دلار از معاملات ایران و روسیه حذف شده است
رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: همه معاملات بین ایران و روسیه بدون استفاده از دلار انجام میشود و علت آن هم یکجانبه گرایی آمریکاست. محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در مصاحبه با شبکه تلویزیونی راشا تودی گفت: روابط عمیقی بین دو کشور ایران و روسیه وجود دارد. رئیس مجلس شورای اسلامی ایران گفت: ما منافع مشترک و همچنین دشمنان مشترکی داریم. ما در منطقه اوراسیا میتوانیم ببینیم که ایران و روسیه دو کشور مهم هستند. روابط عمیقی بین دو کشور وجود دارد. در سفر پیشین خود به روسیه من پیام مکتوب آیت الله خامنهای رهبر معظم کشورم را به آقای پوتین رساندم. ما نوعی توافق بلندمدت بین دو کشور داریم که بسیار جامع است. این توافق حیطههای مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی را در برمی گیرد. قالیباف افزود: بریکس یک فرصت بسیار مهم را برای ما فراهم کرده است. در رابطه با دلارزدایی همه معاملات بین ایران و روسیه بدون دلار انجام میگیرد. تمامی این موضوع به خاطر روشهای نادرست و غلطی است که آمریکا در رابطه با یکجانبه گرایی خود در پیش گرفته است.
غرب آماده گفتوگوی جدی با ایران نیست
سفیر روسیه در ایران خاطرنشان کرد: مسکو بر اساس این واقعیت پیش میرود که مسعود پزشکیان مسیری را که توسط دولت قبلی ایران ترسیم شده است، ادامه خواهد داد. الکسی ددوف، سفیر فدراسیون روسیه در ایران در گفتوگو با خبرگزاری ریانووستی اظهار داشت: مسکو بر مبنای این واقعیت گام برمیدارد که مسعود پزشکیان که هفته گذشته به عنوان رئیسجمهور ایران انتخاب شد، مسیری را که توسط رئیسجمهور قبلی، یعنی ابراهیم رئیسی ترسیم شده است، ادامه خواهد داد. سفیر روسیه تصریح کرد: در مجموع بر اساس این موضوع پیش میرویم که مسیر کلی راهبردی دولت رئیسی در دولت آقای پزشکیان حفظ خواهد شد. ددوف ابراز امیدواری کرد که در آینده نزدیک توافقنامه مشارکت راهبردی جامع نهایی شود، چراکه کار روی آن در مرحله پایانی قرار دارد. وی همچنین گفت در مورد سایر ابعاد نیز فکر میکنم که روابط 2 کشور بر اساس مسیری که دولت رئیسجمهور رئیسی ترسیم کرده است، توسعه یابد. ددوف در بخش دیگری از این مصاحبه تاکید کرد کشورهای غربی برای سازش با ایران آمادگی ندارند. او افزود: اقدامات اخیر آنها (اروپاییها) و تصویب بیانیه ضد ایرانی در نشست اخیر شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان میدهد که غرب برای سازش با ایران آماده نیست.
گروه سیاسی: روی کار آمدن مسعود پزشکیان برای مردم ایران و جهان تنها تغییر دولت یا روی کار آمدن یک قوه مجریه جدید نیست. مسعود پزشکیان با طرح شعار اصلاح و تغییر در روند سیاستگذاری خارجی و داخلی به قدرت رسید و همه در انتظار رخ دادن تحولات بزرگ در زمان ریاست جمهوری او هستند.
به گزارش «تجارت»، طی بیش از یک هفته گذشته سران سیاسی و رسانههای خارجی تحلیلهای متفاوتی را درباره تعامل با ایران رد عصر ریاست جمهوری مسعود پزشکیان مطرح کردهاند. حتی ایالات متحده آمریکا نیز تلاش کرده از دوران جدید به عنوان فرصتی برای تعامل یاد کند و نه تشدید تنش. در میانه چنین وضعیتی مسعود پزشکیان رئیسجمهور منتخب کشورمان، منتخب با انتشار مقالهای در روزنامه تهران تایمز با عنوان «پیام من به جهان رسید»، نگاه و رویکرد خود را به روابط با کشورهای منطقه، آفریقا، چین، روسیه، اروپا و آمریکا تشریح کرده است که در ادامه ابعاد مهم آن بازخوانی خواهد شد.
تلاش برای حفط پرستیژ بینالمللی و فرصتگرایی در سیاست خارجی
مسعود پزشکیان در بخش ابتدایی مقاله خود نوشت: در آغاز، میخواهم تأکید کنم که دولت من حفظ عزت ملی و شأن بینالمللی ایران در هر شرایط را سرلوحه کار خود قرار خواهد داد. سیاست خارجی ایران بر پایه اصول «عزت، حکمت و مصلحت» استوار است و طراحی و اجرای آن نیز برعهده رئیسجمهور و دولت گذاشته شده است. من قصد دارم تمامی اختیارات اعطا شده به این مقام را به کار بگیرم تا این هدف کلان را پیگیری نمایم. با این رویکرد، دولت من قصد دارد سیاستی فرصتگرا را پیگیری کند که با ایجاد «تعادل» در روابط با همه کشورها، منطبق با منافع ملی، توسعه اقتصادی و نیازهای صلح و امنیت منطقه و جهان باشد. در این راستا، از تلاشهای صادقانه برای کاهش تنشها استقبال میکنیم و با صداقت به صداقت پاسخ خواهیم داد.
