گروه صنعت و تجارت: طی نیمه نخست سال ۲۰۲۲ ایران ۲۷۲ میلیون تن کالا به ارزش حدود ۵۵۴ میلیون یورو به اتحادیه اروپا صادرات داشته که در مقایسه با مدت مشابه پارسال از نظر وزنی ۲۰ و از نظر ارزشی ۳۶ درصد رشد داشت. ارزش واردات کالایی اتحادیه اروپا از کشورهای خارج از این اتحادیه طی ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۲ معادل ۱۹۶۷ میلیارد یورو بوده که نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۰ درصد رشد را نشان می‌دهد. در همین بازه زمانی حدود ۱۶۵۸ میلیارد یورو از این اتحادیه به کشورهای خارج از این اتحادیه، صادرات انجام شده که رشد ۱۸ درصدی را نسبت به مدت مشابه پارسال نشان می‌دهد. ۴۳ درصد از این وارداتی که از کشورهای خارج از اتحادیه انجام شده از منطقه آسیا و ۴۹ درصد از مبدا چین بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم ایران از کل واردات اتحادیه اروپا ۰.۰۵ درصد است در حالی که این سهم برای کشورهای ترکیه و عربستان سعودی به ترتیب ۳.۳ و ۱.۳ درصد است. در واقع ترکیه ۸۹ برابر و عربستان سعودی ۳۶ برابر ایران توانسته اند به این اتحادیه صادرات داشته باشند. در مورد عربستان سعودی باید اشاره شود که صادرات نفتی این کشور به اتحادیه اروپا در ۸ ماه نخست سال ۲۰۲۲، معادل ۲.۲ برابر افزایش یافته و سهم ۸۰ درصدی از کل صادرات عربستان به این اتحادیه را شامل می‌شود.
با این حال آنطور که اتاق بازرگانی تهران بررسی کرده، مازاد تراز تجاری ترکیه و عربستان سعودی با اتحادیه اروپا به ترتیب ۲.۳ میلیارد یورو و ۶.۳ میلیارد یورویی بوده در حالیکه ایران کسری ۱.۹ میلیارد یورویی داشته است. البته بررسی وضعیت تجارت سه کشور مذکور با اتحادیه اروپا در ماه آگوست نشان می‌دهد که در این ماه اگرچه ترکیه ۷.۸ میلیارد یورو و عربستان سعودی ۴.۲ میلیارد یورو به این اتحادیه صادرات داشته اند اما نسبت به ماه قبل با افت مواجه شده اند. در حالی که ایران در ماه آگوست توانسته به این اتحادیه ۹۲ میلیون یورو صادرات داشته باشد که نسبت به ماه قبل آن که تنها ۶ میلیون یورو بود رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد.
همچنین بررسی‌های اتاق بازرگانی تهران نشان می‌دهد که طی نیمه نخست سال ۲۰۲۲ ایران ۲۷۲ میلیون تن کالا به ارزش حدود ۵۵۴ میلیون یورو به اتحادیه اروپا صادرات داشته که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۲۰ درصد رشد از نظر وزنی و ۳۶ درصد رشد از نظر ارزشی را نشان می‌دهد. همچنین ۷۳ درصد کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه ۵ کشور آلمان، ایتالیا، اسپانیا، رومانی و بلغارستان بوده است. در بخش واردات نیز کل واردات ایران از این اتحادیه در نیمه نخست سال ۲۰۲۲ معادل ۱.۴۶ میلیون تن به ارزش حدود ۲ میلیارد یورو بوده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال افت ۱۴ درصدی در وزن و رشد ۱۱ درصدی در ارزش را نشان می‌دهد. حدود ۷۲ درصد از واردات ایران از ۵ کشور آلمان، ایتالیا، هلند، فرانسه و رومانی انجام شده است.
