گروه صنعت، معدن و تجارت: چهارشنبه هفته گذشته بود که با درخواست رئیس‌کل بانک مرکزی و دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت، ثبت‌سفارش واردات کالا با دلار ممنوع اعلام شد. این تصمیم براساس ابلاغیه بانک مرکزی صورت گرفته و از روز نهم اسفندماه لازم‌الاجرا است. البته این ابلاغیه شامل درخواست‌هایی با نوع ارز «دلار آمریکا» که قبل از تاریخ مذکور، مجوز ۸ رقمی ثبت‌سفارش خود را دریافت کرده‌اند، نمی‌شود.
براساس گزارش خبرگزاری‌ها در نامه رئیس کل بانک مرکزی به وزیر صنعت، معدن و تجارت عنوان شده است: «در شرایطی که به علت تداوم تحریم‌های اولیه ایالات متحده، دسترسی شبکه بانکی کشور به سیستم‌های دلاری به‌طور کامل قطع است، ثبت سفارش به دلار آمریکا به مفهوم استفاده از شبکه صرافی به منظور تأمین مالی واردات است. این وضعیت از یکسو سبب افزایش تقاضای دلار آمریکا در صرافی‌ها شده و از سوی دیگر در تناقض فاحش با تاکیدهای مداوم رئیس‌جمهوری مبنی بر انتقال گردش مالی تجارت کشور از صرافی به شبکه بانکی است.»
در این میان آنطور که کارشناسان اقتصادی می گویند، تصمیمی که از سوی بانک مرکزی مبنی بر ممنوعیت ثبت سفارش با دلار گرفته شده نشان می‌دهد که ایران قصد دارد با اجرای این تصمیم، از یک سو شبکه صرافی را حذف کند و شفافیت شبکه بانکی را افزایش دهد و از سوی دیگر نقش دلار آمریکا را در مبادلات تجاری خود کمرنگ سازد.
تأثیر حذف دلار از ثبت سفارش بر خودروهای وارداتی
در همین حال به دنبال افزایش قیمت ارز که از اواخر شهریور ماه سال جاری و درست بعد از استقرار دولت دوازدهم رخ داد، هم در بخش تولید و هم بازار قیمت کالاها تحت تأثیر افزایش قیمت‌ها قرار گرفتند. در بازارخودروهای وارداتی قیمت‌ها متوسط بین 20 تا 60 میلیون تومان در شش ماه گذشته افزایش قیمت داشته‌اند. با این حال آنطور که تولیدکننده‌ها می گویند، قیمت ارز سبب شده که قیمت قطعات وارداتی برای خودروهای تولید داخل هم افزایش یابد. در این میان هرچند زمزمه‌هایی از احتمال گران شدن مجدد خودروهای وارداتی با حذف دلار از چرخه ثبت سفارش نیز شنیده می‌شود، اما کارشناسان و فعالان حوزه خودروهای وارداتی معتقدند که با توجه به این موضوع که عمده خودروهای وارداتی ایران از مبدأ کشورهای شرق و جنوب شرقی قاره آسیا وارد می‌شوند، این حذف دلار نمی‌تواند تأثیر زیادی در قیمت خودروهای وارداتی داشته باشد.
در همین ارتباط فربد زاوه، کارشناس حوزه بازار و صنعت خودرو در گفتگو با خبرنگار «تجارت» می‌گوید: با توجه به اینکه مبدا‌های صادراتی ما بیشتر کشورهای آسیای میانه و شرقی است ممنوعیت ثبت سفارش با دلار برای ما مشکل محسوب نمی‌شود. این کارشناس صنعت خودرو د رباره ابلاغیه بانک مرکزی مبنی بر اینکه «از 9 اسفند ثبت سفارشات با دلار انجام نمی‌شود»، اظهار کرد: با توجه به اینکه پیش‌تر این محدودیت برای درهم نیز ایجاد شده انتظار این است که این سیاست بدون ایجاد بحران در بازار پیش برود.
زاوه در بخش دیگری از این گفتگو، ادامه داد: روال قبلی به این شکل بود که ضریب ارزی مورد ملاک بانک مرکزی به سایر ارزها تبدیل می‌شد و این اتفاق در حال حاضر برای دلار افتاده است. این کارشناس صنعت خودرو همچنین با بیان اینکه فرآیند اجرایی این سیاست طولانی شده اما از نظر عملیاتی مشکل ندارد، اظهار کرد: با توجه به اینکه مبدا‌های صادراتی ما بیشتر کشورهای آسیای میانه و شرقی است این سیاست برای ما مشکل محسوب نمی‌شود. زاوه در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اینکه بانک مرکزی براساس منابع ارزی خارج از کشور این سیاست را اعمال می‌کند، تصریح کرد: درست و غلط بودن آن را ما نمی‌توانیم تشخیص دهیم اما انتظار این است که این سیاست بدون ایجاد بحران در بازار پیش برود.
پررنگ شدن نقش یورو در تجارت ایران
در این میان در دنیا نقش دلار به دو صورت قابل بررسی است. به عبارت دیگر دلار در اقتصاد جهانی دارای دو نقش متفاوت است. در نقش نخست با توجه به مرجعیت این ارز برخی کالاها بر اساس دلار قیمت‌گذاری می‌شوند. اما از نقش دوم به عنوان نقش عملیاتی یاد می‌شود که در آن کشورها تسویه‌های تجاری خود را بر اساس آن انجام می‌دهند. همچنین با توجه به اینکه ایران به واسطه تحریم‌های آمریکا از مکانیسم تسویه دلار نمی‌تواند استفاده کند، سیاست‌گذاران تصمیم به حذف دلار و جایگزینی سایر ارزها گرفته‌اند. از اثرات اجرایی شدن این تصمیم، از یکسو انتقال تأمین مالی واردات از صرافی به شبکه بانکی و از سوی دیگر کاهش نقش دلار در تجارت است.
از طرف دیگر با توجه به آنکه عمده جریان تجاری ایران بر مبنای ارزهای دیگر به‌خصوص یورو است، تصمیم اخیر را می‌توان چرخشی از دلار به سوی یورو در عملیات تجاری ایران توصیف کرد. در واقع سیستم ثبت سفارش بر پایه دلار به سیستم ثبت سفارش بر پایه یورو تبدیل می‌شود. این تصمیم حلقه اولیه‌ای است که در ادامه با جایگزین‌های دیگری تکمیل می‌شود. پیش‌از این بانک مرکزی اعلام کرده بود قصد دارد مبنای ارز گزارشگری را نیز از دلار به یورو تغییر دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر عمده تجارت ایران با کشورهایی است که ارز آنها یورو یا ارزهای محلی است و نقش آمریکا در تجارت بسیار ناچیز است. اکنون نیز بیشترین معاملات با یورو انجام می‌شود.