تقویت تحیکم روابط با همسایگان
پزشکیان در ادامه نوشت: در دولت من، تحکیم روابط با همسایگان در اولویت قرار خواهد داشت. ما پیگیر تشکیل یک «منطقه قوی» خواهیم بود، نه مناسباتی که در آن یک کشور به تنهایی به دنبال استیلا و تسلط بر دیگران باشد. من قویاً اعتقاد دارم که کشورهای همسایه و برادر نباید منابع ارزشمند خود را در جهت رقابتهای فرسایشی، مسابقه تسلیحاتی و محدودسازی بیمورد یکدیگر هدر دهند. به جای آن، هدف ما باید ایجاد محیطی باشد که در آن منابع همگان برای پیشرفت و توسعه منطقه، به نفع همه، اختصاص یابد. ما به همکاری با ترکیه، عربستان سعودی، عمان، عراق، بحرین، قطر، کویت، امارات متحده عربی و سازمانهای منطقهای به منظورتعمیق روابط اقتصادی، تقویت روابط تجاری، ارتقاء سرمایهگذاریهای مشترک، مقابله با چالشهای مشترک و حرکت به سوی ایجاد چارچوب منطقهای برای گفتوگو، اعتمادسازی و توسعه مبادرت خواهیم کرد. منطقه ما دیربازی است از جنگ، تنشهای فرقهای، تروریسم و افراطگرایی، قاچاق مواد مخدر، کمبود آب، بحران پناهندگان، تخریب محیطزیست و مداخلات خارجی رنج میبرد. حالا وقت آن فرارسیده که با هم به این چالشهای مشترک برای آینده بهتر نسلهای
اتهامات یهویستیزی علیه ایران دروغ است
رئیسجمهور منتخب در بخشی دیگر از مقاله خود نوشت: امروزه به نظر می رسد که بسیاری از جوانان در کشورهای غربی به حقانیت مواضع دیرپای ما در قبال رژیم اسرائیل پی برده باشند. میخواهم از این فرصت استفاده کنم و به این نسل شجاع بگویم که اتهامات یهودیستیزی علیه ایران به دلیل موضع اصولیاش در مسئله فلسطین، نه تنها کاملاً غلط است، بلکه به فرهنگ، باورها و ارزشهای اساسی ما توهین میکند. مطمئن باشید که این اتهامات به اندازه اتهامات ناعادلانه یهودیستیزی که هنگام اعتراض در دانشگاهها برای دفاع از حق حیات فلسطینیها به شما وارد میشود، بی اساس است.
چین و روسیه همکار ایران در دوران دشوار بودند
پزشکیان در ادامه تاکید کرد: چین و روسیه همواره در روزهای سخت دوست و پشتیبان ما بودهاند. ما این دوستی را بسیار ارزشمند میدانیم. نقشه راه ۲۵ ساله ایران و چین یک گام مهم در جهت ایجاد یک «شراکت جامع راهبردی» سودمند برای هر دو کشور بود؛ و ما تمایل داریم در آستانه ورود به نظم جدید جهانی، همکاریهای گستردهتری در این مسیر با پکن برقرار سازیم. در سال ۲۰۲۳، دولت چین نقش مهمی در تسهیل عادیسازی روابط ما با عربستان سعودی ایفا کرد و از این طریق دیدگاه سازنده و رویکرد آیندهنگرانه خود را در امور بینالمللی به نمایش گذاشت. روسیه یک همپیمان راهبردی ارزشمند و همسایه ایران است و دولت من متعهد است که به گسترش و تقویت همکاریهایمان پایبند بماند. ما برای مردم روسیه و اوکراین آرزوی صلح داریم و دولت من آماده حمایت فعالانه از ابتکارات دیپلماتیک در جهت دستیابی به این هدف خواهد بود. دولت من همکاریهای دوجانبه و چندجانبه با روسیه را - به ویژه در چارچوبهایی مانند بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی یوراسیا - در اولویت قرار خواهد داد.
تقویت روابط با همسایگان نوظهور در آفریقا و جهان
رئیسجمهور منتخب در ادامه تصریح کرد: با علم به اینکه صحنه جهانی از الگوهای سنتی فراتر رفته است، دولت من متعهد است که روابط متقابل مفید خود را با بازیگران بینالمللی نوظهور در جنوب جهان، به خصوص با کشورهای آفریقایی، تقویت نماید. در این راستا، به دنبال ارتقاء همکاریها و تقویب مناسباتمان خواهیم بود. ایران با کشورهای آمریکای لاتین روابط مستحکمی دارد و دولت من در جهت حفظ و تعمیق آن به منظور پیشبرد توسعه، گفتگو و همکاری در همه زمینههای اقدام خواهد کرد. همکاری بین ایران و کشورهای آمریکای لاتین از آنچه در حال حاضر برقرار است، به مراتب ظرفیتهای بیشتری دارد و ما پیگیر تقویت پیوندهایمان خواهیم بود.
گرایش به تقویت همکاری با اروپا
در بخش دیگری از مقاله آمده است: روابط ایران و اروپا فراز و نشیبهای زیادی داشته است. پس از خروج ایالات متحده از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) در ماه مه ۲۰۱۸، کشورهای اروپایی یازده تعهد به ایران دادند تا توافق هستهای را نجات داده و تأثیر تحریمهای غیرقانونی و یکجانبه ایالات متحده بر اقتصاد ما را تعدیل نمایند. از جمله این تعهدات میتوان به تضمین انجام مبادلات بانکی بهصورت مؤثر، حفاظت مؤثر از شرکتها در برابر تحریمهای ایالات متحده، و ترویج سرمایهگذاری در ایران نام بُرد. کشورهای اروپایی تمام این تعهدات را نقض کردهاند، اما به طور نامعقولی انتظار دارند ایران به صورت یکجانبه به تمام تعهدات خود مطابق برجام عمل نماید. با وجود این انحرافها، من آماده برگزاری گفتگوهای سازنده با کشورهای اروپایی هستم تا با تلاش مشترک، روابطمان را بر پایه اصل برابری و احترام متقابل، به مسیر صحیح هدایت کنیم. کشورهای اروپایی باید دریابند که مردم ایران مردمی با افتخار هستند و حقوق و شأن آنها را دیگر نمیتوان نادیده گرفت. هرگاه قدرتهای اروپایی به این واقعیت واقف شوند، تصور برساخته تفوق اخلاقی خود را کنار بگذارند و همچنین از بحرانهای ساختگی که مدتهاست بر روابطمان سایه افکنده عبور نمایند، فرصتهای بسیاری برای همکاری بین ایران و اروپا وجود خواهد داشت که میتوان مورد بررسی قرار داد.
آمریکا از دریچه تعامل با ایران وارد شود
پزشکیان در ادامه نوشت: ایالات متحده آمریکا نیز باید به این درک رسیده باشد که ایران هرگز به زورگویی پاسخ نداده و نخواهد داد. ما در سال ۲۰۱۵ با حسننیت وارد برجام شدیم و به تمام تعهداتمان بهطور کامل عمل کردیم. اما ایالات متحده – بخاطر نزاعها و انتقامهای مربوط به حوزه سیاست داخلی خود - بهطور غیرقانونی از توافق خارج شد و با تحمیل تحریمهای یکجانبه فراسرزمینی، به مردم ایران - به ویژه در دوران پاندمی کرونا - زیانها، رنجها و آسیبهای بی شمار، و به اقتصاد ما صدها میلیارد دلار خسارت وارد نمود. ایالات متحده عامدانه تصمیم گرفت که با راهاندازی جنگ اقتصادی علیه ایران، و همچنین با مبادرت به تروریسم دولتی از طریق ترور سردار قاسم سلیمانی - قهرمان نامی جهانی مبارزه با تروریسم که به خاطر موفقیتهایش در نجات مردم منطقه از داعش و گروههای وحشی مشابه شناخته میشود – نزاعها را تشدید نماید. امروز جهان شاهد تبعات زیانبار این تصمیم است.