برنامه گسترش رایزنان بازرگانی
یکی از مهمترین مسیرها برای رشد صادرات غیرنفتی و توسعه روابط تجاری با کشورهای دیگر، داشتن یک نقشه راه و بازارسازی در کشورهای هدف است. متأسفانه با توجه به اینکه اقتصاد ایران هیچ گاه یک اقتصاد صادرات محور نبوده و صادرات در اولویت‌های دسته چندم، رده بندی شده است، برای ترسیم نقشه راه و پایدار کردن روابط و پیوندهای تجاری با کشورهای دیگر حتی کشورهای همسایه اقدام علمی خاصی از سوی دولت‌های مختلف انجام نشده است. در این بین یکی از اهرم‌هایی که می‌تواند از طریق بازاریابی و بازارسازی، پیوندهای تجاری را پایدار کرده و به جذب سرمایه و رفت و آمد هیأت‌های تجاری کمک کند، رایزنان بازرگانی هستند. رایزن بازرگانی به فردی گفته می‌شود که به عنوان وابسته تجاری در کشور هدف شناخته می‌شود و به شناسایی اطلاعات بازارها و چگونگی ورود به آنها می‌پردازد. در واقع رایزن بازرگانی به‌عنوان نماینده دولت و دیده بان تجاری کشور در بازار محل مأموریت، به‌منظور معرفی شفاف و عادلانه فرصت‌ها و اطلاع‌رسانی و ظرفیت‌های تجاری، فراهم کردن بستر صادرات محصولات ایرانی، تسهیل جذب سرمایه‌گذاری، کمک به برگزاری اجلاس‌های مشترک و همکاری در انعقاد قراردادهای تجاری و تفاهم‌نامه‌های مشترک و اقداماتی از این دست فعالیت می‌کند. اگرچه ایران طی سالهای گذشته تا به امروز مجموعاً ۷۵ رایزن بازرگانی در کشورهای مختلف داشته است اما با توجه به بروز رخدادهای مختلف و عدم توجه کافی به اهمیت نقش رایزنان بازرگانی در توسعه روابط تجاری و عدم اختصاص بودجه کافی، تعداد رایزنان به پایین‌ترین حد خود رسید، به گونه‌ای که در پایان دولت دوازدهمم تنها ۲ رایزن بازرگانی داشتیم. این در حالی است که کشورهای فعال در زمینه دیپلماسی اقتصادی مانند چین و آلمان به ترتیب ۲۲۱ و ۲۱۳ رایزن بازرگانی دارند.
در همین حال سید احمدرضا علایی طباطبایی، معاون ارتقا کسب و کارهای بین المللی سازمان توسعه تجارت ایران مدتی قبل در گفتگو با مهر اظهار کرد: تعداد رایزنان بازرگانی در سالهای مختلف متفاوت بوده اما با شروع به کار دولت جدید، تعداد رایزنان به دو رایزن کاهش یافته بود اما در ادامه با پیگیری‌های انجام شده و ساپورت دولت به ویژه در حوزه بودجه، تعداد رایزنان در پایان سال ۱۴۰۰ به ۷ نفر رسید. وی با بیان اینکه فعلاً هدف گذاری اعزام ۳۰ رایزن است، افزود: در سال ۱۴۰۱ نیز تاکنون تعداد رایزنان بازرگانی به ۱۲ نفر افزایش یافته که در محل مأموریت خود مستقر شده‌اند و ۱۳ رایزن دیگر هم در حال اعزام هستند؛ برآورد این است که تعداد رایزنان تا پایان سال جاری به ۲۵ نفر برسد.
علایی ادامه داد: در حال حاضر در عراق، روسیه، چین (پکن)، عمان، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، قطر، هند، افغانستان، لبنان و بلاروس رایزن بازرگانی مستقر داریم. وی اضافه کرد: ۱۳ نفری هم که تا پایان سال قرار است به عنوان رایزن بازرگانی اعزام شوند به کشورهای قزاقستان، آلمان، برزیل، آفریقای جنوبی، الجزایر، امارات، چین (شانگهای)، ازبکستان، نیجریه، عراق (اقلیم)، اندونزی، کنیا و ترکیه می‌روند. دو سه نفر از این رایزنان در همین شهریور ماه به کشور مقصد اعزام می‌شوند و مابقی هم در یک پروسه ۳ الی ۴ ماه آینده اعزام می‌شوند. معاون سازمان توسعه تجارت ایران در خصوص اینکه اغلب کشورهای خارجی بالای ۲۰۰ رایزن دارند، چرا تعداد رایزنان ما کم است، تصریح کرد: واقعیت آن است که برای اعزام رایزنان مشکل تأمین بودجه داریم و در حال حاضر نیز با توجه به حمایت وزیر توانستیم تعداد رایزنان را افزایش دهیم. برای سالهای بعد باید ببینیم چه اتفاقی در مسائل مالی میافتد.
