سید بهاءالدین حسینی‌هاشمی
وقتی
منابع ارزی کفایت مصارف را نمی دهد و همیشه تقاضا بیشتر از عرضه است (مخصوصاً در
شرايط فعلي که منابع ارزی به دلیل تحریم‌ها و کاهش
فروش نفت و افت جهانی نفت به شدت کاهش یافته است) باید قیمتی برای دلار تعیین شود
که مصارف تعدیل شوند.لذا نباید رانتی داخل نرخ باشد که تقاضای اضافه و کاذب به قصد
انتفاع از ارز و نه از سرمایه گذاری ارزی ایجاد شود. اگر بنای دولت این باشد که نظام کنترلی دستوری
برای نرخ ارز داشته باشد، متضرر می شود چراکه در این حالت و با شواهد و قرائن
موجود کسری بودجه بیشتر می شود و همین افزایش تورم را به دنبال خواهد داشت.
بنابراین با تصویب نرخ 2850 تومانی شکاف قیمتی افزایش یافته و قیمت‌ها در
بازار سیاه افزایش خواهد یافت. حال سوال این است که چرا دولت باید شرایطی را فراهم
کند که سوداگران از اختلاف ارز آزاد و رسمی سوءاستفاده کنند و از این محل منابع
کلانی را بدست بیاورند؟ چرا خود دولت نباید از محل فروش ارز کسری بودجه خود را
جبران کند؟ اگر نرخ دلار 2850 تومانی را در بودجه تصویب کنند و همین نرخ ثابت
ادامه یابد زیانی برای دولت به همراه خواهد داشت. بنابراين دلار 2850 تومانی نباید
در بودجه تصویب شود بلکه دولت باید ارزی را که هم اکنون در بازار خرید وفروش می
شود را مبنای بودجه قرار دهد. دولت باید نرخ ارز را در بودجه سال آینده 3200 تومان
مصوب کند. همچنين برخلاف اظهارات اخير رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه فعلا
شرایط برای یکسان سازی نرخ ارز مهیا نیست، اتفاقاً پیش بینی اقتصادی این نیست که
اقتصاد به‌اندازه‌ای قوی
شود که میزان تورم ریال از دلار کمتر شود؛ تا زمانی که نرخ تورم حوزه ریال (کاهش
ارزش پول ملی) بیشتر از هر نرخ دیگری است اگر بخواهیم نرخ ارز را تثبیت کنیم،
همیشه دو نرخی خواهیم بود. زمانيكه قدرت پولی به جایی رسید که تورم ریال با دلار
همسان شود خود به خود نرخ ارز یکسان می شود اما الان که تورم برابر نیست باید نرخ
ارز یکسان شود تا مانع از رانت‌خواری، زیاده نمایی در
واردات، تقاضای کاذب در بازار و ... شود. بايد توجه داشت كه از سیاست‌های
دستوری نرخ ارز 10-15 درصد مردم منتفع می شوند. مصرف کننده نهایی همان بهای ارز
آزاد را می پردازند و به همین خاطر معتقدم برای اینکه کسری بودجه دولت جبران شود و
استقراض از بانک مرکزی کاهش یابد و پایه پولی هم افزایش نیابد هم اکنون باید نرخ
ارز یکسان سازی شود. تأخیر در اجرای یکسان سازی نرخ ارز پذیرفته نیست، این سیاست
باید دوسال قبل اجرایی می شد، هیچ وقت شرایط بهتر از قبل نمی شود، اگر نرخ آزاد را
4000 تومان بگذارند نرخ بازار سیاه 5000 تومان می شود بخاطر اینکه افرادی با
تقاضاهای واهی از دولت ارز رسمی دریافت می کنند و در بازار آزاد با قیمت بالاتر می
فروشند. به همین خاطر اگر دولت یک بار برای همیشه نرخ ارز رسمی را افزایش دهد فقط
افرادی متقاضی ارز می شوند که نیاز واقعی دارند و سوداگری دیگر تکرار نمی شود. در
پايان لازم به ذكر است که یکسان سازی نرخ ارز تورم نخواهد داشت بلکه شوک تورمی را
به همراه دارد درحالی که هم اکنون ارز 3000 تومانی تورم زیادی را برای مصرف کننده
دارد چراکه مصرف کننده واقعی از دلار 2650 تومانی استفاده نمی کند.
* سید بهاءالدین حسینی‌هاشمی- اقتصاددان
آخرین اخبار