گروه اقتصاد کلان: بازار سهام شنبه هفته گذشته با اعلام پیروزی دکتر پزشکیان روز مثبتی را تجربه کرد. یکشنبه این هیجان فروکش کرد و از دوشنبه به بعد هم روند منفی به خود گرفت. به گزارش «تجارت»، بررسی ها از بازار سهام نشان می دهد که روند همچنان امیدوارکننده نیست اما حجم و روند معاملات نشان میدهد اگر سیاست غیر منتظره ای رخ ندهد وضعیت فعلی کف شاخص خواهد بود. از این رو باید منتظر ماند و دید سیاست دولت چهاردهم در قبال بازار سرمایه چگونه خواهد بود؟ روزهای آینده چشم فعالان به معرفی کابینه، تیم اقتصادی دولت و مشخصشدن سیاستهای اقتصادی است. اگر وعدهها که مهمترین آنها تک نرخیشدن ارز، کاهش نرخ بهره بانکی و کاهش اختلاف بین نرخ دلار نیما و آزاد است، رخ دهد به نظر میرسد شاخص رشد مناسبی را در ماه های آینده تجربه کند. اجرای این سیاستها یک شبه ممکن نیست. اما اگر این موضوع نشان داده نشود و در کنار آن در انتخابات آمریکا نیز ترامپ روی کار بیاید، روند آتی هم با ابهام و فضای ناخوشی مواجه خواهد بود. به نظر می رسد که هفته جاری احتمالا روند معاملات متعادل و با یک روز مثبت و منفی همراه خواهد بود و روند خاصی نمیگیرد و منتظر اعلام کابینه دولت چهاردهم خواهد ماند.
اما دیروز ارزش معاملات خرد سهام با کاهش 18 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 2 هزار و 979 میلیارد تومان رسید. در معاملات روز شنبه 23 تیر ماه 1403، شاخص کل بورس تهران 9 هزار و 102 واحد نسبت به روز کاری گذشته پایینتر ایستاد و به سطح 2 میلیون و 200 هزار و 237 واحد رسید. شاخص کل هموزن بورس نیز با ریزش 3 هزار و 9 واحدی در رقم 703 هزار و 884 واحدی ایستاد. شاخص کل فرابورس با افت 94 واحدی به رقم 22 هزار و 533 واحد رسید. همچنین شاخص هم وزن فرابورس با کاهش 719 واحد به سطح 123 هزار و 186 واحد رسید.
خروج پول حقیقی از بورس تهران
روز شنبه خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی برای پنجمین روز متوالی منفی شد و 299 میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سهام خارج شد. دیروز نماد فملی بیشترین خروج پول حقیقی را داشت که ارزش آن 38 میلیارد تومان بود. پس از فملی، نمادهای وبملت، حفارس، فولاد و خساپا بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند. در سوی دیگر، بیشترین ورود پول حقیقی به نمادهای شفام، شاوان، غگلپا، خمحور و ثپردیس تعلق داشت. دیروز نمادهای کچاد، وبملت و فولاد نمادهای قرمزپوش بورس بودند که بیشترین اثر را در افت شاخص کل بورس داشتند. در سوی دیگر نمادهای مبین، شپدیس و سفارس از نمادهای سبز بودند که اثر مثبت بر شاخص داشتند. در فرابورس نیز نمادهای هرمز، شگویا و تجلی بیشترین اثر کاهنده را بر شاخص داشتند و نمادهای آریا، شاوان و مادیرا نمادهایی هستند که اثر افزایشی بر شاخص کل فرابورس داشتند. در بین نمادهای پرتراکنش بورس دیروز نماد ذوب بیشترین تراکنش را داشت و فولاد و شپنا در رتبههای بعدی قرار گرفتند. در فرابورس نیز شفام، خنور و کرومیت بیشترین تراکنش را داشتند. دیروز ارزش معاملات کل بازار سهام به 11 هزار و 798 میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه 3 هزار و 626 میلیارد تومان بود که 31 درصد از ارزش کل معاملات بازار را در این روز تشکیل میدهد. ارزش معاملات خرد نیز با کاهش 18 درصدی به نسبت روز معاملاتی قبل به رقم 2 هزار و 979 میلیارد تومان رسید. در معاملات دیروز نماد فولاد بیشترین ارزش معاملات بازار سهام را به خود اختصاص داد که ارزش معاملات آن 78 میلیارد تومان بود. پس از فولاد، فملی بیشترین ارزش معاملات را داشت و شفام رتبه سوم بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داد و پس از آن، دو نماد حفارس و خساپا در رتبههای بعدی بیشترین ارزش معاملات قرار گرفتند. حجم معاملات نیز سهام ذوب با تعداد 431 میلیون و 796 هزار و 900 سهم در صدر قرار گرفته است. حفارس در رتبه دوم بیشترین حجم معاملات بازار قرار گرفت و رتبه سوم به شستا تعلق داشت. دو نماد خساپا و وبملت نیز در رتبههای بعدی بیشترین حجم معاملات بازار قرار داشتند. در معاملات شنبه، 39 نماد صف خرید داشتند و 95 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صفهای خرید با افت 15 درصدی نسبت به روز کاری قبل به 209 میلیارد تومان کاهش یافت و مجموع ارزش صفهای فروش نیز با ریزش 0.5 درصدی به 184 میلیارد تومان رسید.
تحلیل بازار شنبه
معاملات بازار سهام در روز ابتدایی هفته در حالی بسته شد که شاخصهای بورسی در خلاف جهت کندل هفته معاملاتی گذشته تشکیل شدند. به طوری که هر دو نماگر بازار در پایان بورس امروز با کاهش ارتفاع روبهرو شدند. معاملات بورس دیروز در جهت کندل روز معاملاتی گذشته بسته شد و در پایان بورس دیروز، شاخص کل با کاهش 9 هزار و 103 واحدی که معادل 0.41 درصد این شاخص است روبهرو شد. بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات دیروز در سطح دو میلیون و 200 هزار واحدی ایستاد. در طرف دیگر، قیمت معاملات سهمهای کوچک بازار سهام نیز کاهش داشته است؛ به طوری که شاخص هموزن بازار در پایان بورس دیروز سه هزار و هشت واحد که معادل 0.43 درصد این شاخص است، کاهش ارتفاع داد و به سطح 703 هزار واحد رسید. گفتنی است تابلو بورس اوراق بهادار تهران در روز گذشته، حجم معاملات را 6.1 میلیارد برگه سهم و ارزش معاملات خرد (سهام، حق تقدم و صندوقهای سهامی) را سه هزار و 54 میلیارد تومان نشان میدهد. همچنین باید گفت در بورس امروز گروه محصولات کامپیوتری و نساجی بیش از سایر رقبا افزایش قیمت پیدا کرده است.
ورود و خروج پول حقیقی
تراز پول حقیقی در سهام، مانند روز معاملاتی گذشته، دیروز منفی بود. به طوری که در پایان بورس دیروز حدود 394 پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است. موضوع دیگری که باید گفت اینکه تا لحظه تنظیم این گزارش حدود 74 میلیارد تومان پول حقیقی از صندوقهای درآمد ثابت خارج شده است. در جریان معاملات دیروز سه سهم فولاد، فملی و شفام بیشترین ارزش معاملات و سهمهای ذوب، حفارس و شستا بهترتیب بیشترین حجم معاملات را ثبت کردهاند.
همچنین سهم فملی نیز بیشترین ارزش بازار را در اختیار خود گرفت. بیشترین خالص خرید حقیقی نیز به سهمهای شفام، شاوان و غگلپا تعلق گرفت. همچنین در جریان معاملات دیروز سهمهای شپنا، سرود و غبهنوش ورود پول هوشمند داشتند. در سوی دیگر، فیلترهای بورسی نشان میدهند پول هوشمند از نمادهای فولاد، خساپا و خودرو خارج شده است. شایان ذکر است بیشترین سرانه خرید حقیقی در سهمهای وخاور، بخاور و نمرینو رقم خورد. همچنین درازک در جریان معاملات دیروز بیشترین فشار تقاضا را ثبت کرد. در مقابل، بیشترین فشار عرضه نیز در نماد ولتجار بود.
سینا رهبر شهلان
کارشناس اقتصادی
با انتصاب مناسب اعضای کابینه و مواردی همچون رشد معافیت های مالیاتی عملاً می توان گفت کشور از انقباض شدید فعلی میتواند عبور و به مرور به سمت رونق حرکت نماید. با توجه به اینکه فرمانده اقتصادی دولت آقای علی طیب نیا وزیر سابق اقتصاد، مطرح شده اند چنانچه تغییر خاصی در دولت اتفاق نیفتد و ایشان به عنوان فرمانده اقتصادی پس از استقرار دولت نیز حضور داشته باشند، با توجه به مصاحبهای که در زمان انتخابات انجام داد ما قاعدتاً به سمت حذف انواع رانتهای ارزی خواهیم رفت. با حذف انواع رانت های ارزی و اصلاح فرمول نرخ خوراک برای پتروشیمیها و همچنین اصلاح نرخ محاسبه فرمول خوراک پالایشگاهی ها، اتفاقی که میافتد عملاً بخش بزرگی از تهدیدات ارزی که با ارز نیما باعث شده کاهش صادرات گستردهای را در صنایع فولاد، پتروشیمی و محصولات ویژه پالایشگاهی شاهد باشیم از بین برود. همچنین در شش ماهه دوم سال شرایط بهتری خواهیم داشت، نیمه دوم سال هم شاهد رشد دلار نیما خواهیم بود و هم به دلیل کاهش نرخ بهره دلار آمریکا، قیمتهای جهانی حداقل ۱۵ یا ۲۰ درصد بالاتر از سطوح فعلی خواهند بود لذا در شش ماهه دوم سال شرایط به مراتب بهتری نسبت به شش ماهه اول سال در گزارشات و نیز در قیمتهای تابلوی سهام مشاهده خواهیم کرد. با وجود افزایش نرخ نیما با توجه به اینکه رسماً کشور تمایل به گشایشات سیاسی و رفع گره از مشکلات با کشورهای خارجی دارد، قاعدتاً چند ماه اول انتظارات تورمی سنگینی نخواهیم داشت لذا برای کلیت اقتصاد شرایط بهتری می توان پیش بینی کرد، هرچه به سمت پایان سال و سررسید شدن اوراق بدهی نزدیک شویم قاعدتاً شرایط دولت جهت پوشش مشکلات بیشتر خود را نشان می دهد که البته چنانچه با یک کابینه مناسب بقیه اعضای اقتصادی تعیین شوند و شاهد رشد معافیتهای مالیاتی همچون وعدههای انتخاباتی باشیم و مجلس نیز رشد معافیتهای مالیاتی اشخاص حقیقی و اصناف خرد تا درآمد ماهانه ۲۵ و نیم میلیون تومان را تصویب نماید عملاً می توان گفت که کشور از انقباض شدید فعلی میتواند عبور و به مرور به سمت رونق حرکت کند. در پی برطرف شدن مشکلات صادراتی صنایع با نرخ نیما، شرایط به مراتب بهتری نسبت به نیمه اول امسال و همچنین سال ۱۴۰۲ برای بورس متصور هستیم و به مرور با گشایشهای سیاسی بیشتر احتمال اینکه به سمت رشد اقتصادی در بخشهای غیر نفتی نیز حرکت نماییم بسیار زیاد میشود.
حشمت الله فلاحت پیشه
کارشناس مسائل بینالملل
مقاله آقای پزشکیان را باید دنیا به شکل «نو واقع گرایانه» تفسیر کند. ما در عصری به سر میبریم که فقط با شاخصهایی نو واقع گرایانه قابل تفسیر است. از یک سو جهان به شدت درگیر آنارشی و هرج و مرج بین المللی است و هر لحظه ممکن است بحرانهای موجود هم گسترش پیدا کند و امیدی به حل زودهنگام بحرانها و درگیریهای امروز جهان نیست. دوم این که در این عصر، جمهوری اسلامی ایران و دولت آقای پزشکیان، اصل را بر منافع ملی گذاشته اند و بر اساس منافع ملی عمل میکند و لذا این عمل همزمان با حضور پرقدرت در عرصه جهانی خواهد بود و مصالح و مصلحت لازم نیز در نظر گرفته میشود. به هر حال دنیا باید درک واقع گرایانهای از تواناییهای ایران داشته باشد» سه شاخص نو واقع گرایی عبارت است از آنارشیسم بین المللی، غلبه منافع ملی و توزیع تواناییهای کشورها. مقاله آقای پزشکیان دقیقا در همین قالب نوشته شده و به همین شکل هم باید تفسیر شود. آقای پزشکیان در تلاش است که برخلاف دولتهای آقایان روحانی و خاتمی سیاست خارجی ایران را تنظیم کند. درواقع آقای پزشکیان در تلاش است سیاست خارجی ایران دچار غافلگیری نشود. ما دیدیم که ۲ دولت مشابه با دولت آقای پزشکیان، یعنی دولتهای آقایان خاتمی و روحانی، به رغم این که با حسن نیت سعی کردند یک رویکرد توام با صلح و تنش زدایی را در پیش بگیرند، اما آنارشیسم بی رحم بین المللی بحرانهایی را در منطقه ایجاد کرد که عملا مانع از پیشبرد سیاستهای توسعهای ایران هم شد. در زمان آقای خاتمی به رغم این که ایشان با گفتگوی تمدنها آمده بود، اما دیدیم که امریکا اولین تحریمها را در سال ۱۹۹۵ با تحریم شرکت کونوکو نشان داد و این شرکت آمریکایی را از همکاری نفتی با ایران منع کرد. بلافاصله همزمان با این تحولات دیدیم که به تدریج سلفی گری در شرق ایران شکل گرفت و القاعده و سپس طالبان قدرت گرفتند و پس از حادثه ۱۱ سپتامبر نیز ایران و آمریکا تا مرحله جنگ پیش رفتند و امریکا، ایرانی را محور شرارت نامید، که با گفتگوی تمدنها به سمت رفع تنش آمده بود؛ بنابراین دیدیم که حتی در زمان دولت آقای خاتمی هم راهبرد توسعهای ایشان، بالاجبار، تحت الشعاع ادبیات نظامی و امنیتی کشور قرار گرفت. در زمان روحانی این بحران از غرب برخاست. داعش و ترامپ همزمان یک آنارشی را به منطقه تحمیل کردند که به طور مشخص بخش عمدهای از منابع و انرژی ایران را هدر داد و ادبیات بین المللی و توسعهای دولت روحانی هم تحت الشعاع بحرانهای منطقهای و بین المللی قرار گرفت و بخش عمدهای از منابع کشور ایران سوخت شد.»
پزشکیان، با این پیامی که در عرصه بین المللی داده، عملا سعی دارد قبل از این که توطئهای دیگر علیه ایران شکل بگیرد، به دنیا اعلام کند که ایران حاضر به گفتگو و مصالحه است. همانطور که ایشان به طور دقیق اعلام میکند که ایران حاضر است با کشورهای غربی هم همکاری کند تا به بحران غزه پایان داده شود. در عین حال ایشان به عنوان شاخص سوم نوواقع گرایی بر تواناییهای ایران تاکید میکند. زمانی که آقای پزشکیان از گسترش روابط با چین و روسیه صحبت میکند، این نوع مناسبات با مناسباتی که در دولت گذشته شکل گرفته بود متفاوت است. مناسبات مدنظر آقای پزشکیان از نوع برابری و احترام متقابل است، چرا که متاسفانه دیدیم که در دولت گذشته، چین و روسیه فقط ایران تحریم شده را در مناسبات خود تعریف کرده بودند و سایر قابلیتهای ایران را نادیده گرفته بودند. اما آقای پزشکیان تاکید دارد که ایران قابلیتها و تواناییهای زیادی دارد که در راستای منافع ملی و با هدف مقابله با آنارشی بین المللی حاضر است به کار بگیرد.
گروه صنعت و انرژی: روسیه بعد از جنگ با اوکراین و ورود به لیست تحریمها شدیدا به دنبال حذف دلار از مبادلات تجاری خود بود. در همین زمینه ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه طی سخنرانی خود در مجمع بینالمللی اقتصادی سن پترزبورگ اعلام کرد که زایش استفاده از ارزهای ملی در تسویه حسابهای فرامرزی، از جمله تجارت انرژی، نشان دهنده پایان کار دلار آمریکا به عنوان ارز غالب در سطح جهان است از همین رو سهم تسویه حسابها با دلار در حال کاهش و با یوان در حال افزایش است. البته رئیس جمهور روسیه تاکید داشت که هرگز قصد حذف دلار از مبادلات تجاری را نداشته اما به دلیل سیاست تحریمی آمریکا ناچار به این امر شده و اکنون تولیدکنندگان نفت در کشورهای پیشرو عربی میگویند که آماده هستند پول نفت را به یوان بپردازند. اگر این روند شتاب بیشتری بگیرد، دیگر مبادلات نفت و گاز با دلار انجام نخواهد شد و روند مذکور آغاز پایان کار این ارز است. به تازگی الکساندر نواک معاون نخست وزیر روسیه گفته بود که حجم مبادلات تجاری این کشور با جمهوری اسلامی ایران در سه ماه نخست سال ۲۰۲۴ نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی، ۴۸درصد افزایش یافت؛ حال مسئولان کشور از حذف دلار در تجارت با روسیه خبر میدهند. در این رابطه رئیس مجلس شورای اسلامی گفته است: همه معاملات بین ایران و روسیه بدون استفاده از دلار انجام میشود و علت آن هم یکجانبهگرایی آمریکاست. محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در مصاحبه با شبکه تلویزیونی راشا تودی عنوان کرده است که روابط عمیقی بین دو کشور ایران و روسیه وجود دارد و ما منافع مشترک و همچنین دشمنان مشترکی داریم و ما در منطقه اوراسیا میتوانیم ببینیم که ایران و روسیه دو کشور مهم هستند. رئیس مجلس اضافه کرد: در سفر پیشین خود به روسیه من پیام مکتوب آیت الله خامنهای رهبر معظم کشورم را به آقای پوتین رساندم؛ ما نوعی توافق بلندمدت بین دو کشور داریم که بسیار جامع است. این توافق حیطههای مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و دفاعی را در برمی گیرد. قالیباف