گروه سیاسی: «ترامپ برای اولین بار در نظرسنجی ها از هریس پیشی گرفت.» این عنوان خبر هولناکی بود که از لحظه کناره‌گیری جو بایدن و اعلام نامزدی کامالا هریس تا کنون دموکرات‌ها شنیده‌اند. طبق مدل پیش‌بینی نشریه هیل و دسیژن دسک اچ کیو، از روز یکشنبه احتمال پیروزی ترامپ در رقابت‌های ریاست جمهوری آمریکا ۵۲ درصد برآورد شده است در حالی که این رقم برای هریس حدود ۴۲ درصد پیش‌بینی شده است. این در حالی است که تا اواخر ماه آگوست، شانس پیروزی هریس ۵۴ تا ۵۶ درصد عنوان شده بود و شانس پیروزی ترامپ با کاهش قابل توجهی به ۴۴ تا ۴۶ درصد رسیده بود. به گزارش «تجارت»، اکنون رشد آرام و مداوم آرای ترامپ در نظرشنجی‌ها به یک واقعیت تبدیل شده است. تمامی شواهد امر نشان می‌دهند که شانس پیروزی دونالد ترامپ برای پیروزی در انتخابات روز به روز بیشتر می‌شود.نتایج نظرسنجی‌ها نیز از افزایش مداوم آرای ترامپ در هفت ایالت سرنوشت‌ساز میشیگان، ویسکانسین، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی، جورجیا، آریزونا و نوادا حکایت دارند. حتی شانس پیروزی ترامپ در پلتفرم‌های شرط‌بندی آنلاین، که بر اساس شرط‌های گذاشته شده بر روی نامزدها ارزیابی می‌شوند - نه داده‌های نظرسنجی - در دو هفته گذشته بهبود یافته است. مجموع این شرایط آژیر‌های خطر را برای دموکرات‌ها و هریس به صدا در آورده است. «تجارت» در راستای بررسی هر چه بیشتر این وضعیت و پیش‌بینی تحولات آتی انتخابات آمریکا با فریدون مجلسی، کارشناس مسائل آمریکا گفت‌وگو داشته است.
انتخابات آمریکا بسیار رقابتی و چالشی خواهد بود
فریدون مجلسی، در ارتباط با نتایج نظرسنجی‌ها و حکایت آنها از افزایش اقبال به دونالد ترامپ گفت: «اعتماد کامل به نتایج نظرسنجی‌ها چندان نمی‌تواند درست باشد. معمولا اینکه کدام رسانه با چه پایگاه سیاسی‌ای نظرسنجی را انجام دهد، بسیار حائز اهمیت است. اینکه رسانه‌ها و نظرسنجی‌هایشان بی‌طرفانه نیست، یک واقعیت غیرقابل انکار است. اما این که آرای دونالد ترامپ افزایش پیدا کرده باشد، چندان امر بعیدی نیست. در این زمینه نکته قابل توجه این است که دونالد ترامپ بر خلاف گذشته اظهارات غیرمنطقی کمتری بر زبان می‌راند. او دیگر با حرف‌هایش موجب وحشت مردم در داخل و خارج از آمریکا نمی‌شود.» وی افزود: «در سوی مقابل دونالد ترامپ، نامزد دموکرات‌ها با وجود فرصت‌های خوبی که پیش رو داشت، چندان امیدبخش عمل نکرده است. هریس نسبت به حمایت از اسرائیل گوی سبقت را از ترامپ ربود و نتوانست آن‌چنان که باید و شاید رای حاشیه را جذب کند. با این وجود همچنان باید توجه داشت که کارنامه اقتصادی دولت بایدن که مهمترین مساله برای شهروندان آمریکایی بوده، قبال قبول است و بدنامی‌های ترامپ همچنان در اذهان عمومی باقی مانده است. در مجموع نمی‌توان هیچگونه قطعیتی را مطرح کرد. به نظر می‌رسد شاهد یکی از رقابتی‌ترین انتخابات تاریخ آمریکا باشیم.»
ایالت‌های کلیدی سرنوشت انتخابات را تعیین خواهند کرد
این کارشناس مسائل آمریکا در بخشی دیگر از اظهارات خود تاکید کرد: «در انتخابات امسال آمریکا به طور حتم ایالت‌های کلیدی سرنوشت‌ساز خواهند بود. از میان هفت ایالت کلیدی آمریکا، پنسیلوانیا تنها ایالتی است که همچنان طبق نتایج نظرسنجی‌ها در راستای حمایت از هریس پیش می‌رود. موضوعی که نگرانی دموکرات‌ها را به دنبال داشته است. اما این موضوع تنها مطابق نظرسنجی‌ها بوده و این امکان وجود دارد که در روز انتخابات نتایج دیگری رقم بخورد. تخمین زده می‌شود که در انتخابات امسال شاید ایالت پنسیلوانیا سرنوشت نهایی را تعیین کند. ممکن است که دموکرات‌ها همانند همیشه در مجموع آرای اکثریت را داشته باشند اما در آرای الکترال قافیه را به دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان ببازند. وضعیت برای پیش‌بینی دشوارتر در هر زمان دیگری است. برای نمونه در سال 2020 از چند ماه قبل با صراحت تاکید داشتم که بایدن برنده خواهد شد اما در شرایط کنونی به هیچ عنوان نمی‌توان چنین پیش‌بینی‌ای را نسبت به هیچ یک از نامزدها مطرح کرد.»
ترامپ بیشتر از هریس آماده ورود به توافق جدید با ایران است
مجلسی در پاسخ به این پرسش که پیروزی کدام‌یک از نامزدها می‌تواند برای ایران مطلبو‌تر باشد تصریح کرد: «اگر واقع‌بینانه تحلیل کنیم باید به چند مساله اشاره داشته باشیم. نخست اینکه هم ترامپ و هم هریس، متحدان اسرائیل هستند و خواهند بود. شاید یکی مقداری صمیمی‌تر باشد اما در مجموع متحد این رژیم باقی خواهند ماند و در مسائل منطقه‌ای دیدگاه مشترکی نسبت به نقش‌آفرینی ایران دارند. در سطح دوم، باید اقرار کنیم که برجام مرده است و هیچ یک از این نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا توانایی احیای آن را نداشته و ندارند. با در نظر گرفتن این دو فاکتور می‌توان تفاوت چندانی میان پیروزی ترامپ یا هریس برای ایران قائل نشد. چه بسا بر خلاف تصورات عمومی بر این باور هستم که ترامپ آمادگی بیشتری برای توافق با ایران دارد. ترامپ و اطرافیان او به مراتب کمتر درگیر مسائل فنی و پیچیدگی‌های دیپلماسی هستند. شاید توافق با آنها بسیار آسان‌تر از توافق با تیم هریس باشد.»
ترامپ بر جمعیت روستایی متمرکز است و هریس بر جمعیت شهری
فریدون مجلسی در بخش پایانی از اظهارات خود تاکید کرد: «در چند هفته آینده ترامپ همچنان بر جذب آرای بیشتر مردم روستانشین تمرکز دارد اما هریس همچنان روی جمعیت شهری متمرکز است. ترامپ قصد دارد با طرح شعارهای نژادپرستانه و مهاجرستیزانه آرای خود را افزایش دهد و هریس نیز می‌خواهد خود را به عنوان یک نوگرا معرفی کند.»
گروه سیاسی: «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اولین نشست خبری خود بعد از آغاز به کار دیروز دوشنبه (30 مهر) به سوالات خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ داد.
به گزارش «تجارت»، در این نشست تعدادی از دیپلمات‌های وزارت خارجه از جمله «سید عباس موسوی» سخنگوی پیشین وزارت خارجه، «بهزاد صابری» از دیپلمات‌های ارشد وزارت خارجه ایران و غیره حضور دارند. چهاردهمین سخنگوی وزارت خارجه نشست خبری خود را با گرامی داشت یاد شهدای دیپلمات وزارت خارجه گرامی داشت.
رایزنی‌های منطقه‌ای عراقچی درباره توقف تجاوزات رژیم صهیونیستی
بقائی با اشاره به چهار دور سفر منطقه‌ای «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران جهت رایزنی در مورد آخرین تحولات منطقه و و تلاش برای توقف جنایت‌های رژیم صهیونیستی اظهار کرد: سفر وزیر خارجه به قلب میدان یعنی بیروت و دمشق آغاز شد و به کشورهای دیگر ادامه یافت. این رایزنی‌ها ادامه خواهد یافت. علاوه بر سفرها، وزیر خارجه با مقامات مختلف از جمله دبیرکل سازمان ملل و وزیران خارجه مصر و فرانسه هم گفت‌وگو کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: ادامه تلاش‌ها برای بهبود روابط با همسایگان حتی در زمانی که منطقه با چالش روبروست از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی ایران است.
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا در جریان سفر منطقه‌ای وزیر خارجه ایران به مصر، رایزنی در ارتباط با روابط دوجانبه صورت گرفت یا نه، گفت: اولویت در این رایزنی‌ها متمرکز بر تحولات منطقه، جلوگیری از افزایش تنش‌ها و کمک به حفظ ثبات و صلح در منطقه است، البته طبیعی است که از این فرصت‌ها برای گفت‌وگو در ارتباط با روابط دوجانبه نیز استفاده می‌شود. بقائی همچنین اعلام کرد: هیچ کشوری از منطقه را از رایزنی‌های خود مستثنی نمی‌کنیم. فکر می‌کنیم کمک به حفظ صلح منطقه یک وظیفه مشترک است. ما همیشه بر ضرورت درون‌زا بودن صلح منطقه تاکید می‌کنیم. به‌رغم سوءتفاهم‌ها با برخی کشورهای منطقه، اولویت ما افزایش هم‌افزایی منطقه‌ای است. وزیر خارجه در ادامه سفرهای منطقه‌ای خود امروز به ۲ کشور کویت و بحرین سفر می‌کند.
از هر ابتکاری برای جلوگیری از تشدید تنش استقبال می‌کنیم
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد میانجیگری روسیه بین ایران و رژیم صهیونیستی گفت: در شرایطی که شما با یک موجودیتی رابطه‌ای ندارید و آن موجودیت را به‌رسمیت نمی‌َناسید، صحبت از میانجیگری به لحاظ مفهوم حقوقی معنا ندارد. ما از تلاش‌های هر کشوری که همراه با حسن نیت برای توقف جنگ و جنایات رژیم صهیونیستی تلاش کند، استقبال می‌کنیم. این وظیفه قانونی و اخلاقی همه کشورهاست. اگر قائل به این باشیم که اتفاقات غزه، یک نسل‌کشی است، همه کشورها به‌عنوان اعضای کنوانسیون منع نسل‌کشیف وظیفه شخصی برای جلوگیری از این وضعیت دارند. آفریقای جنوبی و دیگر کشورهایی که در دیوان لاهه طرح دعوی کردند، مبنی این کار آنها این کنوانسیون بود. بقائی ادامه داد: ما در واقع از هر ابتکار و تلاشی که برای جلوگیری از تشدید تنش و توقف جنایت‌های رژیم صهیونیستی انجام شود، استقبال می‌کنیم و آن را یک وظیفه قانونی و اخلاقی همه کشورها می‌دانیم.
ایران درباره تمامیت سرزمینی خود و حاکمیت بر جزایر سه‌گانه هیچ تردیدی ندارد
سخنگوی وزارت خارجه درباره بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز گفت: متاسفیم که در شرایطی که کشورهای اسلامی منطقه باید بر پایان دادن به شرارت‌های رژیم صهیونیستی متمرکز باشند، دوستان ما در منطقه موضوعاتی که موضوع گفت‌وگو بین ایران و یک کشور دیگر بوده را به عرصه عمومی می‌کشانند و به‌ویژه با کشورهایی که هیچ جایگاهی و ارتباطی با منطقه ندارند، مطرح می‌کنند. او تصریح کرد: اقدامات مستمر دیپلماتیک درباره این موضوع انجام شده است. موضع ایران بسیار شنیده شده است. جمهوری اسلامی ایران درباره تمامیت سرزمینی خود و حاکمیت بر جزایر سه‌گانه ایرانی، هیچ تردیدی ندارد و به هیچ عنوان؛ هیچ اغماضی نمی‌کند. این موضعی است که مبتنی بر حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد و همه موازین بین‌المللی درباره احترام به تمامیت ارضی کشورهاست. این ادعا تغییری در این موضع ایجاد نخواهد کرد. بقائی گفت: در عین حال متاسفیم اروپا در این دوره خاص زمانی به این موضوع بپردازند. مواضع ما اعلام شده است و یادداشت‌های اعتراضی به طرف‌های مربوطه فرستاده شده و به این مسیر ادامه می‌دهیم. سخنگوی وزات خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا اروپا با این بیانیه به‌دنبال اهرم‌سازی است؟، گفت: من نیت‌خوانی نمی‌کنم اما همه اهرم‌ها کارساز نیستند و بعضی آنها به محض استفاده شکسته خواهند شد. این اهرم قابل اتکایی نخواهد بود.
مهدی پازوکی
اقتصاددان
وظیفه اصلی بانک‌ها بانکداری است نه چیز دیگر و اگر وارد بنگاه داری می‌شود، معنی و مفهومش وجود فساد اقتصادی است؛ بنابراین اگر بانک‌ها که کارشان بانکداریست وارد فعالیت بنگاه داری شوند، با توجه به قدرت پولی که دارند می‌توانند در بازار انحصار را به وجود بیاورند و این خلاف مبانی علم اقتصاد است.در هیچ کجای دنیا بانک‌ها بنگاهداری نمی‌کنند و وظیفه اصلی بانک در حوزه پولی است؛ لذا اگر بانک‌ها مثلا وارد فعالیت‌های مثلا ساخت مسکن شوند یعنی خودشان شرکتی را تاسیس کنند که مسکن بسازد یا شرکتی تاسیس کنند که کالا‌های بخش مسکن را تولید کند این در واقع عدول از وظیفه بانکداری است و وظیفه بانک مرکزی این است که جلوی فعالیت‌های دلالی و واسطه‌گری بانک‌ها را بگیرد. اگر هر بانکی وارد فعالیت‌های بنگاهداری شود، در هر صنعتی و هر بخشی چه کشاورزی چه خدمات، می‌تواند اقتصاد یک کشور را دچار عدم تعادل کند. یکی از اشکالات سیستم بانکی این است که اگر به عنوان مثال وامی را به یک بنگاهی دادند و آن بنگاه نتوانسته تعهداتش را انجام بدهد اینها مالکیت آن بانک را بر عهده می‌گیرند در حالیکه باید بنگاه را به فروش گذاشته و مطالبات خود را وصول کنند و وارد بنگاهداری نشوند. اما الان اکثر بانک‌های ایرانی و خصوصا دولتی، موسسات و بنگاه‌هایی دارند که اگر شما تحقیق کنید جز ریخت و پاش و ناترازی و زیانده بودن ثمره دیگری برای اقتصاد ایران ندارند. به نظرم مشکل اقتصاد ایران توسعه نیافتگی است. متاسفانه در برنامه هفتم کلمه توسعه را حذف کردند و گذاشتند برنامه هفتم پیشرفت! در حالی که توسعه یک علم است و به عنوان نمونه در دانشگاه آکسفورد دپارتمانی تحت عنوان دپارتمان اقتصادی توسعه وجود دارد. توسعه ترجمه لغت development است در حالی که پیشرفت ترجمه لغت progress و بهبود یافتن؛ بنابراین مشکل اقتصادی ایران به نظر من در توسعه نیافتگی است و متاسفانه یکی از دلایل اینکه سیستم بانکی ما هم وارد فعالیت‌های بنگاهداری شده این بوده که در جهت منافع برخی حرکت کرده است. یکی از گردنه‌های فساد در سیستم بانکی ما همین بنگاه‌ها هستند. یعنی برخی افراد با رابطه و تخلف وام گرفته و بخشی از پول را از کشور خارج می‌کنند و در نتیجه دولت مجبور می‌شود پروژه نیمه کاره را با هر قیمتی به مزایده بگذارد. من اعتقاد دارم نه تنها بانک‌ها که صندوق‌های بازنشستگی هم نباید بنگاهداری کنند. اقتصاد دستوری یکی از عوامل فساد و رشد قارچ‌گونه بانک‌ها است. بر اساس اقتصاد دستوری برخی از مدیران بانک‌ها اعتبار کلان را بدون ضابطه گرفته و پا به فرار گذاشتند و دارایی‌های مردم را به فنا دادند. در واقع یک عده‌ای بانک زدند که بانک بزنند! یعنی بانک تاسیس کردند که اعتبارات و دارایی‌های بانک را به جیب بزنند و فرار کنند. شما نگاه کنید مثلا بنیاد شهید بالغ بر ۹۰ هزار میلیارد تومان بودجه دارد. حال این موسسه برای چه به تاسیس بانک نیاز دارد؟ بنابراین بنگاهداری بانک‌ها و وام‌هایی که بدون حساب و کتاب داده می‌شود یکی از مهمترین کانال‌های فساد در کشور است. در همه جای دنیا اگر بانک خوب کار نکند باید ورشکسته اعلام شود.
یکی از عوامل تورم و رشد فزاینده نقدینگی همین بانک‌هایی هستند که بی ضابطه وام دادند. بانک مرکزی باید بانک‌هایی که بیلان مالی‌شان منفی است و مشکل دارند را منحل کند. اموالشان را بفروشد و پول مردم را بدهد و کسانی که باعث این خسارت‌ها شدند را به سزای اعمال ننگینشان برساند. در همه جای دنیا نظارت وظیفه بانک مرکزی است. در حال حاضر اقتصاد قبیله‌ای در اقتصاد ایران رشد پیدا کرده و عده‌ای به عنوان بخش خصوصی ورود کردند، اما در واقع قبیله‌ای برای تاراج منابع هستند.
بیشتر هم در دولت احمدی نژاد این بانک‌های قارچ گونه به وجود آمدند. بانک مرکزی بعضی از این موسسات را ادغام کرد وگرنه الان وضع خیلی خراب‌تر بود؛ لازم است با نظارت سختگیرانه بانک مرکزی، بانک‌ها بنگاهداری را تعطیل کنند و به فعالیت پولی بپردازند.
سیدرضا صدرالحسینی
کارشناس مسائل منطقه
حمله پهچادی حزب‌الله به اقامتگاه بنیامین نتانیاهو همسرش یک رخداد بزرگ و پر اهمیت بود که نیازمند بازخوانی و توجه هر چه بیشتر است. واقعیت این است که حزب‌الله مسئولیت این عملیات پهپادی را به صورت رسمی به عهده نگرفته است و اگر این اقدام را انجام داده بود همانند گذشته آن را تایید می‌کرد و به همین دلیل اینکه این عملیات یک نوع اقدام فریب بوده تا دست اسرائیل برای ترور مقام‌های سیاسی و رسمی کشورهای عضو جبهه مقاومت باز بماند، یک فرضیه است که می‌تواند محتمل باشد؛ چراکه اساساً با توجه به سابقه رژیم صهیونیستی، ایجاد این نطفه با هدف انجام اقدامات تروریستی دور از ذهن نیست و این اقدام شاید یک نوع زمینه‌چینی به حساب بیاید. از منظر سیاسی اما باید توجه شود هر جریانی که این اقدام را انجام داده در حال مخابره این پیام است که اسرائیل به‌رغم فراهم بودن همه امکانات در حوزه پدافندی و تبلیغاتی که در خصوص سامانه پدافند هوایی تاد متعلق به آمریکا کرده، باز هم با آسیب‌های زیادی روبه‌رو شده است.
باید توجه شود که در محل اقامت نتانیاهو و همچنین در اطراف و پیرامون آن زیرساخت پدافندی و آرایش آن نسبت به مناطق دیگر شدیدتر و قوی‌تر است و حتی از حیث زمینی و امکانات حفاظتی هم این مکان بیش از هر نقطه دیگر در اراضی اشغالی تحت پوشش‌های امنیتی قرار دارد و سامانه‌های دقیق پدافندی هم در آنجا مستقر هستند. این بدان معناست که هر جریانی که این اقدام را انجام داده به راحتی توانسته پیام هشدار خود را به نتانیاهو و اسرائیل برساند. از حیث سیاسی هم باید توجه شود که این اقدام حامل این پیام است که علاوه بر مقامات نظامی، مقامات سیاسی اسرائیل هم به راحتی می‌توانند مورد هدف قرار بگیرند و معتقدم که اگر حزب‌الله لبنان به دنبال هدف قرار دادن اقامتگاه نتانیاهو بود، بدون شک به صورت مستقیم و بدون هیچگونه خطایی آن را مورد هدف قرار می‌داد. لذا احتمالا حزب‌الله این اقدام را انجام نداده است و ممکن است که سایر جریان‌ها این اقدام را انجام داده باشند؛ چراکه در زمان خلق یک بحران ممکن است که جریان‌هایی از دل این به هم‌ریختگی و نابسامانی بیرون بیایند و دست به اقدامات خودسرانه بزنند.
گروه اقتصاد کلان: روند نزولی بازار سرمایه همچنان ادامه دارد و سبب نگرانی فعالان این بازار مولد شده است. طی روزهای گذشته روند منفی بورس شدت گرفته و حالا بعد از اتفاقات اخیر رئیس جمهور دستور ویژه ای را برای حمایت از بازار سرمایه صادر کرده است. در خصوص روند اخیر بازار سرمایه دلایل مختلفی مطرح می شود. برخی معتقدند که ریسک های سیتماتیک سیاسی و نااطمینانی های موجود در عرصه خارجی و همچنین بحث درگیری میان ایران و اسرائیل و پاسخ احتمالی این رژیم باعث واکنش منفی بازارها از جمله بورس شده است. در کنار این دیدگاه برخی دیگر ضمن پذیرش این موضوع به سیاست سازمان بورس در خصوص ادامه دار شدن محدودیت دامنه نوسان به مثبت و منفی 1 و بعد مثبت و منفی 3 درصد اشاره می کنند که معتقدند تداوم این سیاست به بازار آسیب زد و ارزش معاملات را پایین آورد و بخشی از سرمایه ها را خارج کرد. بر اساس آخرین آمارها و بررسی ها بازار بورس در آخرین روز از مهرماه ۱۴۰۳ همانند پنج روز کاری قبل افت داشت؛ به طوری که شاخص کل با کاهش حدود ۱۴ هزار واحد به رقم دو میلیون و ۷۰۰۰ واحد رسید.
جزئیات جلسه ستاد اقتصادی دولت
اما جلسه ستاد اقتصادی دولت با حضور رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس‌جمهور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و سایر اعضای ستاد اقتصادی دولت برگزار شد. در این جلسه، حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش کاملی از چالش‌ها، انتظارات، پیشنهادها و برنامه‌های سازمان در حوزه اصلاح روندهای بازار سرمایه ارائه کرد. او با اشاره به مأموریت‌های بنیادین بازار سرمایه در تسهیل تشکیل سرمایه، صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران، افزایش کارایی بازار و ارتقای شفافیت، آماری از عملکرد بورس در حوزه تأمین مالی ارائه داد. صیدی در این جلسه بر لزوم ارائه جدول زمان‌بندی عرضه اوراق دولتی در بازار سرمایه تأکید کرد. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، با برشمردن برخی مشکلات موجود در بازار سرمایه، پیشنهادهای هفت‌گانه‌ای از جمله توقف اختلال در بازارها و قیمت‌گذاری دستوری، نزدیک‌شدن تدریجی قیمت ارز نیمایی و نرخ ارز در بازار آزاد، ایجاد هماهنگی کامل بین سیاست‌های پولی و مالی و بازار سرمایه، به‌ویژه در حوزه نرخ سود سپرده‌ها و... را مطرح کرد. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری، نیز پس از شنیدن گزارش و راهکارهای ارائه‌شده سازمان بورس، دستورات لازم را به دستگاه‌های مختلف برای بهبود وضعیت بازار سرمایه، صادر کرد.
ارزیابی کارشناسان
کارشناس بازار سرمایه گفت: انتظار می‌رود با چند عامل از جمله بحث حمایت‌های عملی کمی شرایط بورس را متعادل‌تر کرد تا حداقل بازار از صف‌های فروش خارج شود. کوروش آسایش کارشناس بازار سرمایه گفت: بازار امروز هم در ادامه روند روزهای قبل باتوجه به شرایط و همچنین عدم اجرا و عملی شدن صحبت‌ها در خصوص بهبود روند، همچنان هیجانی به سمت فروش رفت. این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: با اینکه وضعیت بازار سرمایه از لحاظ بنیادی بسیار ارزنده است اما برای آن تقاضایی وجود ندارد و عرضه‌هایی که شکل هم می‌گیرد هیچ تقاضایی برای آن وجود ندارد به طور کلی ریسک‌های بیرونی قابل کنترل نیست اما انتظار می‌رود با چند عامل از جمله بحث حمایت‌های عملی کمی شرایط را متعادل‌تر کرد و باعث شد حداقل بازار از صف‌های فروش خارج شود. او در ادامه اظهار کرد: اگر بحث حمایت عملی از بازار را داشته باشیم شاید حداقل وضعیت تعدادی از نمادهای بنیادی بازگردد و این وضعیت به کلیت بازار سرایت کند تا شاید شرایط بازار کمی بهتر شود. احمد اشتیاقی دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز می گوید: بازار سهام از چند موضوع رنج می‌برد و این باعث می‌شود فروشنده ظاهر شود. عامل اول، درگیری ایران و اسرائیل است که فضا را جنگی‌کرده و ریسک‌های سیستماتیک را بالا برده است. همزمان با این مسئله اتحادیه اروپا هم در مورد تحریم خطوط هوایی ایرانی برای پرواز و بیانیه مشترکی که با شورای همکاری خلیج‌فارس برای جزایر سه‌گانه صادر کردند روی‌خوش نشان نداد. او افزود: این در‌حالی‌است که بازار پیش‌بینی می‌کرد با استقرار دولت پزشکیان و احتمالی که قبلا برای پیروزی کامالا هریس در انتخابات وجود داشت روند مذاکرات به نحو مطلوب پیش‌رود و تحریم‌ها رفع شود. این موضوع برای رشد بازار سرمایه کمک‌کننده بود و بازارهای رقیب را از جذابیت می‌انداخت. با فضایی که ایجاد شده اگر همچنان فرض بر پیروزی کامالا هریس گذاشته شود با توجه به اینکه ایران همچنان تمایلی به مذاکره مستقیم با آمریکا ندارد و باید از کانال اتحادیه اروپا ورود کند کار سخت شده‌است. از طرفی وزیر اقتصاد کسری بودجه را 800 هزار میلیارد تومان و اقتصاد را دچار ناترازی دانسته که فعالین بورسی باید نگاه بلندمدت داشته باشند و تاکید‌کرده با رفع محدودیت‌های تحریمی گشایش خاصی ایجاد نمی‌شود. اشتیاقی گفت: پس اینطور استنباط می‌شود که دولت کنونی هم باید راه دولت قبل را ادامه دهد. به این شکل که بازار سرمایه باید قربانی کنترل تورم و رشد نقدینگی شود و قاعدتا این برای اهالی بازار سرمایه گران تمام می‌شود. از طرفی افزایش دلار نیما باید به‌یکباره اتفاق می‌افتاد تا از محل هیجان مثبت ایجادشده بازار منتفع می‌شد. صعود پله‌ای دلار نیما در شرایط کنونی ملموس نبود. در شرایط فعلی که دلار در بازار آزاد هم دچار التهاب است روند صعودی دلار نیمایی کمتر از گذشته می‌شود. در این شرایط معمولا عده‌ای که به‌نوعی از رانت دلار نیمایی استفاده می‌کنند و قدرت بالایی دارند افزایش دلار آزاد را نتیجه افزایش دلار نیما اعلام می‌کنند و این از بدشانسی‌هایی است که باعث می‌شود با افزایش دلار در بازار آزاد روند افزایش دلار نیما تضعیف شود. این در حالی است که اگر اراده و جسارتی بود و دوماه پیش دلار نیمایی به‌یکباره رشد می‌کرد این سوءتفاهم ها هم ایجاد نمی‌شد و بازار هم به قول و قرارهای همتی اعتماد می‌کرد.او افزود: از طرفی نرخ سود نه‌تنها روند کاهشی نگرفته بلکه در حال افزایش است. در مرحله اول برای اینکه دولت صداقت را نشان دهد خودروسازان خودروها را در بورس‌کالا عرضه کنند تا مشخص شود دولت برای عبور از قیمت‌گذاری دستوری اراده دارد و به‌نوعی به نفع بازار سرمایه اقدام می‌کند اما رشد یکباره دلار نیما رخ نداده، خودروسازان هم نمی‌توانند در بورس‌کالا عرضه کنند، نرخ سود هم روند افزایشی گرفته، سایه ریسک‌های سیاسی هم بر سر بازار است. از طرفی امید بسیاری به رفع تحریم‌ها در بازه کوتاه‌مدت نیست و همه اینها دست به‌دست هم داده و این فضا را برای بازار ایجاد می‌کند. در این مواقع که باید نقدینگی برای حمایت از بازار سرمایه تخصیص داده شود باز به بهانه کنترل حجم نقدینگی، تورم و... منابعی هم در اختیار قرار نمی‌گیرد. در مجموع با توجه به فرآیندی که این روزها بازار سهام سپری می‌کند، به نظر می‌رسد بازار سهام در معاملات روز آینده هم تحت تاثیر تلاطم قیمتی بازارهای رقیب قرار گیرد و در سایه ناامیدی از بهبود وضعیت سرمایه‌گذاری مولد در کشور، همچنان معاملات در محدوده منفی انجام شود.
رکورد منفی در استفاده از منابع سرزمینی
وزیر جهاد کشاورزی ضمن تاکید بر رعایت اخلاقیات در مصارف محصولات کشاورزی اظهار کرد:حدود یک سوم محصولات کشاورزی به دست مصرف‌کننده نهایی و اصلی نمی‌رسد و تبدیل به ضایعات می‌شوند. به گزارش ایسنا، غلامرضا نوری قزلجه - وزیر جهاد کشاورزی - در اولین همایش ملی اخلاق در کشاورزی و غذا، اظهار کرد: علما دین را با دو عنصر عقلانیت و اخلاق تعریف می‌کنند. اخلاق ۵۰ درصد دین است که عدالت و کرامت را در بر می‌گیرد. همایش امروز بسیار گسترده است و فرهنگ، اقتصاد، معیشت و امنیت را در بر می‌گیرد و پرداخ تن نظامات اخلاقی در این حوزه از ضروریات است. وی افزود: اگر بخواهیم بررسی کنیم که در یک جامعه با بخش کشاورزی، اخلاق مدارانه رفتار می‌شود یا نه باید پایداری محیط زیست، پایداری منابع تولید و منابعی را که در اختیار دارد و استفاده می‌کند را مورد بررسی قرار دهیم. ما متاسفانه از منابع آب و خاک خود به خوبی استفاده نکرده‌ایم و این درحالیست که باید حتی در مصرف نعمت‌هایی که به وفور وجود دارند نیز صرفه‌جو باشیم. در ملل پیشرفته دیگر از ۴۵ درصد منابع تجدید شونده خود استفاده می‌کنند. با وجود وفور نعمت شاهد صرفه‌جویی در میان آنها هستیم اما ما در کشور خودمان از ۸۰ درصد منابع تجدید شونده استفاده می‌کنیم بنابراین عملکرد اخلاقی نداریم و تا عدالت اجتماعی فاصله بسیاری داریم.
انتقاد از حضور مسئولان در فضای مجازی
رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به استفاده زیاد مسؤلان اقتصادی از فضای مجازی برای ارائه نظرات و مواضع خود گفت: مسائل کشور باید از فضای توییتی خارج شود. به گزارش تسنیم، غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس امروز در نشستی با حضور روسای تشکل ها در اتاق بازرگانی ایران اظهار داشت: در بودجه نمی شود توقع داشت همه مسائل را حل کرد اما مسائل اصلی که مطرح می‌شود را باید مد نظر داشت. وی افزود: تعارض منافع میان بخش خصوصی و دولتی زیاد شده است و چالش سنگینی در بخش هایی مانند برق و نحوه محاسبه خدمات دولتی ایجاد شده است. رییس کمیسیون برنامه بودجه مجلس شورای اسلامی گفت: تخصیص ارز، نوع تخصیص ارز و پیمان سپاری ارزی از جمله مسائلی است که باید در ابتدا باید مورد توجه قرار گیرد. وی تصریح کرد:برای تعیین نرخ ارز باید منافع همه بخش ها در نظر گرفته شود زیرا در این بخش میام مردم و فعالان اقتصادی نیز تعارض منافع وجود دارد. وی با اشاره به استفاده زیاد مسؤلان اقتصادی برای ارایه نظراتشان از شبکه های مجازی گفت: مسائل کشور باید از فضای توییتی خارج شود و با مسائل بخش خصوصی آشنا شوند.
صبح دیروز (دوشنبه) هفدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با محوریت تبادل‌نظر در مورد شرایط روز اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی و رسیدگی به موضوعات داخلی پارلمان بخش خصوصی برگزار شد؛ در این جلسه، رئیس اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد که کیفیت سبد صادراتی کشور ارتقا داده شود.
به گزارش ایسنا، صبح دیروز (دوشنبه) هفدهمین نشست هیات نمایندگان دوره دهم اتاق بازرگانی ایران با حضور نمایندگان بخش خصوصی در محل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برگزار شد؛ تحولات منطقه‌ای، لایحه بودجه ۱۴۰۴ و مباحث محیط کسب‌وکار از موضوعات اصلی این نشست بود.
همچنین گزارش حسابرس و بازرس قانونی اتاق ایران برای سال ۱۴۰۲، گزارش تفریغ بودجه ۱۴۰۲ و گزارش پیشرفت احکام بودجه ۱۴۰۳ اتاق ایران نیز در این نشست ارائه شد.
در سخنرانی پیش از دستور جلسه، سهراب شرفی- عضو هیات نمایندگان اتاق ایران- پیرامون مسائل ساختاری در اتاق بازرگانی ایران، ضمن تاکید بر اینکه بایستی راهبردهایی برای رشد و توسعه اقتصادی تنظیم شود، اظهار کرد: اما در عمل اتاق درگیر مشکلات زیادی است که باید برای این موارد چاره‌اندیشی کند. اتاق بازرگانی باید محل اندیشه و تفکر در جهت رونق اقتصادی باشد اما به دلایلی این موارد حاصل نشده است. باید دولت و مجلس باور کنند که اتاق در تدوین قوانین و سیاست‌گذاری اقتصادی اثرگذار است و باید با توانمندی در درون اتاق این موارد حاضر شود. وی تصریح کرد: باید اتاق بر مبنای اندیشه و تفکر و تأیید استراتژی توسعه‌ای کار کند. امیدوارم در این مسیر گام‌های مؤثر در اصلاح ساختار برداریم. بر شفافیت در اتاق ایران تانید کنیم و امیدواریم هیات رئیسه جدید گزارشی از عملکرد و اثرگذاری افرادی که در کرسی‌های دولتی به‌عنوان نماینده اتاق ایران حضور دارند، ارائه شود. همچنین باید گزارشی از عملکرد شورای روسا برای اعضای هیات نمایندگان ارائه شود.
لزوم حذف تناقض‌ها در مرکز داوری
در دومین سخنرانی پیش از دستور، امیرعادل طاهرخانی - دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق ایران - اظهار کرد: بنده به‌عنوان منتخب هیات نمایندگان در مرکز داوری حضور داشتم؛ اما متأسفانه ابزار این همکاری در اختیار ما قرار نگرفت؛ این موضوع در حقیقت اهانت به آرا و موکلان من است. مرکز داوری اتاق ایران در ارائه خدمات مطلوب ناکام بوده و در توسعه دفاتر در شهرستان‌ها نیز ناکام است.
عضو هیات رئیسه مرکز داوری اتاق ایران ادامه داد: برخی از تشکل‌ها برای ارائه خدمات به دنبال مراکز داوری هستند. اگر ابزار کافی در مرکز داوری بود این تناقض‌ها پیش نمی‌آمد. مرکز داوری نهادی قانونی است اما خود به بی‌قانونی دست می‌زند و اقداماتی انجام می‌دهد که خلاف قانون است و این مصادیق به رئیس اتاق ایران اطلاع داده شده است.
تعطیلی پنجشنبه غیرکارشناسی است
یوسف قاضی عسکر- عضو هیات نمایندگان اتاق اصفهان- در ادامه به‌عنوان آخرین سخنران پیش از دستور، گفت: بیست و هشتیمن روز ملی صادرات که روز گذشته (یکشنبه ۲۹ مهر ماه)، کم رونق تر از همیشه برگزار شد؛ چنانچه این رویه ادامه‌دار باشد، وضعیت بدتر هم خواهد شد و کسری تراز تجاری کشور به بیش از ۲۰ میلیارد دلار در نیمه دوم سال خواهد رسید؛ چراکه رویه‌های جدید، قوانین و مشکلات باعث می‌شود که صادرات بیش از پیش آسیب ببیند. وی با بیان اینکه مجلس و دولت، به‌جای حل مشکلات صادرات، به دنبال تعطیلی روز پنجشنبه هستند، تصریح کرد: متاسفانه گویی هیچ توجهی به گزارش بخش خصوصی نمی‌شود. در حال حاضر وضعیت به سمتی پیش می‌رود که با تعطیلی پنج‌شنبه‌ها، هزینه تولید بالاتر می‌رود. این در حالیست که بخش خصوصی و تولیدکننده معتقد است که بایستی به پیشنهاد بخش خصوصی و اقتصاددان‌ها توجه شود.
قاضی عسکر در بخشی دیگری از صحبت‌های خود تاکید کرد: بخشی نگری در حوزه انرژی، بلای جان تولید است. واردات و صادرات یک زنجیره است و باید این زنجیره باهم دیده شود.
این عضو هیات نمایندگان اتاق اصفهان پیشنهاد کرد: شورای عالی صادرات تشکیل شود؛ اما ریاست آن در اختیار اتاق ایران، کمیسیون صادرات اتاق ایران یا کنفدراسیون صادرات ایران باشد. باید اتاق ایران نبض کار را دست گیرد و دولت و مجلس به نظر و پیشنهاد بخش خصوصی توجه کنند.
مشکل ناترازی انرژی داریم
در ادامه این نشست، صمد حسن‌زاده- رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران- ضمن تاکید بر اینکه اتاق ایران با مجلس و دولت ارتباط خوبی دارد، اظهار کرد: می‌توانیم از رئیس مجلس برای بخش خصوصی درخواست زمان نطق قبل از دستور کنیم تا در صحن مجلس، بخش خصوصی مشکلات خود را از نزدیک مطرح کند. وی ضمن اشاره به نشست صبح امروز هیات رئیسه اتاق ایران با اعضای کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس، گفت: مطالبی در این نشست عنوان شد؛ واقعیت این است که کل کشور مشکلاتی دارد و دولت هم می‌گوید در این شرایط نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. یکی از این مشکلات، ناترازی انرژی است. باید همه سعی کنیم در حل این مشکلات به دولت کمک کنیم. طبق اعلام وزارت نیرو، قرار است ۳۰ هزار مگاوات به ظرفیت کشور اضافه شود اما این وعده به این زودی عملیاتی نخواهد شد و اینکه در واقعیت چه خواهد شد، موضوع دیگری است. حسن‌زاده تاکید کرد: بخش خصوصی باید همت کرده و با سرمایه‌گذاری در این حوزه، برای حل این مشکل کشور کمک کند. دولت، توانایی حل این مشکلات را به دلیل تحریم‌ها و مشکلات سیاسی منطقه ندارد. رئیس اتاق بازرگانی ایران در رابطه با سپرده‌های اتاق ایران و اتاق شهرستان‌ها نزد بانک‌ها، گفت: هیات رئیسه اتاق ایران معتقد است که مشکلات واحدهای تولیدی باید احصا شود و آن واحد تولیدی که در تأمین نقدینگی مشکلاتی دارند اتاق‌های بازرگانی در سراسر کشور در جهت حل آن تلاش کند.
لزوم تغییر رویکرد و نگاه سیاست‌گذار به صادرات
رئیس نمایندگان بخش خصوصی کشور تصریح کرد: یکی از نکاتی که روز گذشته (مراسم بزرگداشت روز ملی صادرات) تلاش کردم به مقامات و سیاست‌گذاران این حوزه یادآور شوم، اهمیت تغییر رویکرد و نگاه سیاست‌گذار به صادرات بود. بخش عمده صادرات کشور به محصولات خام و نیمه‌خام تعلق دارد که این مسئله اقتصاد ما را در برابر هرگونه شوک داخلی و خارجی آسیب‌پذیر ساخته است. باید در کنار بهره‌مندی از مزیت‌های نسبی، به خلق مزیت هم توجه ویژه شود و با تقویت تولیدات با ارزش‌افزوده بالا و صادراتی، کیفیت سبد صادراتی کشور ارتقا داده شود. وی گفت: همچنین فعالان بخش خصوصی پیشنهادهایی را برای حل مشکلات نرخ ارزی، رفع تعهد ارزی و مشکلات حمل‌ونقل و ... مطرح کردند. رئیس‌جمهوری هم به همکاری بخش خصوصی تاکید و عنوان کرد که اتاق بازرگانی طرح‌های کارشناسی خود را درباره مسائل اقتصادی، آماده کرده و تحویل دولت دهند. در حل مشکلات به این راهبردها توجه خواهد شد. امیدواریم همه واحدهای تولیدی در مسیر پیشرفت اقتصادی گام‌های مهمی بردارند. حسن‌زاده افزود: همچنین در خصوص تأثیر سیاست ارزی و تجاری بر ایجاد کسری تجاری ۱۷ میلیارد دلاری در سال گذشته (۱۴۰۲) هشدار داده و خواستار تجدیدنظر در این سیاست‌ها شدم. از طرفی با توجه به رویه نادرست برخی از کشورها مشکلاتی برای کشور و اقتصاد پیش آمده، ما در حال حاضر پنج کشور، شریک تجاری ایران هستند، باید بازارهای هدف دیگری برای صادرات کشور در نظر بگیریم تا این تهدیدها را رفع کنیم.
رئیس اتاق ایران در رابطه با لایحه بودجه ۱۴۰۴ اظهار کرد: اتاق ایران طی نامه‌ای در خصوص تنظیم سند لایحه بودجه ۱۴۰۴، پیشنهادهای بودجه‌ای خود را برای سازمان برنامه ارسال کرده است. همچنین نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه و بودجه تنظیم و درخواست شد که پیش از ارسال سند لایحه به دولت، نظرات اتاق شنیده شود.
گروه مسکن و انرژی/تنگه هرمز به عنوان یکی از مهمترین ابراه های اقتصادی و راهبردی بین المللی، نقش برجسته ای در تامین کالا و انتقال انرژی در جهان داشته است. در هر دوره زمانی با افزایش تنش های منطقه ای و بین المللی این پرسش مطرح می شود که اگر تنگه هرمز و جریان سیال نقل و انتقال انرژی آن دچار آسیب شود چه شرایطی در اقتصاد بین المللی و نظم و نظامات بازارهای انرژی و سایر بازارها شکل می گیرد؟
یک کارشناس انرژی در پاسخ به این پرسش معتقد است: موضوعی که در تنگه هرمز حائز اهمیت است این است که این مسیر علاوه بر نفت، نقش مهمی در صادرات ال‌ان‌جی نیز ایفا می‌کند که در این بین قطر بعنوان بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی در جهان که بیش از ۲۰درصد از تجارت‌جهانی این محصول را از طریق تنگه هرمز به بازارهای جهانی می‌رساند دچار چالش خواهد شد. به گزارش گروه مسکن و انرژی از ایلنا، علی‌اصغر زرگر درباره احتمال تنش در خاورمیانه و تاثیر آن بر تردد نفتکش و کشتی‌های حمل ال‌ان‌جی از مسیر تنگه هرمز اظهار داشت: در حال حاضر، بنظر نمی‌رسد مخاصمه و درگیری فیزیکی رخ دهد و جنگ فراگیری در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس رخ دهد زیرا با توجه به نزدیک شدن انتخابات؛ آمریکا مخالف درگیری در منطقه خلیج فارس و بالا رفتن قیمت نفت است زیرا به نفع دموکرات‌ها نیست، ایران نیز بیشتر در پی اجماع کلی است که بتواند در غزه و لبنان آتش‌بس کلی ایجاد و از طریق دیپلماسی مسئله را حل و فصل کند. اکنون اسرائیل بیشتر بدنبال بزرگنمایی است و تا زمان انتخابات امریکا بحران آنچنانی در منطقه خلیج فارس رخ نخواهد داد ولی اگر چنانچه اتفاق بیفتد ایران هم تنگه هرمز و هم باب المندب و هم در سوریه حوزه مدیترانه را در اختیار دارد بنابراین این بسته به این دارد که جنگ چقدر فراگیر شود و چه کشورهایی وارد عرصه شوند، اگر ایران احساس کند زیرساخت‌ها مورد تهاجم قرار گرفته قطعا برخورد می‌کند و در مسیر تردد کشتی‌ها اختلال ایجاد کند بنابراین تا زمانی که شرایط در تنگه هرمز عادی شود قطعا قیمت نفت بالا خواهد رفت. این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه در حال حاضر کشورهای عربی مثل عربستان، قطر و امارات از بروز هرگونه تنش گریزان هستند و اهرم‌های لازم را برای فشار به امریکا و جلوگیری از درگیری در اختیار دارند، خاطرنشان کرد: کشورهای عرب منطقه به دنبال این هستند که اگر بناست که پاسخی به حملات رژیم صهیونیستی داده شود به نحوی باشد که روی زیرساخت‌های نفت تاثیرگذار نباشد و خلیج فارس را درگیر نکند ولی در کل اکنون منطقه حالت التهابی دارد و رفت و برگشت‌ها و پیچیدگی‌ها و مارپیچی بودن انتقام‌جویی‌ها ممکن است کشورها را وارد درگیری ناخواسته کند که شاید شروع با آنها باشد اما خاتمه دست آنها نخواهد بود. وی بیان داشت: اگر حوزه خلیج فارس درگیر این آتش فراگیر شود خواه ناخواه دیگر کشورها هم دچار تنش می‌شوند زیرا در حال حاضر 18 درصد نفت از تنگه هرمز عبور می‌کند که براحتی قابل جایگزینی نخواهد بود و می‌تواند روی قیمت نفت هرچند کوتاه مدت تاثیر بگذارد بنابراین کشورهای خلیج فارس و ایران تمایلی به درگیری درازمدت ندارند و سعی بر این دارند که از تنش جولگیری کنند، ایران نیز تاجایی که به غرور ملی و بازدارندگی مربوط می‌شود به خرابکاری و حملات رژیم صهیونیستی پاسخ می‌دهد.
