از شاخص‌های توسعه‌یافتگی در جهان میزان نفوذ بیمه است که این ضریب در ایران ۵/ ۲ درصد و دربسیاری از کشورهای جهان به طور میانگین بالای ۷درصد است. این شاخص در کشور ما درحالی رشد ناچیزی دارد که ایران جزو ۱۰ کشور حادثه‌خیز جهان به شمار می‌آید و همواره در معرض بروز حوادث غیرمترقبه و ریسک‌های زیادی است. در چنین شرایطی که محیط زندگی ما سرشار از ریسک‌های متفاوت است، بیمه‌ها می‌توانند در صورت وقوع رویدادهای زیانبار ناشی از این ریسک‌ها، زیان وارده را جبران کنند و از لحاظ روانی یک آرامش نسبی برای جامعه به ارمغان آورند، اما با وجود اثرگذاری و اهمیتی که بیمه در زندگی روزمره افراد دارد، مردم استقبال چندانی از بیمه به عمل نمی‌آورند و خود و اموالشان را در برابر حوادث طبیعی و غیر‌طبیعی بیمه نمی‌کنند. به عبارتی مردم تا زمانی که این ضرورت را احساس نکنند، تمایلی برای خرید پوشش‌های بیمه‌ای ندارند و این کالا را در سبد خرید قرار نمی‌دهند. نتیجه این بی‌تمایلی این شده که بخش‌های مهمی که باید دارای پوشش‌های بیمه‌ای باشند، فاقد بیمه هستند. نمونه آن هم بخش منازل مسکونی است که تنها ۷ درصد ساختمان‌ها زیر پوشش بیمه قرار دارند. یا در حوزه بیمه شخص ثالث که یک بیمه اجباری است، براساس آمارها بیش از ۲۰ درصد خودروها و تعداد کثیری از موتورسیکلت‌ها فاقد پوشش بیمه هستند.در چنین شرایطی هدف‌گذاری بیمه مرکزی افزایش ضریب نفوذ بیمه به حدود ۷ درصد است که به گفته مدیرعامل بیمه آسماری با توجه به ظرفیت‌هایی که در کشور وجود دارد، تحقق این هدف چندان دور از انتظار نیست، اما موضوع مهمی که در این مسیر به عنوان یک مانع مطرح است، بحث پایین بودن فرهنگ بیمه‌ای در کشور و اطلاع‌رسانی نامناسب در این زمینه است که در کنار آن مشکلات اقتصادی و پایین آمدن قدرت خرید مردم این وضعیت را تشدید کرده است. علیرضا یزدان‌دوست در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تاکید کرد این شرایط سبب شده تا بر بیمه نگاه صرفه‌جویی‌کننده حاکم شود و در سبد خانوارها، برای این کالای مهم جایگاه مناسبی مفروض نباشد که دراین راستا ضروری است ضمن توجه به موضوع مهم فرهنگ‌سازی، درباره بحث اطلاع‌رسانی، کیفی‌سازی محصولات، اعمال سیاست‌های تشویقی، رفع موانع موجود در ارائه و توسعه محصولات جدید بیمه‌ای و… اقدام شود. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
افزایش ضریب نفوذ بیمه، از اهداف مهمی است که بیمه مرکزی در سنوات گذشته آن را دنبال کرده است. به نظر شما این هدف تا چه اندازه قابل دستیابی است و چه موانعی بر سر راه این مهم وجود دارد؟
آمارها در حالی نشان از افزایش فاصله ضریب نفوذ بیمه در ایران به نسبت سایر کشورها دارد که همواره برای افزایش این جایگاه درکشور راهکارهای مختلفی پیشنهاد شده و برنامه‌ریزی‌های زیادی صورت گرفته است، اما موضوع قابل توجه در مقایسه این شاخص در کشور ما با سایر کشورها، احتساب بیمه‌های اجتماعی در ضریب نفوذ بیمه در دنیاست که در کشور ما اساسا این شاخص فقط بر مبنای بیمه‌های بازرگانی لحاظ می‌شود و همین موضوع شاید تحقق اهداف پیش‌بینی شده را کمی سخت کند.
