رویکرد سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بازنشستگی

در شرایطی که شمار بازنشستگان در حال افزایش است و نسبت تعداد شاغلین به بازنشستگان به شدت در حال کاهش بوده و کهنسالی و پیری سبب تغییرات اساسی در وضعیت صندوق های بازنشستگی شده است. دیگر صندوق های بازنشستگی قادر به پرداخت به روش پرداخت از محل ورودی های جاری حق بیمه شاغلین نیستند و نقش و جایگاه سرمایه گذاری ها در جریانات نقدی صندوق های بازنشستگی حائز اهمیت است.
در نتیجه بایستی استراتژی مشخص و مدونی منطبق بر وضعیت و کارکردهای صندوق های بازنشستگی تعریف شود. رویکرد سرمایه گذاری در صندوق های بازنشستگی با سرمایه گذاری افراد به قصد کسب ثروت تفاوت های اساسی دارد.
در حالی که افراد سرمایه گذاری عادی با هدف کسب بیشترین بازده و افزایش ثروت اقدام می کنند و ارزیابی عملکردشان براساس شاخص هایی مانند شاخص کل بورس است ، اما در سرمایه گذاری های صندوق های بازنشستگی ، رویکرد استراتژی سرمایه گذاری مبتنی بر تعهدات (LDI) است ، بدین معنا که صندوق های بازنشستگی بیش از آن که از طریق بررسی عملکرد پرتفوی ارزیابی شوند ، از لحاظ ایفا تعهدات بررسی و ارزیابی می گردند. لزوم این موضوع با توجه به نیازمندی های بازنشستگان و مخاطبان منطقی است ، زیرا صندوق ها بایستی پرداخت های مشخص و منظمی به بازنشستگان داشته باشند.
از سوی دیگر ارزیابی پرداختی ها و تعهدات آتی با دقت مناسبی صورت می گیرد. با این حال سرمایه گذاری مبتنی بر تعهدات یک فلسفه سرمایه گذاری است نه یک روش یا فرمول مشخص. سرمایه گذاری مبتنی بر تعهدات (LDI) توسعه استراتژی های متعارف سرمایه گذاری با هدف کسب ریسک و بازده مورد نظر مربوط به بدهی هاست. مساله اساسی این است که بدهی ها و دارایی ها تحت تاثیر متغیرهای مهمی از جمله نرخ بهره و تورم قرار دارند که بایستی در رویکرد سرمایه گذاری مورد توجه قرار گیرد.
استراتژی سرمایه گذاری مبتنی بر تعهدات روش های مختلفی دارد. در جهان یکی از مهمترین روش ها ، تطبیق سررسیدهای تعهدات با اوراق قرضه بدون کوپن است ، هر چند این استراتژی به دلیل کوتاه بودن عمر اوراق در جهان ( حداکثر 30 سال ) کارایی کمی دارد ، اما در ایران مساله حادتر است و عمر اوراق حداکثر 5 سال بوده و اوراق بدون کوپن وجود ندارد و از این جهت این رویکرد فاقد کارایی است. در نتیجه مساله سرمایه گذاری در ایران ، تنها از محل سرمایه گذاری در سهام و شرکت ها میسر است. این موضوع سبب کاهش تنوع و فرصت های سرمایه گذاری و کاهش قابلیت پوشش تعهدات می‌شود.
در رویکرد بین المللی به منظور پوشش تعهدات شامل ریسک تورم و نرخ بهره ، عمدتا در پرتفوی متنوعی از سهام با رویکرد استراتژیک سرمایه گذاری صورت می گیرد. با این حال ، با توجه به افق سرمایه گذاری بلندمدت ، راهکار اساسی سرمایه گذاری در سهام با رویکرد استراتژیک و بلندمدت است و با توجه به تجارب صندوق های بازنشستگی در کشور ، شرکت داری در سطح خرد و متوسط و بدون توجه به مزیت های نسبی در اقتصاد کشور ، راهکاری آزموده و شکست خورده است به خصوص آن که در حالی که افق سرمایه گذاری های صندوق های بازنشستگی 20 ، 30 یا حتی 40 ساله است ، اما تغییرات تکنولوژی و بازار سریع تر از آن است و در نتیجه سرمایه گذاری های صندوق های بازنشستگی در بلندمدت فاقد بازدهی کافی بوده و حتی در برخی از موارد زیان ده می شوند.
از سوی دیگر با توجه به عمق کم بازارهای مالی در ایران ، سرمایه گذاری براساس استراتژی پویا نیز تنها برای بخش اندکی از پرتفوی امکان پذیر است و در عمل امکان پذیر نیست. از سوی دیگر ، یکی از مهمترین ریسک هایی که بایستی پوشش داده شود ، رشد افزایش هزینه های زندگی (COLA ) است که عمدتا با تورم قابل بیان است. در نتیجه بایستی رویکرد سرمایه گذاری متنوع سازی مبتنی بر پوشش ریسک تورم باشد.
* معاون سرمایه‌گذاری و اقتصادی صندوق بازنشستگی کشوری
منبع: اقتصاد نيوز