تجارت گرم اسلحه توسط آمریکا و روسیه
گروه بین الملل : میزان واردات اسلحه در کشورهای خاورمیانه در سالهای 2013تا2017 افزایش 103 درصدی داشته است. امری که نشانگر ادامه تنش در منطقه در پنج سال اخیر است. این رشد درحالی رخ می دهد که اخیرا بسیاری از سیاستمداران کشورهای تولیدکننده سلاح در جهان خواستار کاهش صادرات تسلیحات به کشورهای خاورمیانه هستند. براساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، ده صادرکننده سلاح در جهان به ترتیب : آمریکا ، روسیه، فرانسه، آلمان،چین، انگلیس، اسپانیا،اسرائیل، ایتالیا و هلند هستند.
نتایج تازه‌ترین تحقیقات یک مرکز عمده مطالعاتی، نشان می‌دهد که ایالات متحده و سپس روسیه، بزرگ‌ترین فروشندگان جنگ‌افزار و تجهیزات نظامی در پنج سال گذشته بوده‌اند. به گزارش موسسه صلح "سیپری" خریداران نزدیک به یک سوم از صادارات اسلحه در این مدت، کشورهای خاورمیانه بوده‌اند. به گزارش دویچه وله، موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (سیپری)، دیروز تازه‌ترینگزارش خود در مورد میزان خرید و فروش تسلیحات در جهان منتشر کرد که حاکی از ادامه رشد فروش تسلیحات است. در این گزارش خرید و فروش تسلیحات در بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ بررسی شده است.به گزارش این موسسه میزان خرید و فروش تسلیحات در پنج سال گذشته در مقایسه با فاصله‌ی زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ به میزان ۱۰ درصد افزایش یافته است. علت این افزایش به ویژه صادارت تسلیحات بیشتر به کشورهای خاورمیانه، آسیا و اقیانوسیه بوده است.طبق گزارش موسسه سیپری، ایالات متحده آمریکا ۳۴ درصد از بازار تسلیحات را در دست دارد و با این حساب بزرگ‌ترین فروشنده و صادرکننده تسلیحات در جهان است.آمریکا در طی سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ میزان فروش تسلیحات خود را در مقایسه با پنج سال پیش از آن ۲۵ درصد افزایش داده و به مجموعا ۹۸ کشور جهان سلاح فروخته و صادر کرده است. به گفته انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم، جنگ‌افزارهای آمریکایی به ۹۸ کشور جهان صادر شده‌اند. بخش عمده‌ای از این صادرات مربوط به هواپیماهای جنگی و ترابری می‌شود.ایالات متحده با توجه به قراردادهای تسلیحاتی که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما بسته شدند، توانست میزان فروش تسلیحات خود را به بالاترین میزان از دهه ۹۰ میلادی به این سو برساند.به گفته‌ی خانم اوده فلوران، مدیر بخش تحقیقات درباره هزینه‌های تسلیحاتی در موسسه سیپری، "این قراردادها و همچنین قراردادهای تسلیحاتی که ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ منعقد کرده، سبب خواهد شد که آمریکا در سالهای آینده نیز همچنان بزرگ‌ترین فروشنده‌ی تسلیحات باقی بماند".اگر چه روسیه در بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ در مقایسه با پنج سال پیش از آن به میزان هفت درصد کمتر تسلیحات فروخته، اما همچنان پس از آمریکا در رتبه‌ی دوم بزرگ‌ترین فروشندگان و صادرکنندگان تسلیحات در جهان قرار دارد. به گزارش سیپری ۲۲ درصد از بازار تسلیحات جهان در دست روسیه است و به ۴۷ کشور جهان، از جمله برای شورشیان در اوکراین، سلاح ارسال کرده‌است.آلمان پس از فرانسه چهارمین فروشنده‌ی بزرگ تسلیحات در جهان محسوب می‌شود. میزان فروش و صادرات تسلیحات از آلمان اما در پنج سال گذشته کاهشی ۱۴ درصدی را نشان می‌دهد.نکته قابل توجه آنکه میزان صادارت تسلیحات آلمان به خاورمیانه در بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ در مقایسه با پنج سال پیش از آن دو برابر شده است.به گفته‌ی پیتر وزه‌مان، کارشناس موسسه سیپری، اکثر کشورهای خاورمیانه به طور مستقیم در درگیر‌ی‌های خشونت‌آمیز مشارکت داشته‌اند.