اما فارغ از این موضوع که ما نسبت به میانگین جهانی، از لحاظ شاخص ضریب نفوذ بیمه از چه جایگاهی برخوردار هستیم، به نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت‌های زیادی که وجود دارد، افزایش ضریب نفوذ بیمه در کشور نیز می‌تواند اتفاق بیفتد که رشد نسبی این شاخص در چند سال گذشته موید همین موضوع است، اما برای اینکه ایران هم بتواند در شاخص به عدد قابل قبولی برسد، بی‌تردید تحقق این هدف نیازمند فراهم کردن برخی شرایط و رفع موانع موجود بر سر راه این مهم است. پایین بودن ضریب نفوذ بیمه را می‌توان در عوامل زیادی جست‌وجو کرد، اما مهم‌ترین آن، پایین بودن فرهنگ بیمه‌ای در کشور است. این مساله باعث شده تا مردم خیلی به اهمیت موضوع بیمه واقف نباشند و آن را اولویت زندگی‌شان قرار ندهند. به طوری که آمارها حتی نشان از این دارد که در حوزه بیمه شخص ثالث، با وجود اجباری بودن این بیمه، بسیاری از دارندگان موتورسیکلت و خودرو فاقد پوشش بیمه هستند. البته به جز موضوع فرهنگ، بروز این شرایط را شاید بتوان در مشکلات اقتصادی و میزان درآمد پایین مردم نیز جست‌وجو کرد که سبب شده بسیاری از افراد توانایی خرید بیمه‌نامه جدید یا تمدید آن را نداشته باشند که قطعا این شرایط در پایین آمدن ضریب نفوذ بیمه می‌تواند مزید برعلت شود. دلیل این مدعا هم میزان ضریب نفوذ بیمه در کشورهایی است که از یک سطح رفاه اجتماعی مناسب برخوردار هستند. به عبارتی کشورهایی که از درآمد سرانه قابل قبولی برخوردار هستند، بی‌تردید ضریب نفوذ بیمه‌شان هم از شرایط خوبی برخوردار است، اما به هرحال برای توسعه و بالا بردن جایگاه بیمه در کشور که با وجود ظرفیت‌های موجود در کشور امکان‌پذیر هم هست، نیاز داریم تا روی موضوع مهم فرهنگ‌سازی کار شود و برنامه‌ریزی‌ها نیز بر این مبنا انجام گیرد.
برای ارتقای فرهنگ بیمه و توسعه و بالا بردن جایگاه بیمه در کشور چه باید کرد؟
موضوع مهمی که در رابطه با موضوع بیمه در کشور ما وجود دارد این است که متاسفانه هنوز افراد زیادی هستند که به اندازه کافی با زوایا و منافع بیمه آشنا نیستند و رشته‌های بیمه‌ای را نمی‌شناسند. این عدم شناخت در کنار این تفکر که حادثه همیشه برای دیگران اتفاق می‌افتد، سبب شده تا فرهنگ بیمه در کشور ما آن‌طور که باید ارتقا پیدا نکند و ضریب نفوذ بیمه در کشور رشد قابل قبولی نداشته باشد. در حالی که وجود ریسک‌های مختلف در محیط‌های کار و زندگی ما می‌تواند برای ما به شدت مهلک و زیانبار باشد و این بیمه است که می‌تواند تا حد زیادی این ریسک را پوشش دهد و یک امنیت خاطر را برای افراد جامعه به وجود آورد.
در این زمینه نیاز است که تفکر بیمه‌ای در جامعه ما تغییر کند و به بیمه به عنوان یک کالای ضروری نگاه شود تا یک نگاه سربار و هزینه‌ای. وجود نگاه صرفه‌جویی در بیمه باعث شده ما حتی در حوزه بیمه‌های اجباری مثل شخص ثالث، با بی‌میلی افراد برای خرید یا تمدید بیمه‌نامه مواجه باشیم که این به شدت نگران‌کننده است و می‌تواند شرایط نامطلوبی را برای جامعه به وجود آورد. واقعیت این است که پایین بودن فرهنگ بیمه، اطلاع‌رسانی نامناسب و در کنار آن مشکلات اقتصادی از موضوعات بسیار مهمی است که به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر بازار بیمه‌ای کشور اثر منفی خواهد داشت و ما را از قافله رشد دور نگه خواهد داشت.
در این راستا یکی از راهکارهای مفید و مهمی که برای توسعه این بخش وجود دارد، نهادینه‌کردن موضوع بیمه از سنین پایین در جامعه است که اگر این مهم محقق شود می‌توان امیدوار بود در سال‌های آتی این روند بهبود پیدا کند و بیمه به جایگاه مناسبی در کشور ما برسد.
