بانک مرکزی دیگر مستقل نخواهد شد

با مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، استقلال بانک مرکزی تامین نخواهد شد.دلیلاين سخن  این است که وقتی رییسجمهور، رییسکل بانک مرکزی را بتواند عوض کند، یعنی رییسکل بانک مرکزی مطیع رییسجمهور است.
بر این اساس، اگر یک زمانی دولت و رییسجمهور از بانک مرکزی بخواهند که پول چاپ کند و یا از بانک مرکزی پول بگیرند، رییسکل بانک مرکزی چارهای جز انجام این کار ندارد، زيرا اگر این کار را انجام ندهد، عزل میشود. نكته قابل توجهاين است كه به طور معمول دولتها کوتاهنگر هستند و در جهت اینکه هزینههای خود را افزایش دهند، یک نوع رقابتی ميانشان وجود دارد، بنابراین در صورت امكان، قطعا از نظام پولی و بانکها استفاده ميکنند.پيشازاين دولتها سالها به صورت دستوری بانکها را وادار میکردند که به شرکتهای دولتی و یا بخشهای خاص، وام دهند. بدیهی است که این تصمیمات دولتها در جهت کل منافع اقتصادي نيست، زيرا قابل کنترل نيست و هیچکجا نظارتی وجود ندارد. هرچند در بعضی کشورها بانکهای مرکزی سهامدار دار هستند و سهامداران آنها، بعضا همین بانکهای خصوصی هستند، بنابراین سهامداران، رییسکل بانک مرکزی را تعیین میکنند؛ نه دولت و رییسجمهور.بنابراين بانک مرکزی در صورت عدم استقلال توان نظارت و کنترل روی وظایف خود که حفظ ارزش پول است را نخواهد داشت. به عبارتی، نظارت بر بانکهای دیگر، کنترل اعتبارات به خصوص اعتباراتی که به دولت داده میشود، کنترل نقدینگی و جلوگیری از اینکه دولت بخواهد کسری بودجه خود را از آن طریق جبران کند.البته انضباط دولت به بخشهای مختلف دیگری هم بستگی دارد، اما در زمینه استقراض از بانک مرکزی، انضباط دولت را زیر سوال میبرد. درواقع بااين مصوبه ؛ عملکرد بانک مرکزی با گذشته تفاوت آنچنانی نداشته است؛ البته بانک مرکزی به طور کلی در کنترل نقدینگی و نظارت بر بانکهای تجاری منضبطتر شده است..
* جمشید پژویان- اقتصاددان و استاد دانشگاه