سعيد قليچي
Saeedg6@gmail.com
بازارهاي جهاني مواد و محصولات معدني بالا و پائين زياد دارند. زماني كه يك محصول در بازار جهاني با مازاد عرضه مواجه شود، كاهش قيمت و در ادامه ايجاد ركود، چندان دور از ذهن نيست. از سوي ديگر زماني كه تقاضا بر عرضه يك محصول معدني پيشي گرفت، ميتوان انتظار افزايش قيمت جهاني آن را داشت. هنوز هم عرضه و تقاضا مهمترين ركن تنظيم بازارهاي جهاني است. در چنين بازاري شنيدن کاهش قيمت مواد معدني خبري چندان هيجاني نيست. حدود دو سالي ميشود كه نمودار قيمتهاي محصولات معدني در جهان تنها مسير نزولي را پيشگرفتهاند. اين روزها فعالان بخش معدن در شرايطي وضعيت بازار را تا حدودي خوب ارزيابي ميکنند که رکود و کاهش عرضه و تقاضا هنوز هم به راحتي قابل مشاهده است.
با اين حال بررسي شرايط بازارهاي مختلف نشان ميدهد كه كاهش عرضه و تقاضايي كه اين روزها در بازارهاي جهاني محصولات معدني خود را نشان ميدهد، بيش از هر عاملي ناشي از تغييرات تصميمهاي غول معدني جهان يعني چين، است. با اين حال بايد با استفاده از راهکارهاي مناسب به دنبال حفظ حالت پايدار بود تا بخش معدن کشور در هواي راکد بازار بيمار نشود. در اين ميان برنامهريزي و تحرک براي جذب سرمايهگذار و تعريف طرحهاي توسعه از اقداماتي است که هم فعالان بخش خصوصي به آن تاکيد داشته و هم دولت آن را در دستور کار خود قرار داده است. در همين رابطه سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران(ايميدرو) اجراي طرحهاي توسعهاي را جزو اولويتهاي اصلي خود قرار داده تا بتواند در دوران رونق بازار بهترين بهرهبرداري را از بخش معدن داشته باشد. در اين ميان نکته مهميکه نبايد آن را فراموش كرد، حفظ توليد و جايگاه صادراتي در حوزه معدن و صنايع معدني است. بيترديد حوزههاي مختلف معدن از جمله سنگآهن، مس، آلومينيوم، و... براي راه پيدا كردن به بازارهاي صادراتي تلاشهاي بسياري کردهاند، بهعنوان مثال صنعتي همچون سيمان با برنامهريزي و اجراي طرحهاي مختلف در حوزه توليد و افزايش ظرفيت توانست به عنوان قدرت برتر بازارهاي منطقه قرار گيرد، اما از طرف ديگر کميغفلت ميتواند ما را فرسنگها با بازارهاي صادراتي حتي در منطقه خليجفارس دور کند. وضعيت پيشآمده در بازار آلومينيوم گواه اين موضوع است. غفلتهاي انجام شده و فشارهاي ناشي از تحريم توانست بازار آلومينيوم منطقه را بهدست کشورهاي عربي بسپارد.بررسي چنين موضوعاتي نشان ميدهد، حفظ توليد و جايگاه صادراتي از مهمترين نکات دوران رکود به شمار ميآيد. خوشبختانه در ميان صنايع معدني، صنعت فولاد توانست با برنامه افزايش توليد و استفاده از روشهاي افزايش بهرهوري، جايگاه صادراتي خود در جهان را حفظ کند و همچنان در جايگاه چهاردهم دنيا حضور داشته باشد. شايد قرار گيري در شرايط رکود واحدهاي توليدي را با مشکلات بسيار روبهرو کند اما دولت با ارائه تسهيلات و ايجاد مشوقهاي صادراتي ميتواند در حفظ جايگاه صادراتي نقش مهميايفا کند. در پي چنين اقداميبيتريد با شروع تحرک دوباره بازار ايران ميتواند با سرعت بيشتري از رقباي خود پيشي گيرد.