کورش شرفشاهي
k.sharafshahi@gmail.com
از هنگاميکه انسان توانست محصولي توليد کند و ميزان توليد بيش از مصرفش بود، واگذاري آن محصول براي تامين نيازهايش به روشهاي گوناگون را امتحان کرد که تجارت کالا با کالا و اختراع پول توانست اين مبادلات را تسهيل کند. با اختراع ابزارها و ماشين آلات، انسان توانست ميزان توليد را افزايش دهد و نياز داشت توليداتش را به دورترها بفرستد. با شکل گرفتن کشورها و تعيين مرزهاي جغرافيايي و تعريف واحدهاي پولي و البته توانايي جغرافيايي براي توليد يک محصول خاص، تجارت معنا و مفهوم ... جديدي پيدا کرد. رقابت مفهوم را تغيير داد و لازم بود توليد، کيفيت و قيمت مناسب داشته باشد. در اين رابطه همسايگان در تجارت از اولويت بهتري برخوردار شدند. زيرا هزينههاي حمل ونقل مناسب ميشود و البته فرهنگها به هم نزديک است و در مجموع درک متقابلي در هر دو طرف وجود دارد. اما دخالتهاي بي جا و رفتارهاي استعمارگران باعث ميشود تا بين کشورهاي همسايه اختلاف رخ دهد و حتي بسياري از جنگها بين کشورهاي همسايه رخ داده است. يکي از اين موارد، وجود عراق در همسايگي ايران است. ايران سالها با عراق خصومت داشت و درگيريهاي بسياري بين دو کشور رخ داد که بدترين آنها هشت سال جنگ تحميلي بود. اما با رفتن صدام، بار ديگري رابطه دوستي بين دو کشور برقرار شد و هنگاميکه عراق از سوي داعش مورد تهديد قرار گرفته بود، عراق با حمايت جدي ايران توانست اين عنصر تروريستي را از خاک خودش بيرون براند و همين بر تقويت روابط تاثير بيشتري گذاشت. اگرچه بارها مقامات ايران و عراق سفرهاي متقابلي داشتند اما سفر در عاليترين سطح بين روساي جمهور دو کشور اتفاق افتاد و به دنبال سفر رييس جمهور عراق به ايران، حسن روحاني رييس جمهور کشورمان به عراق سفر کرد. در اين سفر قراردادها و توافقهاي خوبي بين دوکشور صورت گرفت به نوعي که ايران ميتواند بخش مهمياز نيازهاي عراق را تامين کند. البته تجارت مرزي به صورت غير مستقيم صورت گرفته و هنوز نيز ادامه دارد اما نياز به اين است که در سطح کلانتر صورت بگيرد. نکته مهمتر پاسخ منفي عراق به آمريکا در بازي نفتي و تحريم بوده است. اين اتفاق مبارک اثبات ميکند که ايران بايد به دنبال استفاده از ظرفيت همسايگان باشد. اکنون در شرق ايران رابطه تجاري خوبي با افغانستان، پاکستان و هند وجود دارد و چابهار ظرفيت خوبي در اين زمينه بوده است. همچنين کشورهاي شمالي ايران نيز در زمينههاي سواپ نفتي و برق سابقه خوبي دارد و ترکيه نيز در اين زمينه سابقه تجارت داشته است. حتي با قطر نيز عملکرد مثبتي داشته ايم. بنابر اين لازم است به جاي آنکه به کشورهاي دوردست نگاه کنيم، به ظرفيت کشورهاي نزديک بينديشيم.