سهامداران بازندگان طرح سامانه یکپارچه فروش خودرو

گروه صنعت و تجارت: در حالی که بحث عرضه خودرو در بورس کالا با مداخله شورای رقابت تقریبا به پایان رسیده بود و مدتی است خبری از این بابت مخابره نمی‌شد اما اخیرا دوباره بحث عرضه خودرو در بورس کالا به فهرست اخبار رسانه‌ها راه پیدا کرده است. عرضه خودرو در بورس کالا البته اتفاق عجیبی است چرا که چنین تجربه‌ای در جهان وجود ندارد اما برخی کارشناسان و تحلیل‌گران بر این باورند که در شرایط کنونی اقتصاد ایران و با توجه به قیمت‌گذاری دستوری دولت که زیان بزرگی را به خودروسازها تحمیل کرده و همچنین در جهت حفظ منافع سهامداران شرکت‌های خودروساز عرضه در بورس کالا بهترین راهکار بررای همه طرف‌ها محسوب می‌شود. یعنی هم خودروسازها می‌توانند با فرار از قیمت‌گذاری دستوری محصولات خود را با سود به فروش برسانند، هم دولت می‌تواند از قبل اخذ مالیات و عوراض درآمدزایی کند و هم منافع سهامداران شرکت‌های خودروساز حفظ شود. حدود سه هفته پیش ابراهیم رئیسی به سه وزیر صمت، نفت و اقتصاد ماموریت داد که در خصوص عرضه کالاها در بورس کالا اعلام نظر کنند که در نهایت با برگزاری چندین جلسه، هشتم مردادماه صورت‌جلسه‌ای منتشر شد که مطابق آن هر سه وزارتخانه موافقت خود را با درخواست رئیس‌جمهور اعلام کردند. بنابراین بار دیگر احتمال عرضه خودرو به بورس کالا قوت گرفت.

چالش‌های عرضه خودرو در بورس کالا
بزرگترین عرضه خودرو در بورس، در فصول پاییز و زمستان 1401 انجام شد که طی این مرحله خودروهای مختلفی همچون پژو 207، تارا، دنا پلاس و شاهین در بورس کالا به فروش رسیدند. نخستین تاثیر این عرضه در بورس کالا، مشخص شدن میزان محبوبیت هر خودرو بود. طی این مرحله مشخص شد که خودرویی همچون دنا پلاس محبوبیت بسیاری بین مخاطبین دارد، در حالی که شاهین حتی نتوانست به اندازه تمام ظرفیت عرضه خود، مشتری جذب کند.
روند تحویل خودروهای بورسی نیز حاشیه کم نداشت که اولین آن حذف برخی امکانات از دنا پلاس بود. در ادامه نیز تحویل برخی خودروها به سال 1402 موکول شد و مشتریان ملزم به پرداخت هزینه‌های بیشتری برای تحویل گرفتن اتومبیل خود بودند. در تاریخ 21 خرداد ماه بود که سازمان بازرسی کل کشور در فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا مداخله کرد و نظر شورای رقابت را تأیید کرد. در آن زمان خدائیان اعلام کرد «برخی از خودروسازان طی سال گذشته اقدام به عرضه خودرو در بورس کرده‌اند که این کار منجر به افزایش قیمت خودرو در کشور شد. امسال قیمت خودرو درنتیجه اقدامات دولت تعدیل شد. اما برخی از خودروسازان دوباره با هدف افزایش قیمت، قصد عرضه خودرو در بورس را دارند؛ درحالی‌که ما و دولت با این اقدام مخالف هستیم». اما نکته اینجاست که جایگزین عرضه خودرو در بورس کالا سامانه یکپارچه فروش بود که الان مشخص شده نتیجه جز رونق گرفتن خرید و فروش حواله خودرو و همچنین توزیع رانت نداشته است و گستردگی و حجم بازار خرید و فروش حواله به قدری است که دولت توان کنترل این شرایط را ندارد. به همین دلیل می‌توان گفت طرح سامانه یکپارچه فروش خودرو در رسیدن به اهداف خود تقریبا شکست خورده است. به همین دلیل بحث عرضه دوباره خودرو در بورس کالا قوت گرفته است و به نظر می‌رسد که این اقدام انجام خواهد شد. تغییر سکاندار وزارت صمت به نظر می‌رسد که مسیر جدیدی را پیش روی بازار خودرو خواهد گشود به ویژه اینکه طبق اعلام «عباس علی‌آبادی» آیین‌نامه جدید واردات خودرو در وزارت صمت در حال تنظیم است و از طرف دیگر طبق گفته وی خودروهای موجود باید در شرایط مناسب‌تری عرضه شوند. به نظر می‌رسد که وزیر جدید موافق عرضه خودرو در بورس کالاست به ویژه اینکه وزارت صمت نیز اخیرا موافقت خود را با عرضه محصولات در بورس کالا اعلام کرده است. اما در جدیدترین اظهارنظر رئیس سازمان بورس نیز دیروز پای این بحث را به میان کشید. «مجید عشقی» در واکنش به آخرین مصوبه شورای رقابت در رابطه با تعیین قیمت خودروها، در یک گفت‌وگوی خبری، اظهار کرد: عرضه خودرو در بورس کالا را به علت حمایت از حقوق سهامداران و خروج صنعت خودرو از زیان‌دهی پیگیری خواهیم کرد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: معتقد هستیم با عرضه خودرو در بورس کالا و فروش خودروها به قیمت‌هایی که مورد رضایت مصرف‌کننده نیز است، بتوانیم از یکسو افزایش تولید و کیفیت را از سمت عرضه داشته باشیم و از سوی دیگر از این طریق خودروسازان می‌توانند با فروش بیشتر، تولید را باز هم افزایش داده، کیفیت خودروها را ارتقا دهند و هزینه‌های تحقیق و توسعه را افزایش دهند. وی اظهار کرد: «ضمن اینکه مصرف‌کننده نیز خودرو را با قیمت متعادل و منطقی که بسیار پایین‌تر از قیمت‌ها در بازار آزاد است، می‌تواند خریداری کند». در حال حاضر خودروسازان با زیان‌های انباشته بالای 120 هزار میلیارد تومان دست و پنجه نرم می‌کنند و خودشان بر این عقیده هستند که دلیل اصلی این زیان همان قیمت‌گذاری خودروها توسط دولت است که باعث شده خودروها تا چند میلیون تومان به زیر بهای تمام شده به فروش برسند. اواخر خردادماه شرکت بهمن موتور برخی از محصولات خود را در بورس کالا مورد داد و ستد قرار داد و سپس شورای رقابت این اقدام شرکت را غیرقانونی دانست. پس از آن بهمن موتور اطلاعیه عرضه خودروهای دیگنیتی در بورس کالا را منتشر کرد اما رئیس شورای رقابت در نامه‌ای خواستار توقف عرضه این خودرو در بورس کالا شد و سپس اطلاعیه عرضه این خودروها از سایت بورس کالا حذف شد. اکنون با مطرح شدن دوباره احتمال عرضه خودرو در بوس کالا باید دید که واکنش شورای رقابت چه خواهد بود؟ از طرف دیگر باید دید که وزیر جدید صمت چه روشی را برای عرضه مناسب‌تر خودرو ارائه خواهد کرد. به نظر می‌رسد که اولین و آخرین مقصد خودرو در شرایط امروز همان بورس کالاست و در آینده نزدیک باید منتظر اطلاعیه‌های عرضه خودرو در بورس کالا باشیم هرچند به نظر می‌رسد که شورای رقابت به راحتی از موضوع خود کوتاه نخواهد آمد.