«در بازار عدس مافیا بازی است، ما در اصطلاح خودمان می‌گوییم عدس مثل قمار است. صبح قیمتش یک چیز و بعدازظهر قیمتش چیز دیگری است». این صحبت‌ها ادعای یکی از کلی‌فروشان حبوبات در بازار مصلای مشهد درباره علت گرانی حبوبات است.
روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: بازدید میدانی ما در این بازار حاکی از این بود که حبوبات از حدود یک ماه اخیر افزایش قیمت داشته در حالی که مسئولان اذعان می‌کنند این افزایش قیمت متناسب با تورم سالانه است، از سوی دیگر برای تولیدات حبوبات، ضابطه قیمت مصوب وجود ندارد.
کم‌آبی؛ علت گرانی حبوبات ایرانی
در مراجعه به بازار مصلی قیمت اقلام عدس، لوبیا چیتی و لوبیا قرمز را جویا می‌شوم. یکی از فروشندگان می‌گوید: «عدس ایرانی در بازار کم شده چون قیمتش بالاست و ۴۵ هزار تومان شده است. حدود یک ماه و نیم پیش لوبیا چیتی ۳۸ هزار تومان بوده اما الان ۴۳ هزار تومان شده، البته از ۱۰ روز پیش کیلویی ۲ تا ۳ هزار تومان گران شده است. لوبیا قرمز شیرازی هم ۳۳ هزار تومان بوده، در حالی که ۱۰ روز پیش ۲۸ هزار تومان بوده است.»
وی درباره علت گرانی‌ها می‌افزاید: «حبوبات ایرانی به دلیل کم‌آبی کاشت نمی‌شود و قیمتش افزایش پیدا کرده است.»
یکی دیگر از فروشندگان در این‌باره می‌گوید: «یکی از مراکز کاشت عدس، بجنورد و اردبیل است. سال گذشته به دلیل کم‌بارانی در بجنورد که تقریبا ۹۰ درصد چیزی دستشان را نگرفت و اردبیل هم به نسبت برداشتشان کم بوده، به دلیل همین عدس ما بیشتر از آسیای میانه و کانادا وارد می‌شود.»
افزایش قیمت ارز
یکی دیگر از فروشندگان درباره قیمت‌ها در یک ماه اخیر می‌گوید: «قیمت لوبیا چیتی ۳۸ هزار تومان بوده اما الان حداقل ۴۴ هزار تومان قیمت دارد. عدس حدود ۳۹ هزار تومان، اما اکنون ۴۳ هزار تومان شده است. لوبیا قرمز هم ۲۹ هزار تومان بوده اما فعلا ۳۳ تا ۳۴ هزار تومان به فروش می‌رسد.»
وی ادامه می‌دهد: «امسال بازار تب و تاب اسفند هر سال را ندارد و مردم خیلی خرید نمی‌کنند. قیمت ارز روی اقلام، به خصوص اقلام خارجی تاثیر می‌گذارد. قیمت دلار که بالا می‌رود، قیمت حبوبات هم افزایش پیدا می‌کند.»
فروشنده دیگری در این‌باره نیز می‌گوید: «ارز چهار هزار و ۲۰۰ تومنی برای حبوبات می‌دادند اما الان قطع کرده‌اند.»
یکی از فروشندگان دیگر درباره قیمت‌ها می‌گوید: «قیمت لوبیا چیتی ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان خرید خودمان بوده و به تازگی ۴۱ هزار و ۵۰۰ تومان شده است. لوبیا قرمز هم قبلا ۲۷ هزار تومان می‌خریدیم اما بتازگی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان خریداری کردیم.»
وی درباره علت گرانی می‌افزاید: «یک علت گرانی صادرات جنس به افغانستان و پاکستان است. گاهی اینقدر صادر می‌شود که کمر فروشنده را می‌شکنند. شما اگر دقت کنید عدس دو سال پیش کیلویی ۳ هزار تومان بوده اما الان تقریبا ۴۰ هزار تومان شده، یعنی بیشتر از ۱۰ برابر افزایش قیمت پیدا کرده است. الان اجناس را چنان گران کرده‌اند که قیمت تمام حبوبات ۴۰ هزار تومان به بالا شده است. البته دست مصرف‌کننده که بخواهد برسد قیمت به ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان می‌رسد.»
