دستاورد تمديد توافق ژنو چه بود؟

جریان مخالف

بسیاری از گروه های مخالف توافق سوم آذرماه معتقدند آنچه در این دوره از مذاکرات رخ داد هیچ دستاوردی نداشت. حتی یکی از روزنامه ها واژه «هیچ» را برای نتایج مذاکرات وین در آخرین دور انتخاب کرده است. مهمترین دلیل این گروه از منتقدان آن است که قرار بود در توافق جامع تحریم ها بر چیده شود و چون این تحریم ها برچیده نشده لذا مذاکرات با شکست مواجه شده و نتیجه ای جز «هیچ» نداشته است. این منتقدان پا را فراتر گذاشته و معتقدند که دو طرف مذاکره جسارت بیان شکست مذاکرات را نداشته اند و به همین دلیل در ابتدا از توافق سیاسی و پس از آن از تمدید توافق سخن به میان آورده اند. حتی این گروه از منتقدان توافق 24 نوامبر معتقدند که پیروز این نتیجه نه تنها ایران نبوده است بلکه طرف مقابل و مشخصا آمریکا بوده است چرا که با قدرت به ادامه تحریم ها می پردازد.

جریان موافق

موافقان معتقدند با وجود انکه توافق جامع، صورت نگرفته است اما طرفین خیلی از مسائل را در بین خود حل کرده اند و نرسیدن به توافق در روز 24 نوامبر 2014 به معنای آن نیست که دیگر هیچ گاه توافق حاصل نمی شود بلکه این نشست ها می تواند برای توافق نهایی که در آینده اتفاق می افتد کمک کننده و تسهیل کننده باشد. درست است که ایران و 1+5 نتوانستند به یک توافق جامع دست یابند اما نشست آخر باعث شد تا بسیاری از سوء تفاهمات برچیده شده و نگاه نظام بین الملل نسبت به ایران تغییر کند. همچنین ایران نشان داده است که بدنبال حل مشکلات است و هدف از ادامه فعالیت های هسته‌ای عناد ورزیدن با غرب نیست لذا این نتایج می تواند بستر مناسبی برای آینده فراهم کند. البته نباید نقش لابی صهیونیسم، متحدان منطقه ای آمریکا و نمایندگان سنا را هم در نظر گرفت. لذا ایجاد فضای گفت‌وگو و توافق در آینده نزدیک می تواند بزرگترین دستاورد باشد.

نگاه بینابینی

یک واقعیت روشن وجود دارد و آن چیزی جز نرسیدن به توافق جامع نیست. لذا با این واقعیت که فعلا توافق جامع صورت نگرفته است می‌توان برای شرایط فعلی نسخه پیچید. در شرایط امروز ایران تواسنته است 7 میلیارد دلار از مبالغ بلوکه شده خود را آزاد کند و پس از توافق روز گذشته این قرار گذاشته شده تا ماهانه 700 میلیون دلار دیگر نیز آزاد شود که در مدت 7 ماه و 7 روزی که تا اول جولای 2015 مانده است در حدود 5 میلیارد دلار خواهد شد لذا نمی توان گفت که این نشست ها هیچ دستاوردی نداشته است. اگر این شرایط با شرایط آخرین روزهای دولت دهم مقایسه شود خیلی بهتر می توان آزادسازی 12 میلیار دلار از مبالغ بلوکه شده ایران را لمس کرد.

از سوی دیگر برداشته شدن نسبی تحریم فروش نفت ایران همچنان ادامه خواهد داشت و ایران می تواند همچنان با امکانات موجود به فروش نفت خود بپردازد و این درحالی است که پیش از این توافقات و در دولت قبل محدودیت های فروش نفت به حدی رسیده بود که فروش نفت ایران به روزانه 700 هزار بشکه رسیده بود در حالیکه در شرایط فعلی با در حدود دو برابر وضعیت سخت گذشته نفت به فروش می رسد. پس این موضوع هم می تواند امتیاز دیگری برای تیم مذاکره کننده باشد.

معلق ماندن تحریم ها و اضافه نشدن تحریم های جدید به لیست تحریم های فعلی می تواند قوت قلب دیگری برای تجارو بازارگانان ایرانی باشد تا بتوانند نسبت به گذشته از قدرت پیش بینی بالاتری برخوردار باشند و همچنان به کسب و کار خود رونق دهند. این نیز امتیاز دیگری است. اما در نهایت تغییر و ترمیم چهره بین المللی ایران و بیان قاطع این موضوع که ایران به هیچ وجه از حق غنی سازی گذشت نمی کند و آن‌را حق مسلم خود می داند در کنار اینکه به هیچ وجه بدنبال دستیابی به سلاح های کشتار جمعی و یا استفاده تسلیحاتی از انرژی هسته ای نیست پیام دیگری است که تیم دیپلماسی خارجی ایران آن‌را به جهانیان اعلام کرد.

* رضا کیمیایی- روزنامه‌نگار