شهرام آدم نژاد
معاون حمل و نقل وزير راه و شهرسازي
تاثير راهآهن در توليد ناخالص ملي، اشتغالزايي و به عنوان يک شاخص، لازمه توسعه بخشهاي اقتصادي، تجارت، صنعت، کشاورزي و ديگر زيربخشهاي مربوطه غيرقابل انکار است و به نوعي دستيابي به حمل و نقل ريلي مناسب يک مزيت استراتژيک است. صنعت حمل ونقل ريلي، صنعتي بالقوه است که با برنامهريزي و تخصيص بودجه مناسب و مديريت صحيح قادر است به عنوان يکي از عوامل رشد و توسعه کشور ايفاي نقش کند..علت تاثير قابل توجه صنعت راهآهن در کاهش قيمت تمام شده حمل و نقل بار و مسافر، وجود مزاياي نسبي حمل ونقل ريلي نسبت به حمل ونقل جادهاي در حمل و نقل انبوه بار و مسافر به ويژه در مسافتهاي طولاني، کاهش قابل ملاحظه در مصرف حاملهاي انرژي، ايمني بيشتر و سازگاري با محيط زيست است و هرچه قيمت سوخت به قيمت واقعي خود نزديک شود، صرفه و مزيت اقتصادي حمل ونقل ريلي به نسبت جاده بيشتر خواهد شد. مزيتهاي حمل ونقل ريلي در چهار حوزه ايمني، زيست محيطي، انرژي و هزينههاي تعمير و نگهداري، بسيار حائز اهميت است چنانکه در بحث ايمني، ريسک تصادفات جادهاي 24 برابر تصادفات ريلي است، البته هر چند که شدت حوادث ريلي به نسبت جادهاي بيشتر است اما تعداد حوادث ريلي معمولا بسيار اندک ميباشد. از منظر محيط زيستي، حمل ونقل جادهاي هشت برابر حمل ونقل ريلي در توليد آلايندههاي زيست محيطي نقش دارد، اما سيستم حمل و نقل ريلي در چارچوب حملونقل پاک قرار گرفته و گسترش آن موجب کاهش حملونقل جادهاي خواهد شد که در نتيجه منجر به کاهش آلودگي هواي شهرها و کاهش تخريب محيط زيست خواهد شد. حملونقل جادهاي با سهم 76 درصد از جابجايي مسافرين بر حسب نفر کيلومتر و سهم 88 درصدي از تن کيلومتر بار حمل شده، عامل انتشار 97.6 درصد از گازهاي گلخانهاي است اما شيوه ريلي با سهم 24 درصد از جابجايي مسافر و 12 درصد بار، عامل انتشار 2.4 درصد از گازهاي گلخانهاي است. در حوزه انرژي، نيز بايد توجه داشت که نسبت مصرف سوخت بخش ريلي به بخش جادهاي يک به 6 است. از منظر هزينههاي تعمير و نگهداري، ناوگان ريلي (تعميرات و نگهداري لکوموتيو و واگنهاي باري و مسافري) هزينههاي نگهداري بسيار کمتري از ناوگان جادهاي دارد. اهميت توسعه شبکه ريلي به حدي است که در برنامه ششم توسعه، توجه بسياري به توسعه آن صورت گرفته است. علاوه بر آن رويکرد جهاني حفظ محيط زيست و همچنين ارتباط غير قابل انکار با حمل صنايع فولاد و معادن که منجر به رشد اقتصادي ميشود باعث شده تا، سياست گذاران کشورهاي توسعه يافته، مبناي برنامهريزي صحيح را پوشش شبکه راه آهن قرار داده و به پشتوانه آن از رشد صنعتي چشمگيري برخوردار باشند. افتتاح طرح استراتژيک راهآهن قزوين- رشت موجب رشد چشمگير حمل ونقل بار و مسافر خواهد شد؛ در سالهاي اخير توسعه شبکه ريلي در راس برنامههاي توسعه حملونقل دولت بوده و به مهمترين اولويت وزارت راه و شهرسازي تبديل شده است. سهم بودجه توسعه راه آهن به نسبت توسعه راهها در سالهاي اخير رشد قابل ملاحظهاي داشته است؛ همچنين برخورداري کشور از شبکه سراسري خطوط راهآهن و روند توسعه خطوط طي سالهاي پيشين، توان بالقوه فعاليت در زمينه ترانزيت کالاي بين المللي را فراهم کرده است. موقعيت ويژه و استراتژيک کشور در منطقه و توجه دولت به درآمدهاي ارزي ناشي از اين طريق، توسعه کريدورهاي ترانزيتي را سبب شده است و يکي از پروژههاي بزرگ ريلي و ترانزيتي کشور، پروژه راه آهن قزوين - رشت است که با اتصال آتي به بندر انزلي و آستارا، اتصال بنادر شمالي و جنوبي کشور را محقق ميکند و به نوعي اتصال آبهاي آزاد در جنوب کشور به درياي خزر و کشورهاي قفقاز را در پي خواهد داشت. راه آهن قزوين - رشت حلقه مفقوده ترابري - ترانزيتي کريدور شمال - جنوب که بخش وسيعي از کشورهاي آسيايي و اروپايي را در بر خواهد گرفت، تکميل ميکند. اين پروژه به طول 165 کيلومتر و با سرعت طرح 160 کيلومتر بر ساعت براي قطار مسافري و 120 کيلومتر بر ساعت براي قطار باري، با بيش از 22 کيلومتر تونل در حالي به بهره برداري ميرسد که ظرفيت باري آن حمل سالانه 6 ميليون تن بار و ظرفيت مسافري آن جابجايي يک ميليون نفر مسافر در سال است.
منبع: پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی