گروه اقتصاد کلان: بیش از ۱۱۰ سال از اکتشاف نفت در این سرزمین می‌گذرد و تا به امروز با استحصال این منبع فسیلی و از طریق خام‌فروشی این محصول استراتژیک چرخ اقتصاد کشور چرخیده است. ولی کشورهای دیگر تاکنون بیشترین سود و منافع را از این صنعت کسب کرده‌اند. یکی از دلایلی که کشورهای غربی بیشترین منافع را از بازار نفت و گاز در جهان عاید خود می‌کنند دسترسی به دانش فنی است که آنها سالیان سال روی این فناوری‌ها کار کرده‌اند، اما داشتن چنین ذخایر عظیمی و عادت به خام فروشی و وابستگی که به اقتصاد نفتی پیدا کرده‌ایم؛ باعث شده به سمت خودکفایی در حوزه فناوری‌ها متمایل نشدیم و این خطر بزرگ برای کشور و نسل‌های آینده خواهد بود. اما خبرهای رسیده حاکی است که طی هفته‌های اخیر مذاکرات فشرده‌ای با وساطت یکی از کشورهای منطقه درباره آزادسازی هم‌زمان زندانیان ایران و آمریکا انجام و هفت میلیارد دلار از منابع ارزی مسدود شده کشورمان نیز در این چارچوب در شرف آزادسازی است. بر این اساس؛ ایران هنوز حساب‌های اعلامی برای انتقال منابع مذکور را بنا بر ملاحظات بانکی نپذیرفته و حساب‌های جدیدی را به این منظور معرفی کرده است. به گفته مسوولان، برای توسعه صنعت نفت و گاز دست‌کم به ۱۶۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۹۰میلیارد دلار در حوزه نفت و ۷۰میلیارد دلار برای تحقق اهداف تولید گاز طی سال‌های آینده نیاز است. موسسه فیچ لندن که تحقیقات مفصلی را در خصوص وضعیت کسب‌وکارها در کشورهای مختلف تهیه می‌کند، در گزارش پیش‌بینی پنج‌ساله خود از صنعت نفت ایران (2020-2024)، فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای فعالیت شرکت‌های خصوصی ایرانی و خارجی در صنعت نفت برشمرده است. به گفته وزیر نفت طی کمتر از یک سال گذشته، ۲۰میلیارد دلار قرارداد و تفاهم‌نامه برای توسعه صنعت نفت کشور امضا و ۵ طرح اولویت‌دار هم انتخاب شده که قرار است با سرمایه‌گذاری ۲۵میلیارددلاری دیگر راه‌اندازی شوند. یکی از این پروژه‌ها طرح توسعه ۷میلیارددلاری میدان آزادگان بود که با بانک‌ها و هلدینگ‌های داخلی امضا شد. شاید یکی از مهم‌ترین تحولاتی که در دولت سیزدهم در حوزه صنعت نفت و گاز شاهد بوده‌ایم، استفاده از ظرفیت داخلی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌ها بوده است.
وزارت نفت با درک واقعیت موجود مبنی بر دشواری جذب سرمایه‌گذاری خارجی در شرایط تحریم، برای به میدان کشاندن بانک‌ها و شرکت‌های داخلی تلاش کرده که البته اغلب هنوز به قرارداد منجر نشده‌اند. به گفته مسوولان، بخشی از ۲۰میلیارد دلار طرحی که طی ۱۱ ماه گذشته امضا شده، با تامین مالی خارجی بوده است، اما نام این سرمایه‌گذاران خارجی منتشر نشده است. از سوی دیگر، وزیر نفت از گزینش ۵ پروژه مهم نفت، گاز و پتروشیمی با سرمایه‌گذاری ۲۵میلیارددلاری خبر داد که ۷میلیارد آن مربوط به آزادگان است و ۱۰میلیارد دلار دیگر هم هفته آینده برای ساخت پتروپالایشگاه شهید سلیمانی امضا خواهد شد.
با لحاظ زمانی برای بازگشت ایران به تعهدات خود تحت توافق هسته‌ای و تاخیرهای احتمالی ناشی از انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن 2021، افزایش تدریجی عرضه نفت از نیمه دوم سال 2021 پیش‌بینی شده است. پیش‌بینی‌های فعلی میانگین رشد سالانه 9/ 6 درصدی در سال 2021 را نشان می‌دهند که در سال پس از آن به 1/ 37 درصد خواهد رسید.در این خصوص نماینده سابق مجلس گفت: بهتر است منابع ارزی آزاد شده، به دلیل ارزآوری بالا، در بخش پتروشیمی و نفت سرمایه‌گذاری شود. معصومه آقاپور عالیشاهی، نماینده سابق مجلس و کارشناس مسائل اقتصادی درباره تاثیر آزاد سازی منابع مالی ایران به خبرنگار ایبنا گفت: آزادسازی منابع مالی در ایران امیدوارکننده است، زیرا براساس آن آزاد شدن سایر منابع بلوکه شده دور از انتظار نخواهد بود. علاوه بر این مبالغ آزاد شده این قابلیت را دارد تا در سایر منابع کشور تقسیم شود و تاثیر مثبت مالی برای تمام مردم کشور به دنبال آورد.
وی در ادامه ابراز کرد: آزاد سازی منابع مالی اثر روانی هم دارد، مخصوصا برای کسانی که در بخش دلالی ارز و سفته بازی فعال هستند، شوک آور خواهد بود. همین مسئله می‌تواند سبب ریزش موقتی قیمت دلار شود و دلار‌های اندوخته شده را وارد بازار کند. ورود دلار‌های اندوخته شده به بازاربر ثبیت و یا کاهش قیمت ارزتاثیر خواهد داشت؛ بنابراین آزاد سازی منابع مالی شرایط بسیار مثبتی به وجود می‌آورد و دولت می‌تواند از آن استفاده بهینه کند. نماینده سابق مجلس در این رابطه در قالب توصیه به دولت اظهار داشت: بهترین کاری که پس از ورود این پول در داخل کشور از سوی دولت باید انجام گیرد، هزینه نکردن آن برای جبران کسری بودجه و هزینه‌های خود است. علاوه بر این مسئله بسیار پراهمیت، باید مورد توجه قرار داد که بهتر آن است تا در بخش پتروشیمی و نفت به دلیل ارزآوری خوبی که برای کشور به دنبال دارند، سرمایه گذاری انجام شود و در جهت توسعه پارس جنوبی، عسلویه و پتروشیمی‌ها مورد استفاده قرار گیرد. حتی نباید برای زیرساخت‌ها هم از آن استفاده کرد و اولویت باید توسعه بخش نفت باشد. این کارشناس مسائل اقتصادی درباره رونق کسب و کار با آزاد سازی منابع مالی ایران تصریح کرد: با این نگاه، خواه ناخواه صادرات در بخش نفت افزایش می‌یابد و این امر سبب می‌شود تولید ناخالص ملی و GMP رشد پیدا کند. این مسئله به طور خوکار در کسب و کار کشور رونق ایجاد می‌کند و این سرمایه گذاری زودبازده‌ترین سرمایه گذاری برای ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال در کشور خواهد بود.