خاطرنشان کرد: بریکس یک فرصت بسیار مهم را برای ما فراهم کرده است. در رابطه با دلارزدایی همه معاملات بین ایران و روسیه بدون دلار انجام میگیرد که تمامی این موضوع به خاطر روشهای نادرست و غلطی است که آمریکا در رابطه با یکجانبهگرایی خود در پیش گرفته است، همچنین ناتو هم محیطی را ایجاد کرده که به ایجاد سازمانهایی مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس منجر شده است. این سازمانها و نهادها به سرعت در حال رشد هستند و حتی جنگ بین روسیه و اوکراین ریشه در سیاستهای نادرست آمریکا دارد. در همین رابطه چندی پیش معاون وزیر امور خارجه روسیه گفته بود که کشورهای عضو گروه «بریکس» به دنبال ایجاد سامانههای مالی مشترک ویژه خود هستند و با دیجیتالی شدن بسیاری از فرآیندهای بانکی، امنیت در ذخیرهسازی و انتقال دادهها در دستورکار قرار گرفته است، ما در حال حاضر کانال ویژهای را برای تبادل اطلاعات بین بانکهای مرکزی و مقرراتی را برای همکاری در حوزه امنیت اطلاعات ایجاد کردهایم. همچنین پیشتر آنتون سیلوانوف وزیر دارایی روسیه نیز گفته بود که وزارتخانه متبوعش به همراه بانک روسیه و شرکای بریکس پیشنویس یک طرح ابتکاری را برای بهبود ارز بینالمللی و سامانه مالی ارائه خواهند کرد و مسائل مربوط به ایجاد پلتفورم ارتباطی بریکس را برای پرداخت دیجیتال چندجانبه مورد بررسی خواهند کرد. این موضوع نیز چندی پیش توسط رئیس گل بانک مرکزی رسانهای شده بود. حدود دو ماه گذشته،محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی در نشست هماندیشی با فعالان اقتصادی از برنامه بانکمرکزی برای آغاز استفاده از بازار ریال آفشور خبر داده و گفته بود: در اولین مرحله اول، این طرح میان ایران و روسیه عملی خواهد شد؛ به این معنا که در قالب این طرح، بانک مرکزی ایران با بانک مرکزی روسیه توافق کرده است که ارز ریال و روبل را تا حد توازن تجاری دو کشور معاوضه کنند. همچنین مذاکرات با کشورهای عراق و افغانستان برای اجرای این طرح در جریان است. آنطور که مسئولان بانک مرکزی اعلام کردهاند، ریال برونمرزی هماکنون با سه کشور روسیه، افغانستان و عراق در حال پیگیری است؛ کار درباره روسیه تقریبا به اتمام رسیده است و به زودی عملیاتی خواهد شد که در قالب این طرح، بانک مرکزی ایران با بانک مرکزی روسیه توافق کرده است که ارز ریال و روبل را تا حد توازن تجاری دو کشور معاوضه کنند. به بیان سادهتر، توافق شده است که بانک مرکزی روسیه در ازای پرداخت ریال، به ما ارز روبل بدهد یا بالعکس. در حالی گفته میشود که قرار است که تبادل ارز ریال و روبل در تجارت دو کشور ورود کند که مهرماه سال گذشته بود رئیس کمیته بودجه شورای فدراسیون (مجلس سنا) روسیه گفت: سهم ارزهای ملی (روبل و ریال) در مبادلات تجاری با ایران به ۹۰ درصد این مبادلات افزایش یافته است و دو کشور با استفاده از ارزهای ملی، تسویه حسابهای متقابل را انجام میدهند استفاده از ارزهای ملی در تجارت دوجانبه، نتیجه توافق روسای بانکهای مرکزی ایران و روسیه در پی عزم و اراده سران دو کشور بوده است. با وجود اینکه عنوان شده بود، سهم ارزهای ملی (روبل و ریال) در مبادلات تجاری با ایران به ۹۰ درصد این مبادلات افزایش یافته است، اما هادی تیزهوش تابان، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و روسیه به تجارت نیوز گفته بود که نقش ارز ملی در تجارت ایران و روسیه؛ تنها ۵ درصد است! کارشناسان اقتصادی میگویند که در پذیرش پول ملی یک کشور برای انجام تجارت، پیششرطهای متعددی لازم است. این پیش شرطها عبارتند از: وضعیت نرخ بهره، نرخ تورم، میزان نوسانات بازار ارز آن کشور، میزان تنش سیاسی آن کشور با سایر کشورهای دنیا و همچنین سطح استانداردهای بانکی بینالمللی در بانکهای آن کشور؛ حال باید دید چه حذف دلار در تجارت بین ایران و روسیه به چه میزان امکانپذیر است.
گروه سیاسی: حزب دموکرات به شدت از تداوم اصرار جو بایدن بر باقی ماندن در صحنه انتخابات وحشت زده است. در جدیدترین تحولات در سطح داخلی حمایتهای مالی خصوصی و شبکهای از دونالد ترامپ افزایش پیدا کرده است. در سطح خارجی نیز دیپلماتهای غربی، بهویژه انگلیسیها که از گافهای رئیس جمهور بایدن وحشتزده شدهاند در تلاش هستند تا قبل از انتخابات نوامبر با تیم دونالد ترامپ ارتباط برقرار کنند. این وضعیت نشان میدهد که دیگر نه تنها سرمایهداران بلکه متحدان آمریکا در جهان غرب نیز حاضر نیستند روی اسب بازندن دموکراتها سرمایهگذاری کنند.
به گزارش «تجارت»، این وضعیت در شرایطی است که تلاش کاخ سفید برای مخفیکاری درباره وضعیت سلامت رئیسجمهور آمریکا در فضای رقابتی انتخاباتی این کشور، باعث مطرح شدن این انتقاد رسانهها شده است که کارمندان کاخ سفید با فرهنگ «انکار و عدم شفافیت» تلاش کردهاند افکار عمومی را درباره وضعیت بایدن گمراه کنند.
تاکید بایدن بر توانایی ادامه رهبری
بر اساس متنی از این تبادلنظر که نیویورکتایمز به دست آورده است، «جو بایدن» این اظهارات را در یک نشست مجازی با اعضای کمیته هیسپانیک (لاتینتبار) کنگره بیان کرد. به گفته دو منبع آگاه که به خاطر حساسیت موضوع خواستند نامشان فاش نشود، بایدن در پاسخ به «مایک لوین» نماینده کالیفرنیا حرف میزد که در این دیدار به بایدن گفت، او معتقد است که این رئیسجمهور دموکرات آمریکا نباید برای یک دوره دیگر به تلاش خود ادامه دهد. لوین نوزدهمین عضو کنگره است که با گذشت ۲ هفته از عملکرد فاجعهبار بایدن در مناظره با دونالد ترامپ از او خواست کنارهگیری کند، اما او اولین کسی است که به طور مستقیم – گرچه در تماس به صورت مجازی – با رئیسجمهور آمریکا درخواستش را مطرح کرد. بایدن به مایک لوین گفت: «به همین دلیل است که بیرون میروم و به مردم اجازه میدهم مرا لمس کنند، به من ضربه بزنند، از من سؤال کنند.
