اقتصاد کلان: به موازات کاهش درآمد نفت، موضوع مالیات اهمیت بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده است تا آنجا که دولت برای بودجه سال آینده علاوه بر فروش دارایی های مازاد و فروش اوراق، بر درآمدهای مالیاتی و تحقق آن تاکید ویژه ای داشته است.
در این میان فرار مالیاتی به عنوان یک چالش جدی بر سر راه اقدامات دولت و سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفته است که اخبار مربوط به مقابله با فرار مالیاتی پزشکان و وکلا به عنوان نمونه در ماه های گذشته بسیار پررنگ تر از همیشه بود. روز گذشته نیز رییس سازمان امو مالیاتی از عزم جدی قوای سه گانه برای جلوگیر از فرار مالیاتی خبر داد. به گزارش خبرگزاری فارس امید علی پارسا در جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی در این باره گفت: جهت گیری کلی آن است که جلوی فرارهای مالیاتی گرفته شود و برای تحقق این موضوع هر سه قوه عزم جزم دارند و با توجه به بانک های اطلاعاتی کارهای خوبی برای سال آینده در حال انجام است.
- مزیت دریافت مالیات از پردرآمدها
کارشناسان معمولا از بی برنامگی دولت و سازمان امور مالیاتی انتقاد می کنند و خواهان یک راهبرد منسجم و مشخص در این رابطه به خصوص برای دریافت مالیات از پردرآمدها و همچنین شفاف سازی مالیاتی هستند. در این باره عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اخیرا ضمن تاکید بر ضعف سازمان امور مالیاتی به دلیل نداشتن برنامه مدون گفته است: کاش دولت با انجام یک کار کارشناسی لایحه جامع مالیاتی را تدوین و به مجلس ارسال می‌کرد. به گزارش گسترش نیوز - غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی افزوده است: در جوامع پیشرفته کمک به افراد نیازمند و تامین رفاه عمومی از طریق مالیات رایج است اما متاسفانه در ایران به دلیل نداشتن تامین اجتماعی مناسب و مکانیزم اخذ مالیات و عوارض از این موضوع غفلت شده است.
نماینده مردم رشت در مجلس با تاکید براینکه بحث تورم و افزایش قیمت‌ها در تعیین مبنای عددی برای دریافت مالیات از خودروها و مساکن لوکس بی‌تاثیر نبوده است، تصریح کرد: برخی از بازنشستگان توانسته‌اند با پول بازنشستگی منزلی خریداری کنند که امروز به دلیل افزایش تورم، قیمت آن مسکن به یک میلیارد رسیده است و براین اساس نمی‌توان گفت مالیات پرداخت کن.
- انتقادهای مالیاتی به لایحه بودجه ۹۹
به گزارش ایرنا فرار مالیاتی زمانی اتفاق می‌افتد که برخی فعالیت‌های اقتصادی، چه در سطوح خرد و چه در سطوح کلان، خارج از مجاری قانونی، به منظور حذف هرگونه ردپا در اقتصاد و دور زدن روندهای پرداخت مالیات صورت گیرد. بر اساس برخی تحقیقات انجام شده، هم‌اکنون نزدیک به ۲۰ درصد از اقتصاد کشور، زیرزمینی است. در چنین شرایطی، ضریب بروز فرارهای مالیاتی تشدید خواهد شد. وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی اعلام کرده که حجم اقتصاد زیرزمینی ایران در سال ۱۳۹۶ حدود ۵۳۶ هزار میلیارد تومان بوده که این میزان به منزله از دست رفتن ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی است.... در حالی‌که بسیاری منتقد سیاست‌های مالیاتی‌اند و معتقدند که برخی روندهای غیرشفاف در این زمینه منجر به فرارهای مالیاتی بزرگ و ضربه‌زننده به اقتصاد شده است، بخش مالیاتی لایحه بودجه ۹۹ که هفدهم آذرماه امسال از سوی دولت به مجلس ارایه شد و رییس‌جمهوری هم تمام‌قد از آن دفاع کرد، زمینه‌ساز برخی نقدها و نگرانی‌های تازه شده است.
بر اساس این لایحه، برای سال آینده، با مالیات پلکانی تا ۳۵ درصد، دولت در مجموع بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان از کارکنان بخش خصوصی و دولتی مالیات دریافت می‌کند که نسبت به امسال ۱۸ درصد افزایش دارد. این در حالی است که حقوق کارمندان و کارکنان دولت، افزایشی ۱۵درصدی خواهد داشت. همین موضوع سیلی از انتقادها را به سمت لایحه بودجه ۹۹ روانه کرده است؛ با این حال، سوم دی ماه امسال کلیات این لایحه به تصویب کمیسیون تلفیق مجلس رسید. منتقدان به افزایش نامتناسب مالیات‌ها در این لایحه نقد دارند چرا که به باور آنان، افزایش مالیات‌ها که به گفته دولت درآمد حاصل از آن می‌خواهد جایگزین درآمدهای حاصل از فروش نفت شود، به جای اینکه دامن متخلفان بزرگ مالیاتی را بگیرد، گویا کارمندان و مردم عادی را هدف گرفته است.
- ضرورت حذف معافیت های مالیاتی
یک اقتصاددان در انتقاد از این موضوع گفته است: باید معافیت‌ها برای همه بنگاه‌ها به ویژه نهادهای حکومتی که از بودجه عمومی سهم می‌برند حذف شود. حسین راغفر در ادامه تصریح می‌کند: منابعی که برای بودجه تعریف شده، غیرواقعی بوده و تحقق چنین درآمدهایی عملا ممکن نخواهد بود. در ضمن، در همین شرایط هم اعطای معافیت‌های مالیاتی به گروههای فربه در جامعه فاقد منطق است، علی‌الاصول منابع مالیاتی نباید تنها بر تولیدکنندگان خرد تحمیل شود، بلکه باید بر بنگاه‌های بزرگ و مصارف وارداتی لوکس که توسط ثروتمندان وارد می‌شوند، متکی باشد. بسیاری از معافیت‌هایی که به صادرات و واردات داده می‌شود، می‌بایست حذف شوند. معافیت صادرات به مواد خام نیز باید حذف شود و هزینه‌های خود دولت در بخش‌های غیرضروری کاهش پیدا کند. به گفته این اقتصاددان، این کاهش‌ها و محدودیت‌ها باید شامل همه نهادها و بنگاه‌هایی شود که عناصر حکومتی هستند و از بودجه عمومی سهم می‌برند.
- نتیجه
بی تردید مالیات بر درآمد یکی از مهمترین راهکارهایی است که به‌ویژه در تنگناهای اقتصادی می‌تواند کمکی برای اقتصاد کشور باشد. اما قوانین، روندها و اقدامات در این زمینه باید به‌گونه‌ای یکسان و متناسب برای همه افراد، شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادها به‌کار گرفته شود تا موجبات فشار اقتصادی بر یک گروه و فرار مالیاتی گروه دیگر را فرهم نسازد و به تعمیق چالش‌های اقتصادی چه برای دولت، چه برای مردم و چه برای تولیدکنندگان منجر نشود.
