گروه اقتصاد کلان: سرانجام با بیش از یک ماه تاخیر لایحه بودجه 1402 در مجلس اعلام وصول شد. جزئیات این لایحه در شرایطی روز گذشته منتشر شده است که در روزهای و هفته‌های گذشته حواشی مختلفی پیرامون این لایحه به وجود آمده بود و اختلافات و کمشکش‌هایی هم میان دولت و مجلس علنی شده بود.
به گزارش «تجارت آنلاین»، لایحه بودجه سال 1402 با سقف کلی 5261 هزار میلیارد تومان بسته شده است که نسبت به بودجه 1401 حدود 1502 هزار میلیار تومان افزایش داشته است، یعنی معادل 40 درصد. اما موعد تمدید برنامه ششم توسعه پایان سال جاری به اتمام می‌رسد و باید تکلیف برنامه در سال آینده هم مشخص شود؛ یعنی یا برنامه ششم مجددا تمدید شود یا برنامه هفتم به تصویب برسد. نظر رییس مجلس و تعدادی از نمایندگان بر این بود که طبق قانون آیین‌نامه داخلی مجلس، دولت باید اول لایحه برنامه هفتم را به مجلس ارائه کند یا برنامه ششم را تمدید کند و مجلس بعد از این روند، وارد بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۲ شود؛ نظری که بر اساس آن لایحه بودجه سال آینده اعلام وصول نشد. در همین زمینه نظام موسوی سخنگوی هیات رییسه مجلس در ۷ دی به ایسنا گفته بود: «با تصمیم هیات رییسه مجلس، تا زمانی که تکلیف برنامه هفتم مشخص نشود، لایحه بودجه ۱۴۰۲ اعلام وصول نخواهد شد.» اما همه نمایندگان مجلس با این نظر هیات رییسه هم‌نظر نبودند و در واقع در این مدت دو صدا از مجلس شنیده شد؛ گروهی بر اعلام وصول لایحه بودجه و تمدید برنامه ششم اصرار داشتند و گروهی دیگر معتقد بود که مجلس وارد بررسی لایحه برنامه هفتم شده و رسیدگی به بودجه به سال آینده موکول شود و بودجه به صورت چند دوازدهم به تصویب برسد.
جزئیات دو بخش بودجه
اما بودجه از دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت تشکیل می‌شود که بودجه عمومی شامل ۲۱۶۴ هزار میلیارد تومان است. اجزای بودجه عمومی نیز شامل منابع عمومی بالغ بر ۱۹۸۴ هزار میلیارد تومان و درآمدهای اختصاصی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی شامل ۱۸۰ هزار میلیارد تومان است. همچنین بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت که حجم عمده کل بودجه سال ۱۴۰۲ را به خود اختصاص داده با رقم ۳۰۹۷ هزار میلیارد تومان بسته شده است. اما مجلس با شروع جلسه علنی، پیش از حضور رییس جمهور وارد دستور کاری خود شد؛ رئیس جمهور هم دقایقی قبل از ساعت ۱۰ صبح به مجلس آمد و در پشت تریبون قرار گرفت و ضمن با تشریح ویژگی های لایحه بودجه، گفت: بخش اول لایحه بودجه که مربوط به شرکت‌هاست اول آبان تقدیم مجلس شد و آنچه از مسائل مربوط به شرکت‌ها بود که نیاز داشت قانونگذار وقت بیشتری برای بررسی آن داشته باشد، در زمان مقرر به مجلس ارسال شد. وی افزود: پنج دی ماه هم لایحه بودجه تقدیم مجلس شد. دوبخشی شدن بودجه منجر به این شد که بخش تبصره و احکام قبلاً ارسال شود و با دومرحله‌ای شدن تصویب و تدوین بودجه طبیعتاً بخش مربوط به جداول را امروز به مجلس تقدیم می‌کنیم. در نهایت بنا بر اعلام رییس مجلس، از امروز کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ تشکیل شده و کلیات بودجه نیز در جلسه علنی دوم بهمن مجلس مورد بررسی قرار می گیرد؛ این سخنان را می توان پایانی بر کشمکش مجلس و دولت تعبیر کرد.
