گروه راه و مسکن: در چندسال اخیر سطح امید به مالکیت در بازار مسکن به شدت کاهش یافته، این موضوع نه‌تنها برای دهک‌های ۱ و ۲ بلکه برای دهک‌های بالاتر هم قابل رویت است؛ هر چند دولت‌های مختلف در زمینه تامین مسکن طرحهایی ارائه و اقداماتی را همچون ساخت مسکن مهر و مسکن ملی انجام داده اند و تا حدودی موجب خانه‌دار شدن عده‌ای از متقاضیان شد، اما هنوز شرایط دسترسی افراد به مالکیت خانه سخت است؛ حالا در این شرایط دولت امکان خرید مسکن به صورت متری در بورس کالا را برای مردم فراهم کرده است.
مالکیت تدریجی در بازار املاک؛ چگونه؟
خرید و فروش متری مسکن در بورس و خرید سهام زمین متری، طرحی است که در آن افرادی که سرمایه کافی برای خرید یک واحد مسکونی را در اختیار ندارند، با هر مقدار سرمایه، بتوانند یک یا چند متر زمین خریداری کنند و علاوه بر سرمایه‌گذاری مطمئن و حفظ ارزش سرمایه خود در برابر تورم، سود حاصل از آن را نیز دریافت کنند. به گفته برخی صاحب نظران حوزه مسکن، این مدل از خرید و فروش مسکن، بازی دوسر برد هم برای مردم و هم برای دولت است. چراکه برای اغلب افرادی که سرمایه لازم برای خرید یک واحد کامل را ندارند، شرایطی فراهم شده است تا با هر میزان سرمایه‌ای بتوانند چند متر زمین یا مسکن خریداری کنند. دولت هم توانسته سرمایه‌های راکد افراد که به سمت سکه و دلار می‌رود را به سمت و سوی مسکن برده و این بخش را از رکود خارج کند.
لازمه خرید و فروش متری مسکن چیست؟
داشتن کد بورسی از شرایط اولیه برای ورود به بازار بورس و خرید و فروش متری مسکن در بورس است. متقاضیان ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام و احراز هویت کرده تا بتوانند کد بورسی منحصر به فرد خود را دریافت کنند. سپس لازم است در یک کارگزاری ثبت‌نام کنند تا معاملات خود را از طریق آن انجام دهند. شرط دیگر، در اختیار داشتن حداقل سرمایه‌ای است که هنگام واگذاری اوراق از طرف سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام می‌شود. در این صورت فرد می‌تواند با خرید اوراق متناسب با متراژهای معین واحدها، در سررسید مشخص، واحد مسکونی را تحویل بگیرد.
فروش متری مسکن به نفع سازندگان
سازندگان مسکن می‌توانند برای ساخت یا تکمیل یک پروژه ساختمانی با انتشار اوراق سلف موازی مسکن در بورس کالا، بخشی از سرمایه مورد نیاز خود را برای اتمام پروژه و تحویل به مردم تامین کنند. مردم نیز با خرید اوراق سلف مسکن اقدام به پیش خرید واحدهای آن پروژه می‌کنند و می‌توانند اوراق را تا زمان سررسید و تحویل ملک نگه دارند یا اوراق خود را به قیمت روز در بازار ثانویه بفروشند. بنابراین شرط خانه‌دار شدن مردم در این ابزار مالی، رساندن تعداد اوراق سلف مسکن به اندازه حداقل متراژ واحدهای ساخته شده است. قیمت اوراق سلف مسکن نیز در بازار ثانویه بر اساس قیمت‌های بازار مسکن در نوسان بوده و افرادی که قصد سرمایه‌گذاری در این بازار را دارند می‌توانند با سرمایه‌های اندک و به صورت خرید متری وارد این بازار شوند.