مافیابازی در بازار عدس
یکی از فروشندگان جوان درباره علت گرانی‌ها می‌گوید: «در بازار عدس مافیابازی است. ما در اصطلاح خودمان می‌گوییم عدس مثل قمار است. صبح قیمتش یک چیز و بعدازظهر قیمتش یک چیز دیگر است. بازار عدس مافیاست چون وارداتی است. مثلا بعضی‌ها با واردکنندگان ارتباط دارند و خبردار می‌شوند قیمت عدس یک هفته تا ۱۰ روز دیگر کیلویی ۵ هزار تومان گران‌تر می‌شود. بعد طرف که همیشه خریدش ۲۰ تن بوده، یک‌باره ۱۰۰ تن عدس می‌خرد.»
فروشنده دیگری در این‌باره می‌افزاید: «چون روند مشخصی برای کشاورز وجود ندارد، بارش را انبار می‌کند و دلالان قیمت را بالا می‌برند. همیشه بارهای ایرانی قیمت بالاتری از بارهای خارجی دارند. لوبیا چیتی ۱۰ روز پیش ۳۸ هزار تومان بوده اما الان ۴۰ هزار تومان شده، لوبیا قرمز هم ۲۸ هزار تومان بوده و الان ۳۱ هزار تومان شده و قیمت عدس قبلا ۳۲ هزار تومان و الان بیش از ۴۰ هزار تومان شده است.»
یکی دیگر از فروشندگان درباره دلیل گرانی‌ها می‌گوید: «اجناس، مدیریت‌شده گران می‌شود اما مدیریت‌شده ارزان نمی‌شود. گاهی حبوبات روزانه ۵۰ درصد یک‌باره گران می‌شود. صبح بیدار می‌شوید، می‌بینید در عرض یک هفته اقلام را از مرکز گران کردند و کسی پاسخگو نیست.»
یکی دیگر از فروشندگان در این‌باره می‌گوید: «قیمت دلار هم که طی این یک ماه گران نشده که بگوییم به دلیل افزایش ارز، قیمت گران شده. نظارت نیست و هر کس هر کاری بخواهد انجام می‌دهد.»
فروشنده دیگری می‌گوید: «هر چند داده‌های کشاورز مثل مزد کارگر و ... افزایش پیدا کرده اما نظارت هم وجود ندارد.»
بازرسان جهاد کشاورزی توجیه نیستند
یکی از فروشندگان درباره قیمت‌ها می‌گوید: «قیمت لوبیا چیتی یک ماه پیش ۳۹ هزار تومان بوده اما الان ۴۴ هزار تومان است. لوبیا قرمز هم قبلا ۲۷ هزار تومان و الان ۳۳ هزار تومان شده است.»
وی ادامه می‌دهد: «تاجران جرئت نمی‌کنند بار بیاورند. تاجران تهران می‌گویند همیشه اگر در روز ۱۰۰ تن بار خارج می‌شده اما الان به ۲۰ تا ۳۰ تن رسیده است. همیشه مثلا صد نفر واردکننده بوده اما الان دو شرکت خاص وارد می‌کنند. آنها می‌گویند تا دیروز دست صنعت و معدن بود اما الان دست جهاد کشاورزی است. تا اینها توجیه شوند ما جنس نمی‌آوریم. چون چیزهایی از ما می‌خواهند که پشت آن آموزشی نیست.»
ثبت مالیات روی دستگاه‌های کارتخوان
یکی دیگر از فروشندگان درباره علت گرانی‌ها می‌گوید: «مالیاتی که می‌خواهند روی دستگاه‌های کارتخوان بگیرند در نهایت به مصرف‌کننده ضربه می‌زند. از اول هفته بعضی از همکارانمان به دلیل مالیات دستگاه کارتخوانشان بدون اخطار قبلی قطع شد. می‌گویند باید ثبت مالیات شود. در نتیجه باید سودمان را بیشتر کنیم و قیمت‌ها را افزایش دهیم تا هزینه مالیات جبران شود.»