فکر میکنم میدانم دارم چه کار میکنم، زیرا حقیقت ماجرا این است که ... میخواهم مطلب عصبانیکنندهای بگویم... هیچ رئیسجمهوری در سه سال گذشته بجز فرانکلین روزولت، کاری را که ما در سه سال انجام دادیم، انجام نداده است.» رئیسجمهور آمریکا گفت، ممکن است بسیاری از رایدهندگان به پدربزرگ ۸۵ ساله خودشان فکر کنند که راه نمیرود و این «یک نگرانی مشروع» از سمت مردم است که بعد از عملکرد در مناظره برایشان سوال پیش آمده است. طبق این گفتوگو، بایدن به مایک لوین تاکید کرد: «اما برای همین است که فکر میکنم مهم است که من بیرون بروم و همه چیز را به مردم نشان دهم؛ از اینکه چقدر خوب حرکت میکنم تا اینکه چقدر مطلع هستم و اینکه من هنوز در وضعیت خوبی به سر میبرم.»
بایدن مصر در شکست دادن ترامپ
در سطحی دیگر، «جو بایدن» رئیسجمهور آمریکا و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ این کشور، در جریان کارزار انتخاباتی در میشیگان گفت: «ممکن است متوجه شده باشید که از زمان مناظره، مطبوعات و مردان و زنان به من ضربه میزنند. من اشتباهات زیادی میکنم. به این خاطر که برخی اوقات اسامی را با هم اشتباه میگیرم. دونالد ترامپ هم از این اشتباهات دارد، اما کمتر کسی به او توجه میکند.» وی ادامه داد: «شاید متوجه شدهاید که گمانهزنیهای زیادی این اواخر درباره من مطرح شده است. اینکه جو باید چه کند؟ باید در رقابتهای انتخاباتی بماند؟ باید خارج شود؟ اما پاسخ من این است؛ من در این رقابت میمانم و ما پیروز میشویم. من این رویه را تغییر نمیدهم.» رئیسجمهور آمریکا ادامه داد: «آنها میگویند کارزار انتخاباتی من دارد از هم میپاشد. من کاندیدای حزب دموکرات هستم، تنها دموکرات یا جمهوریخواهی که دونالد ترامپ را شکست داده و من دوباره او را شکست خواهم داد.»
تمسخر بزرگ بایدن توسط ترامپ
«دونالد ترامپ» رئیسجمهور سابق آمریکا در بیانیهای به گافهای تازه بایدن، خصوصا اینکه بایدن نام و سمت ترامپ و «کامالا هریس» معاون خودش را ترکیب کرد، واکنش نشان داد. در جریان مراسمی از بایدن پرسیده شد که آیا نگرانیای در مورد توانایی کامالا هریس برای حکومت دارد، در صورتی که او به جای بایدن در صدر جدول قرار گیرد یا خیر. بایدن در سخنانی عجیب پاسخ داد: «اگر فکر میکردم او (مونث) صلاحیت رئیسجمهور شدن را ندارد، نمیآمدم معاون رئیسجمهور ترامپ را بهعنوان معاون رئیسجمهور انتخاب کنم.»
گروه اقتصادی:کاهش نابرابری در توزیع درآمد و کاهش ضریب جینی یکی از مهمترین دغدغههای جامعه فعلی ایران محسوب میشود بهنحوی که توزیع عادلانه ثروت و در دسترس بودن منابع برای همه آحاد جامعه از اولویتهای برنامههای توسعه و اهداف سند چشمانداز بهحساب میآید. این در حالی است که در دهههای گذشته برخی سیاستها که عموما پیروی از نسخههای نئولیبرالی و دیکته شده از سوی غرب است، رفاه خانوارها را تضعیف کرده تا مسیری نسبتا طولانی برای کاهش شکاف درآمدی در کشور وجود داشته باشد.
براساس دادههای پلتفرم بانک جهانی، میزان ۰.۵ درصد کل جمعیت ایران زیر سایه کاهش ۳۷ درصدی فقر مطلق طی سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ قرار گرفتند و فقر مطلق طی دو سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است.
آمارهای مستند بانک جهانی نشان میدهد در طول دوره ۸ ساله دولت روحانی تعداد فقرا در ایران حدود ۱۰ میلیون نفر افزایش یافت، اما در ۲ سال نخست دولت شهید رئیسی ۶ میلیون نفر با بهبود وضعیت زندگی، از زیر خط فقر خارج شدند.
پرسش مهم این است که اتخاذ چه راهکارها و سیاستهایی توانست میزان فقرا را در کشور کاهش دهد؟ فاصله گرفتن از کدام دستورات و باورها توانست زمینهای ایجاد کند که مردم ایران در تمام نقاط کشور بهره عادلانهتری از ثروتهای عمومی جامعه داشته باشند؟ چه تهدیداتی بر سر راه برقراری عدالت در کشور وجود دارد؟
برای ردیابی ریشههای افزایش نابرابری در اقتصاد ایران باید به سراغ اواخر دهه 60رفت؛ ایامی که دولت موسوم به سازندگی به بهانه بازسازی ویرانههای به جا مانده از جنگ بهدنبال اخذ وامهای کلان از بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول بود و در این راه سیاستهای تعدیل ساختاری(اقتصادی) را در کشور پیاده کرد. دولت سازندگی در شرایطی دست به اجرای شتابزده چنین سیاستهایی زد که عملا نسبت به توانمندیهای داخلی و استعدادهای سرشار کشور در امر توسعه بیتوجهی شد. تمرکز صرف روی «اقتصاد بازار» و «خصوصیسازی بدون ضابطه» عملا به تشدید نابرابری و بهوجود آمدن «طبقه مرفه» انجامید بهنحوی که حتی تا به امروز هم میتوان اثرات این تفکرات را در رشد قارچگونه باندهای «ثروت و قدرت» مشاهده کرد.
با اجرای دستورات نئولیبرالی در اقتصاد ایران، قدرت، مسئولیت و اختیارات دولت در جامعه کاهش یافت و در ازای آن برخی افراد و گروههای خاص تصمیمات مهم اقتصادی را در اختیار گرفتند.