هند و عربستان؛ واردکنندگان اصلی
کشور هند همچنان با سهمی ۱۲ درصدی از کل بازار تسلیحات، بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات در جهان است.در گزارش موسسه سیپری در این رابطه از جمله آمده است: «تنش‌های میان هند و پاکستان و همچنین میان هند و چین سبب شده که میزان تقاضای هند برای خرید تسلیحات افزایش یابد، چرا که خود قادر به تولید اسلحه نیست.»دومین واردکننده بزرگ تسلیحات در جهان عربستان سعودی است. میزان واردات تسلیحات به این کشور در پنج سال گذشته در مقایسه با پنج سال بین ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۲ سه برابر شده است. مصر، امارات متحده عربی و چین در این رده‌بندی در رتبه‌های بعدی جای دارند.طبق گزارش سیپری کشور چین در بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ میلادی به میزان ۲۰ درصد کمتر از پنج سال پیش از آن تسلیحات وارد کرده است، اما این کاهش بیش از همه از افزایش تولید داخلی اسلحه در خود چین ناشی می‌شود. افزایش تولید تسلیحات در عین حال افزایش میزان صدور تسلیحات از چین را در پی داشته که در پنج سال گذشته صعودی ۳۸ درصدی را نشان می‌دهد. پاکستان، الجزایر و بنگلادش از جمله خریداران اصلی تسلیحات از چین هستند.براساس گزارش سیپری ، کشورهای اروپایی در پنج سال گذشته به میزان ۲۲ درصد کمتر تسلیحات وارد کرده‌اند. از این میان، انگلیس نیمی از تسلیحات خود را به عربستان سعودی صادر می‌کند و فروش تسلیحاتش ۲۲۵ درصد افزایش داشته است و بر اساس گزارش سیپری، عربستان سعودی این تسلیحات وارداتی را در عملیات نظامی خصوصا در یمن به کار می‌گیرد. مداخله نظامی عربستان سعودی در یمن که به قیمت زندگی صد‌ها غیرنظامی تمام شده، در سال ۲۰۱۵ آغاز شد و با هدف مقابله با حوثی‌ها ادامه داشت و ده‌ها جنگنده، بالگرد و تانک توسط عربستان سعودی خریداری شد. بر اساس گفته پیتر وزمن، محقق ارشد موسسه سیپری، آمریکا و اروپا اصلی‌ترین صادرکنندگان تسلیحات به منطقه خاورمیانه هستند و ۹۸ درصد از تسلیحات وارد شده توسط عربستان را تامین می‌کنند.به گزارش گاردین ایران حتی در لیست ۴۰ واردکننده بزرگ تسلیحات جهان هم قرار ندارد و تنها یک درصد از تسلیحات در منطقه خاورمیانه را وارد می‌کند.
کارشناسان این موسسه اما پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به افزایش تنش‌ها با روسیه میزان واردات تسلیحات در کشورهای اروپایی افزایش یابد.برای نمونه در سال۲۰۱۷ قراردهایی در رابطه با خرید سامانه‌های دفاع موشکی منعقد شد. این سامانه‌ها در طی سالهای آتی تحویل داده خواهد شد. افزون بر این قراردادهایی با شرکت‌های آمریکایی بر سر خرید هواپیماهای جنگنده بسته شده که سبب خواهد شد، حجم معاملات تسلیحاتی اروپا در سالهای آینده رو به افزایش گذارد. گزارش تازه انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم یک ماه پس از آن منتشر می‌شود که موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن، ارزیابی سالانه خود از توان نظامی و هزینه دفاعی کشورهای جهان را در کتابی تحت عنوان «موازنه نظامی ۲۰۱۸» منتشر کرد.بنا به ارزیابی موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن، آمریکا به روال سالهای گذشته در صدر جدول رتبه‌بندی هزینه‌های نظامی جهان قرار دارد؛ پس از آن کشور نیز چین، عربستان سعودی، روسیه و هند قرار دارند. این موسسه یادآوری کرده‌است بر پایه استراتژی دفاع ملی آمریکا که در ژانویه ۲۰۱۸ منتشر شد، احتمال جنگ میان قدرت‌های بزرگ «یکی از چالش‌های عمده ایالات متحده آمریکا» است، روسیه همچنان «مهمترین عامل نگرانی» در بخش‌های بزرگی از اروپا است و روند رو به رشد نوسازی ارتش چین ادامه دارد. اگرچه تنش هسته ای میان آمریکا و کره شمالی کاهش یافته و انتظار دیدار رهبران دوکشور در ماه های آینده وجود دارد، همچنان نگرانی از برخورد نظامی آمریکا باعث شده تا دیگر کشورها به خرید بالای سلاح روی بیاورند. فعالیت های روسیه در منطقه اروپا و سوریه نیز موجب افزایش خرید سلاح شده است. در سویی دیگر امکان مادام العمر شدن ریاست جمهوری شی جینپینگ گمانه زنی درباره توسعه نظامی و تسلیحات صادراتی چین را افزایش داده است.