نقش تنگه هرمز در صادرات نفت و ال ان جی جهانی
زرگر تصریح کرد: موضوع دیگر اینکه اسرائیل هم در مناطق دیگر درگیر است و خسارات عمده دیده بنابراین امکان دارد امریکا و اروپا سعی کنند تا زمان انتخابات امریکا آتش بسی بوجود بیاورند و این موجب می‌شود شعله‌های آتش فروکش کند زیرا اسرائیل توان درگیری فیزیکی که به جنگ فراگیر در حوزه خلیج فارس کشیده شود؛ ندارد. موضوعی که در تنگه هرمز حائز اهمیت است اینکه این مسیر علاوه بر نفت، نقش مهمی در صادرات ال‌ان‌جی نیز ایفا می‌کند که در این بین قطر بعنوان بزرگ‌ترین صادرکننده ال‌ان‌جی در جهان که بیش از ۲۰درصد از تجارت‌جهانی این محصول را از طریق تنگه هرمز به بازارهای جهانی می‌رساند. دچار چالش خواهد شد به عبارت دیگر هرگونه اختلال در جریان ال‌ان‌جی از این منطقه، به‌ویژه در فصل زمستان که تقاضا برای گاز افزایش می‌‌‌‌‌یابد، می‌تواند پیامدهای شدیدی بر بازارهای گاز داشته و منجر به شوک‌های شدید در بازارهای جهانی انرژی شود. به گفته این کارشناس حوزه انرژی؛ اختلال در جریان نفت و گاز از خلیج‌فارس، می‌تواند قیمت‌ها را به سطوح جدیدی برساند و بازارهای جهانی را دچار بحران کند. با توجه به شرایط کنونی در خاورمیانه و اهمیت استراتژیک تنگه هرمز، هرگونه اختلال در این منطقه می‌تواند پیامدهای شدیدی برای بازارهای جهانی انرژی به همراه داشته باشد. اگر انتقام‌جویی پی در پی شکل بگیرد با توجه به اینکه قطر پایگاه اصلی نیروهای امریکا در منطقه است شکی نیست که این کشور نیز وارد معرکه درگیری خواهد شد و مصون نخواهد ماند ضمن اینکه پروژه‌های توسعه‌ای حوزه نفت و گاز کشورهای عرب منطقه نیز دچار اختلال خواهد شد بعبارت دیگر هرگونه تنش در خاورمیانه منابع انرژی کل جهان را درگیر می‌کند و بحران بین‌المللی حادی ایجاد خواهد شد.
کلویی کورنیش و اندرو انگلند در روزنامه فایننشال تایمز نوشتند: قتل یحیی سینوار در روز پنجشنبه حماس را ناگزیر به انتخابی با پیامدهای گسترده می‌سازد: انتخاب رهبری در ضعیف‌ترین دوران حیات خود از زمان ترور موسسش به دست اسرائیل در سال ۲۰۰۴. در ادامه این مطلب آمده: زنده ماندن سینوار که شاخه نظامی حماس در غزه را برای حدود ۷ سال رهبری کرد، نماد مقاومت این گروه فلسطینی زیر آتش حملات اسرائیل بود. تا زمانی که معمار اصلی حمله ۷ اکتبر آزاد بود اسرائیل نمی‌توانست ادعای پیروزی کند. اکنون با شهادت وی حماس در وضعیتی قرار گرفته که فاقد چهره‌ای محوری است که هم در عملیات‌های نظامی و هم در امور سیاسی جلودار این سازمان باشد. مخایمار آبوسادا، تحلیلگر سیاسی فلسطینی در دانشگاه نورث وسترن در این باره گفت: «حذف (سینوار) قرار است خلاء بزرگی ایجاد کند.» سینوار رهبری سیاسی حماس را در ماه جولای و پس از ترور اسماعیل هنیه، که از تبعید شاخه سیاسی این سازمان را هدایت می‌کرد بر عهده گرفت. وضعیت جدید سبب خواهد شد تا حماس مجبور شود هم برای فعالیت هایش در غزه و هم برای کلیت گروه رهبری جدید انتخاب نماید. این انتخاب ناگزیر نشان دهنده جهت گیری حماس در قبال اهداف جنگی این سازمان خواهد بود و پیامد‌هایی بر نحوه رویکرد آن در قبال مذاکرات آتش بس و آزادی گروگان‌ها خواهد داشت. امجد عراقی، تحلیلگر اندیشکده چتهم هاوس در این باره اظهار داشت: «حماس اکنون باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد با شخصیت ایدئولوژیک قدرتمندی نظیر سینوار ادامه دهد، یا ... به سمت شخصیت معتدل‌تر (یا) عملگراتری نظیر هنیه میل نماید.» خلیل الحیه، معاون سینوار و یکی از کاندیدا‌های احتمالی جانشینی وی روز پنجشنبه در یک سخنرانی آتشین اظهار داشت که بخش‌هایی از حماس نیازی به تغییر جهت این سازمان نمی‌بیند. وی افزود: «بدون پایان کامل جنگ علیه مردم غزه، خروج کامل نیرو‌ها و آزادی زندانیان قهرمان ما از زندان‌های اشغالگران، گروگان‌ها آزاد نخواهند شد.» در درون غزه، رهبر جدید حماس ممکن است از خانواده خود یحیی سینوار باشد. برادر کوچکتر وی، محمد سال‌ها در رده‌های مختلف حماس رشد کرده و به یکی از فرماندهان ارشد گردان‌های قسام در غزه تبدیل شده است.
مقابله با چالش‌های امنیتی یکی از اهداف رزمایش دریایی مرکب آیونز ۲۰۲۴ بود. این هدف با توجه به فعالیت حدود ۲۰ ساله دزدی دریایی در خلیج عدن و به خطر افتادن امنیت ترانزیت دریایی، انتخاب شد. رزمایش مرکب دریایی آیونز ۲۰۲۴ با حضور ایران، روسیه و عمان در روزهای ۲۸ و ۲۹ مهر به میزبانی ایران و در منطقه شمال اقیانوس هند برگزار شد. عربستان سعودی، هندوستان، تایلند، پاکستان، قطر و بنگلادش نیز به عنوان ناظر در این رزمایش حضور داشتند.
در این رژه، یگان‌های شناوری ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شامل ناوشکن‌های جماران، البرز و ناوهای موشک‌انداز زره، شناور شهید سلیمانی، شناورهای الماس و همچنین شناور مبشر از کشور عمان و شناور مرکوری روسیه حضور داشتند و سناریوهای مختلفی از جمله کنترل حریق، عملیات جست‌وجو و نجات و مهار لکه نفتی در این رزمایش اجرا شد.
