گروه اقتصاد کلان: نرخ دلار در سال جاری شرایط متفاوتی در مقاطع مختلف تجربه کرد. در تابستان امسال تحت تاثیر مذاکرات برجامی و اخبار مثبت تا حدودی کاهش یافت اما مجددا با ایجاد فضای ابهام در مذاکرات سمت و سوی افزایشی پیدا کرد. این در شرایطی است که در روزهای اخیر وضعیت نسبتا با ثباتی بر بازار حاکم شده است. نرخ دلار غیررسمی در نخستین روزهای فصل پاییز در نیمه کانال ۳۱ هزار تومانی نوسان کرد. پس از پایان روند افزایشی نرخ شاخص ارزی در روزهای پایانی شهریور ماه قیمت دلار در سطوح قیمتی کانال ۳۱ هزار تومانی کریدور‌سازی کرد و رنج شد. کاهش شدت نوسانات دلار بازار آزاد به روزهای ابتدایی مهر ماه نیز سرایت کرد و قیمت این ارز از بازه قیمتی کف ۳۱ هزار و ۵۰۰ تا سقف ۳۱ هزار و ۷۰۰تومان خارج نشد. در نهایت قیمت هر برگ از این اسکناس آمریکایی نیز در روز دوشنبه 4 مهر با کاهش قیمت ناچیز 10 تومانی نسبت به نرخ روز شنبه به رقم 31 هزار و 660 تومان رسید. در این میان خبر از سرگیری مذاکرات بر سر مباحث پادمانی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز توانست با ایجاد برخی گمانه‌ها و انتظارات مثبت از حجم معاملات بازار ارز تهران و در نتیجه آن از شدت نوسانات نرخ ارز بکاهد. قیمت هر قطعه سکه طلا ضرب امامی نیز در طی معاملات روز دوشنبه با حدود 110 هزار تومان کاهش نسبت به نرخ روز پیشین خود به رقم 14 میلیون و 213هزار تومان رسید. در روزهای ابتدایی دهه دوم شهریور ماه قیمت دلار غیررسمی روند افزایشی جدیدی را آغاز کرد. در راستای این روند بود که قیمت هر برگ اسکناس دلار آمریکا با 2کانال افزایش از سطوح قیمتی کریدور 29 هزار تومانی به میانه کانال 31 هزار تومانی رسید. با برخورد قیمت این ارز به سقف مقاومت 31 هزار و 700 تومانی در روز 27 شهریور کریدور جدید نوسان شاخص ارزی شکل گرفت. با گذشت زمان و آغاز فصل جدید نیز نرخ این ارز تمایلی به خروج از کریدور جدید خود نشان نداده و همچنان در میانه سطوح قیمتی 31 هزار و 500 تا 31 هزار و 700 تومانی به نوسان پرداخت. به عقیده بسیاری از تحلیلگران بازار ارز تهران حضور قیمت دلار غیررسمی در سطوح قیمتی کانال 31 هزار تومانی با توجه به نرخ شاخص‌های کلان اقتصادی مانند تورم، معقول و منطقی بوده و معامله شدن این ارز در کانال 29 هزار تومانی تنها به دلیل فشار انتظارات مثبت نسبت به آینده نشست‌های هسته‌ای وین رخ داده بود. همچنین این افراد حضور چندباره قیمت شاخص ارزی در سطوح قیمتی بالاتر از کانال 30 هزار تومانی در یک سال گذشته را گواه دیگری بر عقیده خود می‌دانند.