با توجه به اهمیت این موضوع هم بیمه مرکزی مدتی است در تلاش است تا فرهنگ بیمه را با آشنا کردن کودکان و نوجوانان با خدمات و مقوله بیمه، نهادینه کند و این موضوع را در جامعه جا بیندازد که برای جبران نیازها و توسعه فعالیت‌هایشان می‌توانند از انواع خدمات بیمه بهره‌مند شوند. بی‌تردید با استمرار این اقدامات، معرفی منافع و مزایای بهره‌مندی از بیمه برای نسل آینده راحت‌تر خواهد بود و فرهنگ بیمه به شکل آسان‌تری در جامعه جایگاه خود را خواهد یافت. در همین راستا زنگ بیمه در مدارس با هدف فرهنگ‌سازی و تعمیم فرهنگ بیمه، از اقدامات مهمی بوده که بیمه مرکزی آن را در دستور قرار داده و شرکت‌های بیمه نیز پیرو این موضوع، دراین راستا گام برداشته‌اند. صنعت بیمه با ورود به مدارس تلاش می‌کند که بتواند به خانواده‌ها راه پیدا کند و روند همگانی‌سازی بیمه را در کشور شتاب ببخشد. کودکان و نوجوانان سفیران اثرگذاری هستند که آینده آنها در گرو سرمایه‌گذاری والدین در عرصه بیمه است و از این طریق می‌توان از تمامی امکانات برای تعمیم فرهنگ بیمه و معرفی ظرفیت‌های این صنعت استفاده کرد. ضمن اینکه در بحث فرهنگ‌سازی نیاز است این مهم با کمک دولت و هماهنگی و همکاری سایر نهاد‌ها با صنعت بیمه محقق شود و توسعه بیمه به یک مسوولیت و رسالت اجتماعی تبدیل شود که همه بخش‌ها خودشان را در قبال آن مسوول بدانند.
به نظر شما، تاکنون از تمام ظرفیت‌های بیمه‌ای در کشور استفاده شده است؟ ارائه محصولات و طرح‌های جدید بیمه‌ای چقدر می‌تواند در بحث توسعه صنعت بیمه در کشور اثرگذار باشد؟
صنعت بیمه در کشور ما درحالی از عمر طولانی برخوردار است که هنوز نتوانسته‌ایم از تمام ظرفیت‌های این بخش بهره بگیریم و زمینه رشد صنعت بیمه را در کشور فراهم کنیم. ما هنوز بازارهای بکر زیادی داریم که می‌توان از آنها برای رشد بیمه در کشور استفاده کرد، درحالی که در تمامی این سال‌ها بسیاری از این زمینه‌ها مغفول مانده است. بیمه‌های اعتباری، تضمین کیفیت محصول، حوادث غیرمترقبه، بیمه کشاورزی و… از جمله خدماتی هستند که با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور می‌توان آنها را توسعه داد، اما به دلیل وجود برخی موانع، مورد غفلت قرار گرفته و نتوانسته توسعه پیدا کند.
به عنوان نمونه در بحث بیمه‌های اعتباری که می‌توان از آن برای پوشش ریسک فروش اعتباری کالا‌های تولید داخلی استفاده کرد، به دلیل نبود فرآیند اعتبارسنجی مناسب و سیستماتیک نتوانسته‌ایم دراین حوزه خوب عمل کنیم و آن را توسعه دهیم و نتیجه این خلأ هم این شده است که در سال‌های اخیر شرکت‌های بیمه از این بابت خسارت‌های بسیار بالایی را متحمل شده‌اند. اگر هدف این است که این نوع بیمه‌ها در کشور توسعه پیدا کنند و نیاز افراد جامعه را برطرف کنند، نیاز است در حوزه اعتبارسنجی، از نگاه مدیریت ریسک بیمه‌ای، به این مقوله توجه شود. یا در بحث توسعه بیمه تضمین کیفیت محصول نیاز است تا کیفیت تولیدات داخلی به یک سطحی از استاندارد برسند تا قبول این ریسک از سوی شرکت‌های بیمه برای آنها توجیه‌پذیر باشد. به نظر می‌رسد اگر با توجه به نیاز جامعه، بتوانیم پوشش‌های بیمه‌ای مناسبی را ارائه کنیم، به طور قطع این مهم به تدریج نقش بیمه را در زندگی افراد پررنگ و زمینه رشد صنعت بیمه را در کشور فراهم خواهد کرد.
برای طراحی و توسعه محصولات جدید بیمه ای نیاز داریم که اتاق فکری را تشکیل و از کارگروه‌های مختلف دراین زمینه استفاده کنیم. بی‌تردید اگر این مهم انجام شود در خیلی از حوزه‌ها می‌توان فعالیت کرد و حجم قابل توجهی از پرتفو را برای صنعت بیمه به همراه آورد.
اما همان‌طور که اشاره شد، تنوع‌بخشی به محصولات بیمه‌ای راهکار اصلی توسعه این بازار نیست، چرا که ما هنوز در برخی از رشته‌های بیمه‌ای به‌رغم اینکه سال‌ها است عرضه می‌شود، با ضریب نفوذ پایینی روبه‌رو هستیم که بیمه‌های آتش‌سوزی مصداقی از این موضوع است. رشته بیمه آتش‌سوزی به‌رغم حادثه‌خیز بودن کشور، سهم بسیار ناچیزی در پرتفوی صنعت بیمه دارد که این موضوع بسیار نگران‌کننده است. به نظر می‌رسد توسعه بیمه در کشور ما بیش از هر چیزی نیاز به آگاهی دادن دارد تا مردم با مزایای بیمه آشنا شوند و به تبع آن استقبال از بیمه افزایش یابد.