هدف اصلی رزماش
هدف اصلی این رزمایش ایجاد هماهنگی کشورها برای مقابله با چالش‌های امنیتی و زیست‌محیطی در این منطقه بود. امیر تاج‌الدینی سخنگوی رزمایش مرکب دریایی آیونز ۲۰۲۴ درباره این رزمایش، اظهار کرد: «مهمترین هدف رزمایش ایجاد هماهنگی و هم افزایی بین کشورهای حاشیه اقیانوس هند و کشورهایی است که در منطقه حضورشان برای ارتقای امنیت و مبارزه با چالش‌های امنیتی، موثر است. امیداوریم با همراهی کشورها، اقدامات بشردوستانه را بیش از پیش در پهنه دریا شاهد باشیم و با آلودگی های زیست محیطی مبارزه کنیم. این رزمایش بر اساس چالش‌های امنیتی منطقه شمال اقیانوس هند برنامه‌ریزی شد. برخی چالش‌ها در اقیانوس هند داشتیم، اما با توانمندی نیروی دریایی ارتش و سپاه در دریای عمان، تنگه هرمز، خلیج فارس و جزایر سه‌گانه ما حادثه امنیتی نداشته‌ایم، اما اهمیت این منطقه ضرورت ایجاد می‌کرد که یک رزمایش مرکب برنامه‌ریزی می‌کردیم که کشورها را حول چالش‌های امنیتی و اقدامات بشردوستانه هماهنگ کنیم.»
امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش نیز درباره اهمیت این رزمایش گفت: «عده ای همواره تلاش کرده اند که منطقه شمال اقیانوس هند که بیشتر تبادل دریایی در آن رخ می دهد را یک منطقه ناامن جلوه دهند....این رزمایش بزرگ و مهم که توسط نیروهای دریایی حاشیه اقیانوس هند برگزار شد، نشان می‌دهد که کشورهای این منطقه با همکاری و همراهی هم، توان تامین امنیت خطوط مواصلاتی دریایی و تجارت دریایی را دارند و هیچ نیازی به حضور نیروهای غیرموجه وجود ندارد و نیروهای دریایی حاشیه اقیانوس هند با همکاری هم امنیت خطوط مواصلاتی دریایی و اقتصاد را تامین می‌کنند و دریانوردان و تجار می‌توانند به کار خود بپردازند.»
چرایی آغاز چالش‌های امنیتی در شمال اقیانوس هند
شمال اقیانوس هند، تنگه باب‌المندب، خلیج عدن و دریای سرخ اهمیت زیادی در ترانزیت دریایی دارد. نزدیک به ۵۰ درصد از حمل و نقل کانتینرها و ۷۰ درصد از کل نفت جهان در شمال اقیانوس هند جابه‌جا می‌شود. ارزش سالانه تجارت بین‌المللی از طریق خطوط دریایی اقیانوس هند بیش از ۱ تریلیون دلار است. ۷۱ درصد از ذخایر نفت و ۶۹ درصد از ذخایر گاز جهان در این منطقه قرار دارد. یک سوم تجارت جهانی دریایی در همین منطقه انجام می شود. با این حال با ایجاد ناآرامی و بی‌ثباتی در سودان، پدیده جدیدی به اسم دزدی دریایی در مناطق دریای سرخ، خلیج عدن، تنگه باب‌المندب و حتی اقیانوس هند ایجاد شد. برخی نظامیان جداشده از ارتش سومالی به دزدان دریایی پیوسته و توان آنها را برای ربودن کشتی‌های تجاری کشورهای مختلف افزایش دادند. از سال ۸۴ به بعد این منطقه شاهد افزایش دزدی دریایی بود و امنیت کشتی‌های تجاری به خطر افتاده بود. به جز سرقت کشتی های تجاری و نفتکش‌ها، دزدان دریایی لنج‌ها را هم ربوده و صیادان را گروگان می‌گرفتند. به همین دلیل نیروی دریایی ارتش کشورمان از سال ۸۷ وارد این منطقه شد تا از امنیت کشتی‌های تجاری کشورمان حراست کنند. نیروی دریایی ارتش در این مدت بارها با دزدان دریایی درگیر شد و کشتی‌های کشورمان و سایر کشورها را نجات داد. امیر دریاردار حبیب‌الله سیاری معاون هماهنگ‌کننده ارتش گفته است که «از سال ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۱ نزدیک به پنج هزار کشتی تجاری و نفتکش با حضور فیزیکی نیروی دریایی در منطقه در قالب تیم‌های اسکورت و حافظ کشتی‌ها و نیز ناوشکن‌ها در منطقه محافظت شده و در مقابل دزدان دریایی ایستادگی کردند و کشتی‌ها به سلامت از منطقه عبور داده شدند.»
درگیری نیروی دریایی با دزدان دریایی
از سال ۸۷ تاکنون ۹۸ ناوگروه نیروی دریایی به منطقه ذکر شده اعزام شده‌اند و بارها با دزدان دریایی درگیر شده است. در این سال‌ها نیروی دریایی سایر کشورها هم درگیری‌های متعددی با دزدان دریایی داشتند. نیروی دریایی کشورهای منطقه در آزادسازی و نجات نفتکش‌ها با یکدیگر همکاری دارند و وقتی یک کشتی تجاری یا نفتکش تقاضای کمک می‌کند، نزدیک‌ترین ناوگروه هر کشوری سریعا خود را به آن کشتی می‌رساند و با دزدان دریایی درگیر می‌شود. یکی از معروف‌ترین عملیات‌های نجات نیروی دریایی در سال ۹۱ رخ داد. در آن سال کشتی تجاری ایران به نام «اگلانتین» با ۲۲ خدمه پس از بارگیری شکر از برزیل به طرف ایران در حرکت بوده که توسط دزدان دریایی سومالی ربوده شد. «گراد» فرمانده این دزدان دریایی یک نظامی اخراجی ارتش سومالی بود و اطلاعات نظامی فوق‌العاده‌ای داشت و توانسته بود تا ان مقطع، ۳۷ کشتی را بربایدT اما نیروی دریایی با تعقیب کشتی ربوده شده ایرانی، قبل از ورود آن به آب های سومالی توانست آن را پس بگیرد. اما پس گرفتن این کشتی ساده نبود و نیروی دریای پس از درگیری با دزدان دریایی، موفق شد به «اگلانتین» ورود کند و هفت نفر از دزدان دریایی را دستگیر و خدمه کشتی را آزاد کند.
محل گشت زنی نیروی دریایی در مدار ۱۰ درجه
امیر دریادار شهرام ایرانی فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره پدیده دزدی دریایی در خلیج عدن و رویکرد این نیرو در مقابله با آن گفت: «خلیج عدن از حیث حضور قایق‌های دزدان و تروریسم دریایی، آلوده و خطرآلود است و ما سعی داریم با حفظ توان خودی، وقتی عزیزان مورد تهدید واقع می‌شوند، به‌موقع در صحنه حضور یابیم. در این شرایط عمدتاً تلاش داریم این قایق‌ها را از منطقه دور کنیم و به حفظ امنیت دست یابیم؛ دیدگاه ما تقابل‌های انهدامی نیست؛ مگر اینکه آنها به تذکر ما گوش نکرده و رفتار و حرکت‌هایی که از سوی ناوگروه می‌بینند را مورد توجه قرار ندهند.»
همگرایی کشورهای منطقه برای مقابله با چالش‌های امنیتی
وقوع همین حوادث برای کشتی‌های تجاری کشورهای مختلف در منطقه شمال اقیانوس هند، خلیج عدن و دریای سرخ، کشورهای منطقه و برخی کشورهای فرامنطقه‌ای را بر آن داشت تا به همکاری با یکدیگر، چالش‌های امنیتی را به حداقل برسانند. بر همین اساس هم گردهمایی نیروهای دریایی کشورهای حاشیه اقیانوس هند از سال ۲۰۰۸ به ابتکار نیروی دریایی هندوستان آغاز شده که هدف آن افزایش همکاری‌های دریایی برای مقابله با چالش‌های امنیتی غیرسنتی و سازمان یافته بود. رزمایش دریایی مرکب آیونز هم بر همین اساس برگزار شد. البته هدف دیگر این رزمایش هم آمادگی برای مقابله با آلودگی زیست‌محیطی در این منطقه است. دیگر هدف این رزمایش اعلام این پیام مهم است که برای تامین امنیت این منطقه، نیازی به کشورهایی که نفعی از همراهی و همکاری کشورهای منطقه نمی‌برند، نیست.