احمد لواسانی، رئیس سابق کانون صرافان درباره آخرین تحولات بازار ارز به ایبنا گفت: در سال گذشته اقداماتی مثل اصلاح قانون قاچاق کالا و ارز، تشکیل بازار متشکل، ارز توافقی و موارد دیگر باعث نوسان کمتر از پنج درصد بازار ارز شد. احمد لواسانی، رئیس سابق کانون صرافان در گفتگو با ایبِنا گفت: در سال‌های اخیر یکی از دلایل رکود بازار ارز، کرونا بود. کرونا مستقیما تاثیراتی را بر تقاضا گذاشت و بسیاری از نیازهای مردم در رابطه با ارز کاهش پیدا کرد. در دوران پس از کرونا تلاطم بیش‌تری در بازار ارز مشاهده می‌شود. در حال حاضر با کاهش کرونا به مرور زمان افزایش تقاضا برای ارز را شاهد هستیم. وی در ادامه یکی از علل اصلی تقاضای ارز در ایران را چند نرخی بودن ارز دانست و افزود: اگر بتوانیم تفاوت بازار‌ها را کاهش دهیم، تقاضای ارز تنها برای نیازهای واقعی وجود خواهد داشت و مصرف منطقی می‌شود. منظور از نیاز واقعی تقاضای ارز برای مصارفی مثل مسافرت، تجارت و دیگر موارد است.
در چند سال گذشته اقداماتی مثل اصلاح قانون قاچاق کالا و ارز، تشکیل بازار متشکل، ارز توافقی و موارد دیگر باعث نوسان قیمتی کمتر از پنج درصد بازار ارز شد و همین مسئله باعث شد تا تقاضای ارزی که از ناحیه حفظ سرمایه بود از بین برود و با بازدهی بالاتر دیگر بازار‌ها این تقاضا به بازار‌های دیگر منتقل شد. می‌توان گفت دلیل اصلی کاهش تقاضا مدیریت مناسب و در نتیجه بازدهی پایین‌تر این بازار نسبت به دیگر بازار‌ها است که باعث شده تا تقاضا برای این بازار تنها تقاضای مصرفی باشد. لواسانی با تاکید بر اینکه ارز یک کالای استراتژیک است، گفت: ارز باید به موقع، به جا و برای نیاز واقعی استفاده شود. مردم نیز در این شرایط به دولت و ثبات بازار ارز کمک کردند که باید برای ملاحظاتی که مردم در سال‌های اخیر در این باره داشتند از آن‌ها تشکر کنیم. وی در ادامه افزود: از طرفی کنترل نقدینگی در سال گذشته و اقدامات حمایتی از تولید موجب ثبات بازار ارز شد. با قوانین و مقررات و دیگر اقدامات مثل پیمان شانگهای شرایط برای ورود سرمایه‌گذاران به بخش تولید فراهم شد. در گذشته صادرات به کشور‌های دیگر مسئله‌ای بسیار پردردسر و در بعضی موارد غیر‌ممکن بود اما در حال حاضر شرایط به نحوی است که سرمایه‌داران به طرف تولید و صادرات بیش‌تر ترغیب می‌شوند. رئیس کانون صرافان در رابطه با بازار ارز توافقی تصریح کرد: در بازار ارز توافقی فارغ از هر نوع نرخ دستوری، نرخ ارز بر اساس توافق بین خریدار و فروشنده تعیین می‌شود. از این طریق فاصله بین نرخ خرید و فروش به حداقل مقدار ممکن خودش می‌رسد.
لواسانی با ارائه پیشنهاد تشکیل ارز توافقی در سامانه نیما، گفت: مسئله بعدی هوشمند نبودن سازمان توسعه تجارت است که برای تخصیص بسیاری از کالا‌ها ثبت سفارشی برای ارز مورد نیاز برای واردات نیست اما مشاهده می‌شود که در بازار، کالای خارجی به وفور وجود دارد. این مسئله نشان می‌دهد ارز مورد نیاز برای واردات این کالا‌ها از مبادی غیررسمی تهیه شده و باید برای مدیریت این مشکل برای کالا‌های مورد نیاز بازار ثبت سفارش داشته باشیم تا از واردات اینگونه کالا‌ها از مبادی غیررسمی جلوگیری شود. وی در پایان تاکید کرد: البته این مسائل مرتبط با سیاستگذار پولی و بانک مرکزی نیست بلکه مربوط به ارگان‌هایی مثل وزارت صمت است که باید با اجرای اقدامات مورد نیاز، ورود تمام کالا‌های مورد نیاز کشور از مبادی رسمی باشد تا بازار رسمی نقش خود را به درستی ایفا کند و بازاری تحت عنوان غیررسمی در کشور به طور کامل از بین برود.
