سیدرضا زیتوننژاد
عضو اتاق بازرگانی
بودجه پیشبینی دخل و خرج دولت در یک سال آتی است و باید بر اساس یک سری از پیشفرضها توسط دولت تنظیم شود .یکی از این پیشفرضها شرایط اقتصادی و معیشتی مردم و وضعیت اقتصاد کلان کشور است. همچنین باید بر اساس پیشفرضهای دیگری مانند رشد اقتصادی، افزایش بهرهوری و ایجاد اشتغال تنظیم شود. با شرایط فعلی اقتصاد ما یک سری از مقولات باید . اولویت اول در تنظیم بودجه باشند و باید بر اساس چالشهای فعلی اقتصاد مانند تورم، تحریم و همهگیری کرونا باشد. مهمترین این موارد در شرایط فعلی کنترل و مهار تورم است که جلوی رشد و ثبات اقتصادی را میگیرد. تورم علاوه بر این که مصرفکنندگان را تحت فشار گذاشته امکان رشد اقتصادی از بنگاهها را هم سلب کرده است. ما جزو کشورهای با تورم بسیار بالا هستیم که باعث از بین رفتن ارزش پول ملی و عدم سرمایهگذاری در کشور میشود. برای کنترل تورم در بودجه دولت باید مخارج خود را کاهش دهد، جلوی استقراض بیرویه پول را بگیرد و درآمدهایش را افزایش دهد تا بتواند از این طریق تورم را کنترل کند. عمدهترین منبع درآمد بودجهای ما در بیش از 70 سال گذشته، فروش نفت بوده است. به دلیل تحریمها، فروش نفت هم کاهش پیدا کرده است. اولین راه برای افزایش درآمدها این است که دولت سعی کند که فروش نفت را افزایش دهد که تا مشکل تحریمها حل نشود این مورد امکانپذیر نیست.
بنابراین دولت باید از اهرمهای دیگر مانند فروش داراییها و اموال خود استفاده کند. راه دیگر دولت تا جایی که میتواند از پس بازپرداخت بربیاید فروش اوراق داشته باشد یا طرحهای عمرانی که قبلا اجرایی شده را با قیمت مناسب در بازار بفروشد. دولت باید در هزینهکرد خود تجدیدنظر کند و دیگر نمیتواند مسیری که تاکنون رفته را ادامه دهد. امروز ادامه دادن آن مسیر اشتباه است. بخشهایی هستند که از تورم سود میبرند و فرار مالیاتی دارند، دولت باید از این بخشها مالیات دریافت کند. این موارد منابع درآمدی سالم هستند در حالی که فروش نفت منبع درآمدی سالمی نیست.
متاسفانه سود شرکتهای دولتی همه صرف کارهای غیراساسی میشود، دولت باید بتواند جلوی این شرکتها را بگیرد و سود حاصله را به خزانه بازگرداند. تعداد زیادی شرکت دولتی وجود دارد که برخی از آنها زیانده هستند و برخی سودی ندارند. دولت باید بتواند اینها را سودآور کند، گرچه اساسا دولت بنگاهدار خوبی نیست ولی در هر صورت 85 درصد اقتصاد ایران در اختیار دولت است و باید بتواند از آنها به صورت بهینه استفاده کرده و کسری بودجه را جبران کند. دولت باید در بودجه شدیدا هزینههای خود را کاهش دهد. وقتی از کاهش هزینه صحبت می کنیم منظور کاهشی در حد 40 یا 50 درصد است. کاهشهای جزیی 5 تا 10 درصدی با تورم خنثی میشود و تاثیرگذار نخواهد بود. علاوه بر این برای کنترل تورم باید دولت برای رفع تحریمها و کنترل هزینه تحریمها و همچنین کنترل نرخ ارز اقدام کند. کرونا نیز بسیاری از مشاغل را از بین برده و باعث افزایش بیکاری شده است. موضوع کرونا باید در بودجه دیده شود و برای واکسیناسیون وسیعتر و رعایت پروتکلها سرمایهگذاری کند. نتیجه این کارها بهبود فضای کسب و کار، کاهش بیکاری، افزایش درآمد ناخالص ملی، افزایش تولید و خدمات و رشد اقتصادی خواهد بود. همچنین باید در بودجه اصلاحاتی برای حوزه تجارت انجام شود تا امکان تامین بیشتر کالا و خدمات وجود داشته باشد.