در مجموع اجرای سیاستهای نظیر کاهش یارانهها، خصوصیسازی، افزایش مالیاتها و کوچکسازی دولت در دولت سازندگی درست برعکس انتظارات اولیه عمل کرد. در همین دولت اقتصاد ایران بهشدت به درآمدهای نفتی وابسته شد و تقریبا اهداف تعیینشده در برنامههای توسعه هم تحقق پیدا نکرد. اجرای سیاستهای نئولیبرالی منجر به افزایش نقدینگی، تورم، افزایش فاصله طبقاتی و ضریب جینی شد، ضمن اینکه اقتصاد ایران شاهد ظهور یک طبقه نوکیسه هم بود که با رانتخواری، ویژهخواری و ثروت بادآورده خود تبدیل به یک بازیگر فعال شدند تا جایی که حتی دولتها هم تحتتأثیر خواستههای آنها قرار میگرفتند. بنابراین، برای فهم ریشههای تعمیق فقر و فلاکت در ایران میتوان مجموعه سیاستهای ناظر به آزادسازی، خصوصیسازی، تعدیل ساختاری و حذف نقش دولت در برنامههای رفاهی را بهعنوان متهمان ردیف اول معرفی کرد. به باور کارشناسان و ناظران تحولات اقتصاد ایران، اجرای چنین سیاستهایی نقطه آغاز کجرویها و انحرافها در توزیع عادلانه درآمدها محسوب میشود. آمارهای داخلی و جهانی هم نشان میدهد پیروی کردن از دستورات نظام سرمایهداری آورده چندانی برای کشور نداشته و در دولتهای مختلف، تنها تکیه به توان داخلی و به کارگیری الگوی داخلی توسعه، توانسته میزان بهرهمندی ایرانیان از ثروت را افزایش دهد. مسئله قابل توجه آن است که حتی کشورهای غربی هم در برنامههای رفاهی خود سالهاست در حال عقبگرد از سیاستهای نئولبیرالی و دستورات اقتصاددانان متعلق به مکتب اتریشی هستند و ثابت شده حذف نقش دولت به بهای تخریب اقتصاد خواهد بود.
کارنامه دولتهای پس از انقلاب در کاهش ضریب جینی
براساس گزارش مرکز آمار از شاخص ضریب جینی، دولت سیزدهم بهترین عملکرد را در کاهش شکاف طبقاتی داشته است.
ضریب جینی از شاخصهای مهم اندازهگیری نابرابری توزیع درآمد است. اندازه این شاخص بین صفر (معرف جامعهای با برابری کامل توزیع درآمد) و یک (نمایانگر عدمبرابری توزیع درآمد در جامعه) تغییر میکند. هر چه شاخص ضریب جینی بزرگتر باشد بهمعنای نابرابری بیشتر در توزیع درآمد در جامعه است.
براساس گزارش مرکز آمار، در بین دولتهای پس از انقلاب، بهترین عملکرد را بر مبنای شاخص ضریب جینی، دولت سیزدهم داشته، چراکه متوسط این شاخص در ۲ سال اول عملکرد دولت سیزدهم ۰.۳۹۰ بوده و در این دو سال ضریب جینی نزولی بوده است.
بدترین عملکرد را هم از لحاظ برابری توزیع درآمد، دولتهای خاتمی و رفسنجانی داشتند که متوسط شاخص ضریب جینی در آن دولتها ۰.۴۲۷ بوده است. شاخص ضریب جینی در دولت احمدینژاد ۰.۴۰۷ و در دولت روحانی ۰.۳۹۱ بوده است.
از لحاظ تغییر ضریب جینی در انتهای هر دولت نسبت به ابتدای آن، بدترین عملکرد را دولت روحانی داشت، چراکه در اول دولت یازدهم ضریب جینی در کشور ۰.۳۶۵ بود، اما در پایان دولت دوازدهم به ۰.۴۰۱ افزایش یافت و در آن ۸ سال جامعه ایرانی با بیشترین رشد نابرابری درآمدی مواجه شد. برعکس، دولتهای نهم و دهم بهترین عملکرد را در کاهش نابرابری درآمد داشتند و پس از آن دولت سیزدهم قرار دارد.
آمارهای بانک جهانی نیز نشان میدهد که فقر مطلق در ایران طی ۸ سال سکانداری حسن روحانی بر کرسی ریاستجمهوری، ۳ برابر شده است. این نهاد بینالمللی، فقر مطلق را بر پایه درآمد روزانه ۱.۹ دلار برای هر نفر (براساس شاخص برابری قدرت خرید به قیمت ثابت سال ۲۰۱۱) تعریف کرده است. این رقم حداقل مبلغی است که یک نفر برای تامین نیازهای ضروری زندگی خود به آن نیاز دارد. بر این اساس، در سال ۱۳۹۲ (۲۰۱۳) و آغاز فعالیت دولت یازدهم نسبت جمعیت دارای فقر مطلق به کل جمعیت ایران، ۰.۲ درصد بوده است اما این رقم در سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) براساس آخرین آمار منتشر شده از بانک جهانی، به ۰.۶ درصد افزایش پیدا کرده بود. این موضوع بهمعنای آن است که در دومین سال فعالیت دولت دوازدهم، فقر مطلق در ایران نسبت به ابتدای فعالیت دولت یازدهم ۳ برابر شده است. در واقع، در این سالها که بیشتر امورات و مقدرات کشور به مذاکرات برجامی و گشایش از بیرون مرزها سپرده شد، اصلاحات داخلی و ضروری اقتصاد ایران نیز فراموش شد تا با بروز شوکهای سنگین ارزی و کسری بودجه شدید دولت، میلیونها نفر از ایرانیان به دره تاریک فقر سقوط کنند. همچنین گره زدن سرنوشت کشور به پرونده رفع تحریمها، حتی اقدامات معیشتی و اقتصادی دولت روحانی را هم بر باد داد، چرا که نوسانات شدید و شوکهای مختلف بیرونی، آثار حرکتهای مثبت را هم محو کرد. در نقطه مقابل، در سه سال عمر دولت شهید رئیسی، با افزایش حدود ده برابری یارانههای نقدی برای خانوارهای واجد شرایط و ارائه کالابرگ الکترونیکی در کنار احیای توان اقتصادی کشور از رهگذر زنده کردن صنایع راکد مانده و تعطیل، شاهد ترمیم قدرت خرید و رفع نابرابری در کشور بودیم. انتظار میرود دولت جدید هم با به کارگیری الگوی داخلی توسعه دوباره در دام توصیههای ویرانکننده اقتصاد ایران نیفتد.