اقتصاد بدون نفت کنار گذاشتن نفت نیست

 اقتصاد بدون نفت از مدتها قبل در نظام تصمیمگیری ایران مطرح شده بود و از ابتدای انقلاب اسلامی و در سال ١٣٧٤ نیز رهبر معظم انقلاب، موضوع اقتصاد بدون نفت را به دولت دوران سازندگی گوشزد کردند.اما اقتصاد بدون نفت از مفهوم شناسی دچار ابهام شد به گونهای که برخی اقتصاد بدون نفت را به معنای کنار گذاشتن این کالای استراتژیک میدانند در صورتی که اقتصاد بدون نفت به معنای عدم اتکا به درآمدهای نفتی است نه کنار گذاشتن خود نفت.شعار اقتصاد بدون نفت از ابتدای انقلاب و در دولتهای گذشته تا به امروز تکرار شده، اما اگر نگاه کنیم میبینیم که باوجود این که دولتهای متفاوتی در سالهای بعد از انقلاب روی کار آمدهاند اما کارکرد آنها در مورد نفت شبیه هم بوده است، به طوری که شاهد بودیم درآمدهای نفتی در دولتهای نهم و دهم افزایش یافت و این درآمدها به ٧٠٠ میلیارد دلار رسید. وابستگی به درآمدهای نفتی یک آفت عمومی است و این موضوع به طور طبیعی تصمیمگیران را از تصمیمگیری عقلایی دور میکند و تصمیمهای آنها را براساس آزمون و خطا استوار خواهد کرد. عدم وابستگی به درآمدهای نفتی میتواند منجر به سالمسازی اقتصاد کشور شود، اما در قانون بودجه سال ٩٣ اتکا به درآمدهای نفتی نزدیک به ٧٠درصد رسید که این موضوع به اقتصادی که به متغییر برونزا به نام نفت و بازارهای جهانی و اوپک وابسته است میتواند آسیب رسان باشد. در کشورهای صنعتی ٩٩درصد درآمدهای دولت از طریق مالیات و تولید تامین میشود و دولتها به رونق تولید حساس هستند و درآمدهای مالیاتی در ازای تولید بالا میرود، مطالعه بانک جهانی نشان میدهد ٥٠درصد تولید ناخالص به صنعت برمیگردد، اما در کشورهای در حال توسعه این رقم زیر ٢٥درصد است.اقتصاد بدون نفت هیچگاه به معنای عدم استفاده از این کالا و یا کنار گذاشتن آن نیست، بلکه اقتصاد بدون نفت به معنای عدم اتکا به درآمدهای نفتی است. بدون شک عدم وابستگی به درآمدهای نفتی رونق تولید را به همراه خواهد آورد و رفتار مردم نیز تغییر خواهد کرد.موضوع اقتصاد بدون نفت، بحثی نیست که یک شبه به سرانجام و به سر منزل مقصود برسد، بلکه رسیدن به آن به زمان نیاز دارد.
* محمد خوش چهره-  کارشناس مسائل اقتصادی