تولیدات حبوبات، ضابطه قیمت مصوب ندارد
ناصر شعربافیان، مدیر نظارت و بازرسی محصولات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی درباره علت گرانی‌ها می‌گوید: «آنچه ما نظارت می‌کنیم بر مبنای ضوابط و مقرراتی است که فروشندگان باید رعایت کنند و نظارت ما بر مبنای درصد سود است. این درصد سود برای خرده‌فروش حبوبات ۱۲ درصد و برای کلی‌فروشان حبوبات ۳ درصد سود لحاظ شده است. لذا ممکن است شما در بازار شاهد گرانی باشید که این گرانی با نظارت ما حل نمی‌شود چرا که نظارت ما بعد از خرید واحدهای عمده‌فروشی و بنکداران است. اینها از تولیدکنندگان می‌خرند که تولیدکنندگان بنا به دلایل مختلفی ممکن است افزایش قیمت روی محصول داشته باشند چون تولیدات باغی و زراعی قیمت فروششان، ضابطه قیمت مصوب ندارد. لذا اگر گزارشی از سوی مردم مبنی بر گران‌فروشی باشد با ارسال پیامک به سامانه ۳۰۰۰۷۶۵۵۵۵ یا تلفن ۱۲۴ ما بازرسی انجام می‌دهیم.»
هماهنگی تنظیم بازار برای حبوبات
وی درپاسخ به این سوال که چرا قیمت مصوب برای محصولات باغی و زراعی وجود ندارد، می‌گوید: «سیاست کلان کشور است.»
شعربافیان می‌افزاید: «هم‌اکنون چند واحد را به عنوان عرضه مستقیم هماهنگ کردیم که با ضرایب سود پایین‌تر کالاهایشان را عرضه می‌کنند. در واقع با عرضه مستقیم کالا در فروشگاه‌ها این مسئله در حال رفع‌شدن است.»
وی درباره اینکه جهاد کشاورزی توجیه نیست و آموزش‌های لازم را برای تاجران ارائه نمی‌دهد، می‌گوید: «فکر نمی‌کنم چنین بحثی واقعیت داشته باشد. چون واردکنندگان مسیرشان را می‌دانند که برای واردات باید ثبت سفارش کنند. تا قبل اگر مجوز را سازمان صنعت، معدن و تجارت می‌داده، هم‌اکنون جهاد کشاورزی می‌دهد. الان خیلی تفاوتی ایجاد نشده که نیاز به آموزش داشته باشد. به نظرم این بحث صحیح نیست و به هیچ عنوان تایید نمی‌کنم. هیچ وقفه و تغییری به دلیل این قانون در سیستم ایجاد نشده است.»
کمبود حبوبات در کشور نداریم
مدیر نظارت و بازرسی محصولات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: «احتکار موضوع خاصی است که باید کمبود در کشور باشد. ما درخصوص حبوبات هیچ کمبودی در کشور نداریم. مباحث مافیایی هم وجود ندارد. افزایش قیمت هم متناسب با تورمی است که هر سال در کشور وجود دارد. لذا این افزایش قیمت را نمی‌توانیم به این سمت ببریم که حتما مافیایی وجود دارد.»
وی درباره قیمت برخی از اقلام حبوبات می‌افزاید: «قیمت لوبیا چیتی از نوع ایرانی و درجه یک متوسط بین ۴۴ تا ۴۸ هزار تومان، عدس ایرانی یا کانادایی بین ۴۳ تا ۴۷ هزار تومان و لوبیا قرمز ایرانی درجه یک بین ۳۲ تا ۳۶ هزار تومان است.»
پاسخ عجیب روابط عمومی جهاد کشاورزی
برای تکمیل گزارش سعی کردیم با جنتی، مدیر توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی مصاحبه کنیم اما پاسخگو نبود به همین دلیل از روابط عمومی این سازمان درخواست کردیم هماهنگی لازم را انجام دهد که با این پاسخ عجیب مواجه شدیم: «یک روز تعطیل من رویم نمی‌شود به اینها زنگ بزنم. اینها زن و بچه و خانواده دارند. همین روز تعطیل هم بخواهم زنگ بزنم باید خودم را به آن راه بزنم. باید یک روز قبل و بعد مصاحبه بگیرید. پخش زنده نیست، گزارش است» و قطع‌شدن ارتباط ... .