تصویر کلی بودجه 1402
در بخش درآمدهای نفتی در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دولت منابع حاصل از صادرات نفت را تا ۶۰۳ هزار میلیارد تومان افزایش داده که نسبت به قانون بودجه سال گذشته ۲۵ درصد رشد داشته است. جزئیات منابع بودجه دولت در سال آینده نشان می‌دهد که واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای را حدود ۷۱۱ هزار میلیارد تومان پیش بینی کرده است. در بخش واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای ۶۰۳ هزار میلیارد تومان مربوط به منابع حاصل از فروش نفت و فرآورده‌های نفتی است و از مابقی حدود ۱۰۸ هزار میلیارد تومان به منابع حاصل از فروش و واگذاری اموال منقول و غیرمنقول و ۱۰۰ میلیون تومان به واگذاری طرح‌های تملک دارایی سرمایه‌ای اختصاص دارد. همچنین بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ سن بازنشستگی دو سال افزایش خواهد یافت. آیین‌نامه‌های اجرائی مورد نیاز این قانون در مواردی که مدت خاصی پیش‌بینی نشده است، حداکثر ظرف سه ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. اجرای احکام مندرج در این قانون در خصوص احکام یکساله مربوط به سال ۱۴۰۲ بوده و سایر احکام دارای ماهیت دائمی تحت عنوان قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۳) تا زمانی که توسط قوانین دیگر نسخ نشده، دارای اعتبار است. قانون برنامه پنجساله ششم توسعه تا زمان تصویب قانون برنامه هفتم توسعه و حد اکثر شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون تمدید می‌شود . در مورد حقوق ها در لایحه بودجه سال آینده، معافیت مالیاتی حقوق تا هفت میلیون تومان (درآمد سالانه ۸۴ میلیون تومان) تعیین شده است. بر این اساس، درآمدهای بالای ۸۴ میلیون تومان به صورت پلکانی باید مالیات بپردازند. موارد استثنا در مالیات پلکانی به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور و با تصویب شورای حقوق و دستمزد تعیین می‌شود. بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، وزارت نیرو موظف به افزایش تعرفه آب برای مشترکان پرمصرف شده است. براساس بند «الف» تبصره ۶ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ وزارت نیرو از طریق شرکت‌های آب و فاضلاب استانی سراسر کشور مکلف است علاوه بر نرخ آب بها به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب بالاتر از الگوی مصرف، تا دو برابر بیش از الگو ۱۵ درصد نرخ آب‌بها را افزایش دهد و از مشترکانی که بیش از دو برابر الگو مصرف کرده‌اند به ازای هر مترمکعب مازاد ۳۵ درصد نرخ را افزایش داده و از آنان دریافت و به خزانه‌داری کل کشور واریز کند. طبق لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۲، ۳۱۵ هزار میلیارد تومان برای یارانه نقدی و معیشتی (۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومان) پیش‌بینی شده است. بر اساس تبصره 14 سازمان هدفمندی موظف شده 690 هزار میلیارد ریال از این منابع را بابت یارانه دارو، 3 میلیون و 150 هزار میلیارد ریال را برای یارانه نقدی و معیشتی، 450 هزار میلیارد ریال بابت مستمری خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، 560 هزار میلیارد ریال بابت یارانه نان، یک میلیون و 263 هزار و 130 میلیارد ریال بابت هزینه تولید، انتقال، توزیع و فروش و بازپرداخت تعهدات و 485 هزار و 290 میلیارد ریال بابت عوارض و مالیات برارزش افزوده فرآورده‌های نفتی و گاز طبعی و تعهدات استفاده کند. اما طبق لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ سهم صندوق توسعه ملی مانند سال گذشته از درآمدهای نفتی ۴۰ درصد تعیین شده است. سالانه از مجموع درآمدهای نفتی براساس قانون برنامه ششم توسعه باید دو درصد به صندوق توسعه ملی اختصاص پیدا کند که این سهم برای سال جاری هم ۴۰ درصد بود و برای سال آینده نیز ۴۰ درصد تعیین شده است. در راستای حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲، معادل ۶۵ درصد از عوارض قانون حمایت از صنعت برق کشور را برای تولید برق تجدیدپذیر و پاک و توسعه فناوری‌های این حوزه اختصاص داده است. در لایحه بودجه ۱۴۰۲، یارانه نان ۵۶ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است. بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، مبلغ ۵۶ هزار میلیارد تومان بابت یارانه نان در بودجه پیش بینی شده است و سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها نیز موظف است با ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه کشور نسبت به پرداخت آن اقدام کند.
