گروه اقتصاد کلان: وضعیت تاب آوری اقتصاد ایران چگونه است؟ آیا ایران توانسته است در مقابل محدودیت‌ها خارجی و تحریم از درون خود را تقویت کند؟ تاب آوری؛ ظرفیت تحمل مخاطرات بیشتر، بازگشت سریع پس از مخاطرات، کاهش تخریب در اثر مقدار معینی از مخاطرات تعریف شده است.
به گزارش «تجارت آنلاین»؛ شاخص تاب آوری در دو سال اخیر تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا و بحرانی که در عرصه بهداشت عمومی به وجود آمد با ضربه‌ای شدید مواجه شد و جایگاه بسیاری از کشورها در این شاخص تغییر کرد، اما با این وجود با بهبود نسبی شرایط و همچنین اقداماتی که دولت‌ها در سایر حوزه‌ها داشته‌اند، برخی از کشورها در این بخش پیشرفتی قابل توجه را به ثبت رسانده‌اند. شاخص تاب آوری جهانی در موسسه بیمه دارایی‌ها و بر اساس ۱۲ شاخص کلی محاسبه می‌شود. شاخص‌هایی همچون بهره وی، ریسک سیاسی، میزان مصرف نفت و نوع شهرنشینی در اقتصاد، بلایای طبیعی، ریسک آتش سوزی و ریسک سایبری در حوزه کیفیت ریسک و کنترل فساد، کیفیت زیرساخت و حکمرانی شرکت‌ها در حوزه زنجیره تامین، اصلی‌ترین شاخص‌هایی هستند که بر اساس آنها تاب آوری اقتصادی کشورها محاسبه می‌شود. در سال‌های گذشته، اروپای غربی از نظر قرار گیری در فهرست بالاترین اقتصادهای تاب آور افت کرده بود اما امسال، دانمارک با بهبود شاخص مقابله با آتش سوزی توانست در صدر این فهرست قرار گیرد. ایالات متحده آمریکا اما از رتبه ۱۰ به رتبه ۱۷ سقوط کرده و چین نیز با سقوطی ۹ پله‌ای به رده ۷۷ رسیده است. انگلستان بار دیگر به ۱۰ کشور برتر در این بخش بازگشته و سنگاپور نیز با ۱۰ پله صعود به رده ۱۲ جهانی رسیده است. ایران برای نخستین بار در میان سه کشور با بدترین عملکر در شاخص تاب آوری قرار گرفته و از میان ۱۳۰ کشور بررسی شده در رده ۱۲۸ ایستاده است. هاییتی و ونزوئلا تاب آوری اقتصادی کمتری دارند و چاد، اتیوپی، لبنان، مالی، موزابیک، نیکاراگوئه و هندوراس بالاتر از ایران قرار گرفته‌اند. در میان برترین کشورها نیز پس از دانمارک، نروژ، لولزامبورگ، آلمان، سوییس، فنلاند، سوئد، اتریش، آمریکای مرکزی و انگلستان قرار دارند. در میان کشورهای منطقه نیز امارات متحده عربی با قرار گرفتن در رده ۳۲ بهترین جایگاه را به خود اختصاص داده و پس از آن، قطر، عربستان سعودی، ترکیه و عمان قرار دارند. نزدیک‌ترین شرایط به ایران در میان کشورهای منطقه به پاکستان اختصاص یافته که در رده ۱۱۹ جهانی ایستاده است. در میان ۱۲ زیرمولفه اصلی شاخص تاب‌آوری، رتبه ایران در «کیفیت ریسک بلایای طبیعی» و «بهره‌وری» به ترتیب با رتبه‌های ۶۶ و ۷۲ بهترین عملکرد را داشته است. در عین حال بدترین رتبه ایران نیز مربوط به زیرشاخص «حکمرانی شرکت‌ها» با رتبه ۱۲۶ ثبت شده است. اما شاخص تاب‌آوری جهانی موسسه بیمه دارایی‌ها از ۱۲ زیرشاخص با وزن یکسان تشکیل شده و برای ۱۳۰ کشور جهان محاسبه و رتبه‌بندی می‌شود. بررسی ساختار و تغییرات این شاخص به مدیران کسب و کار این امکان را می‌دهد تا منابع قدرت و آسیب‌پذیری موجود در تاب‌آوری یک کشور را اعم از عوامل مختلف (اقتصاد، کیفیت ریسک و زنجیره تامین) شناسایی کنند. اما مولفه‌های شاخص تاب‌آوری اقتصادی شامل سه بخش «زنجیره تامین»، «کیفیت ریسک» و «اقتصاد» می‌شود که هر کدام از چهار زیرشاخص تشکیل شده‌اند.
«زنجیره تامین» به‌عنوان اولین حلقه از شاخص تاب‌آوری اقتصادی، شامل زیرشاخص‌های کنترل فساد، کیفیت زیرساخت، حکمرانی شرکت‌ها و میدان دید زنجیره تامین می‌شود. همچنین «کیفیت ریسک» شامل زیر شاخص‌های قرار گرفتن در معرض بلایای طبیعی، کیفیت ریسک بلایای طبیعی، کیفیت ریسک آتش‌سوزی و ریسک سایبری بالقوه می‌شود. در نهایت مولفه «اقتصاد» از چهار زیر شاخص بهره‌وری، ریسک سیاسی، شدت نفت و نرخ شهرنشینی تشکیل شده است. اما از نگاه تحلیلگران شاخص تاب‌آوری سال ۲۰۲۰ با نگاهی به مساله شیوع ویروس کووید -۱۹ نشان می‌دهد که چگونه ممکن است محیط کسب و کار یک کشور در مرحله بهبود قرار گیرد و چگونه سازمان‌ها در آن کشور به سرعت می‌توانند از خسارات اقتصادی ناشی از کووید - ۱۹ جلوگیری کنند. این بینش برای تصمیم‌گیری مهم در هنگام ایجاد یا تخصیص مجدد امکانات، گسترش زنجیره‌های تامین و به کارگیری بازارهای جدید بسیار حیاتی است. با توجه به اینکه بروز بحران همه‌گیری کووید - ۱۹ مانع وقوع سایر بحران‌ها یا مشکلات نمی‌شود، بسیار مهم است که کسب و کارها از طریق تجزیه و تحلیل ریسک و تاب‌آوری مبتنی بر داده‌ها، همراه با استفاده از روش‌های مهندسی مناسب برای پیشگیری از بروز ضرر برای حفظ ارزش و فرصت‌های رشد شرکت طی این دوران سخت استفاده کنند.