البته موضوعی که در این بین وجود دارد، نگاه جامعه به بیمه است که باید تغییر کند. افراد تا زمانی که احساس نیاز نکنند، به خرید بیمه‌نامه تمایل پیدا نمی‌کنند که نمونه این شرایط را در سیل سال گذشته شاهد بودیم. زمانی که سیل اتفاق افتاد، به تبع آن درخواست‌های مکرر در مسیر این سیل به سمت شرکت‌های بیمه برای خرید بیمه‌نامه روانه شد که آمار فروش بیمه‌ها در آن بازه زمانی موید این امر است. اما سوال اینجاست که این نیاز چرا قبل از وقوع چنین حوادثی نباید احساس شود؟ و چرا با وجود تاکیداتی که بر حادثه‌خیز بودن اغلب شهرهای کشور می‌شود، افراد برای تهیه پوشش بیمه اقدام نمی‌کنند؟ نکته مهم در این زمینه این است که باید در جامعه این نگاه صرفه‌جویی به بیمه از بین برود و به بیمه به چشم یک کالای لوکس نگاه نشود. بی‌تردید نگاه صرفه‌جویی به بیمه می‌تواند باعث شود با بروز یک حادثه یا رخداد، خسارت سنگینی به مال و جان افراد وارد شود که شاید قابل جبران نباشد.
شرکت بیمه آسماری در راستای فرهنگ‌سازی و توسعه بیمه در کشور چه اقداماتی را در دستور کار قرار داده است؟
از آنجا که باور داریم، تداوم برنامه‌های آموزشی و فرهنگی می‌تواند ضریب نفوذ بیمه را در کشور به سطح استانداردهای جهانی نزدیک کند، شرکت بیمه آسماری نیز هر آنچه در توان داشته را در این زمینه به کار گرفته که بتواند از لحاظ فرهنگی و اطلاع‌رسانی، گام‌های مثبتی در این زمینه بردارد. در طرح زنگ بیمه در مدارس، سال گذشته این طرح را در چند مدرسه در استان‌های مختلف پیاده کردیم و همزمان با اجرای این طرح، با راه‌اندازی باجه‌های مختلف در مناطق آزاد به معرفی رشته‌های مختلف پرداختیم و تلاش کردیم در سرزمین حوزه فعالیت‌مان مردم را با خدمات بیمه‌ای بیشتر آشنا کنیم.
بیمه آسماری از آنجا که در سرزمین اصلی می‌تواند در حوزه درمان انفرادی فعالیت داشته باشد، بنابراین از این فرصت برای راه‌اندازی باجه‌های مختلف در کلان‌شهر‌ها استفاده کردیم تا بتوانیم به نحو مطلوب در خصوص منافع بیمه‌های درمان اطلاع‌رسانی داشته باشیم. چون معتقدیم هنوز از تمام ظرفیت‌های این رشته بیمه‌ای استفاده نشده و بیمه‌های درمان انفرادی با وجود جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، همچنان جای رشد دارند. علاوه بر این اقدامات، در راستای افزایش قدرت خرید مردم برای تهیه بیمه‌نامه، اقدام به تقسیط بیمه‌نامه‌ها کردیم و به شعب صدورمان این اجازه را دادیم تا نرخ بیمه‌نامه‌ها را تا حدی که ضوابط اجازه می‌دهد کاهش دهند.
ضمن اینکه ما در بیمه آسماری تلاش کرده‌ایم بیش از هر چیزی بر افزایش کیفیت محصولاتمان تمرکز کنیم و با ارائه خدمات مناسب به مشتریان، افراد را ترغیب به خرید بیمه کنیم که رضایت‌سنجی از مشتریانمان نشان از موفقیت این شرکت در این حوزه دارد.
علاوه بر این، در کنار تلاش بیمه مرکزی در راستای توسعه خدمات آنلاین و برخط در صنعت بیمه، بیمه آسماری نیز با هدف تسهیل فرآیند خرید و صدور بیمه‌نامه‌ها سعی کرده اقدامات زیادی را در این حوزه انجام دهد تا بتواند طیف وسیع‌تری از افراد جامعه را ترغیب به خرید بیمه کند که امیدواریم این اقدامات در نهایت نتیجه مطلوبی در توسعه صنعت بیمه در کشور داشته باشد.