خرید بورسی مسکن در مرحله اجرا
آنطور که ایسنا گزارش داده است، امکان خرید مسکن به صورت متری به زودی فراهم می‌شود.اجرای این طرح قرار است از پایتخت آغاز شود و در حال حاضر در سازمان بورس به مراحل نهایی رسیده است. ماه گذشته سازمان بورس اعلام کرد که تا شهریورماه دستورالعمل طرح فروش متری مسکن به تصویب هیات مدیره این سازمان می‌رسد. گفته می‌شود که طرح مسکن متری مراحل کارشناسی و فقهی را گذرانده و هم‌اکنون توسط هیات مدیره بورس در حال بررسی نهایی است.با استفاده از این طرح امکان سرمایه‌گذاری و پوشش ریسک نوسان قیمت‌ها در حوزه مسکن برای عموم افراد فراهم می‌شود و در صورتی که متقاضیان بتوانند یک واحد را در قالب خرید یونیت (واحدی از متراژ) را خریداری کنند نهایتا خانه‌دار می‌شوند. شهرداری تهران اولین پروژه در قالب فروش متری مسکن را در هلال احمر (نواب) به تعداد ۲۰۰ واحد مسکونی در نظر گرفته است. کنترل تورم و جذب نقدینگی در جامعه، رشد تولید مسکن و ساخت مسکن استطاعت‌پذیر سه هدفی است که دولت سیزدهم و شهرداری در اجرای فروش متری زمین دنبال می‌کنند.
خرید متری مسکن مردم را خانه دار می‌کند؟
این طرح البته همانند دیگر طرح‌های دولت موافق و مخالفانی هم دارد. پیش از این، روزنامه «تجارت» در یک گزارش مفصل با عنوان « عیارسنجی خرید متری مسکن » این طرح را مورد بررسی قرار داده و به چالش کشیده بود. «بیت الله ستاریان»- کارشناس اقتصاد مسکن در این گزارش گفته بود:« فروش متری مسکن قابل تعمیم به کل بازار مسکن کشور نیست و این مدل از فروش تنها می‌تواند 3 درصد از بازار مسکن را پوشش دهد.» ستاریان می‌گوید:« فروش متری مسکن تنها برای بخشی از بازار که به دست ارگان‌ها دولتی است کارکرد دارد و برای ورود مسکن سازان خصوصی و خرید مسکن توسط مشتریان خرد مناسب نیست.» به گفته این کارشناس مسکن، ادعای خانه‌دارشدن تدریجی مردم از طریق عرضه متری مسکن در بورس، ادعای بیهوده است و این مدل عرضه مسکن تنها ابزاری برای عرضه خانه های دولتی در بازار است و با قوانینی که بورس وضع کرده شرایط برای عرضه خانه های بخش خصوصی در این بازار مهیا نیست. بورس تنها زمانی می‌تواند ادعا کند که فروش متری مسکن در بورس ابزاری برای خانه دار شدن مردم است که بیش از 40 درصد از بازار مسکن را در قالب فروش متری عرصه کند.»
پیش شرط مالکیت خانه در بورس
این در شرایطی است که رحمتی، معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران به سایت تجارت‌نیوز گفته بود: «در خرید متری مسکن در بورس کالا، مردم می‌توانند با خرید اوراق سلف مسکن اقدام به پیش خرید واحدهای آن پروژه کنند و می‌توانند اوراق را تا زمان سررسید و تحویل ملک نگه دارند یا در بازار ثانویه اقدام به فروش اوراق خود به قیمت روز کنند.» به گفته این مسئول در ساده‌ترین شکل سرمایه‌گذاری در بازار پیش فروش متری مسکن، برای مثال خریدار اقدام به خرید یک متر مسکن می‌کند که در زمان عرضه، تاریخ تحویل آن ملک، دوساله و کوچکترین متراژ هر واحد ۵۰ متر عنوان شده است. آن خریدار اگر قصد خانه دار شدن داشته باشد باید تا زمان سررسید دوساله مقدار اوراق خود را به عدد ۵۰ ورقه یک متری برساند. اما اگر قصد تحویل گرفتن خانه را نداشته باشد و صرفا با نیت سرمایه‌گذاری در بازار مسکن وارد این معاملات شده باشد، در هر زمانی طی این دوسال، امکان فروش اوراق و تسویه نقدی را دارد. به گفته معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران، پس شرط خانه‌دار شدن مردم در این ابزار مالی، رساندن تعداد اوراق سلف مسکن به اندازه حداقل متراژ واحدهای ساخته شده است.
خرید متری مسکن؛ خیالی دور از تصور
در این شرایط هنوز کارکرد خرید مسکن در بورس مبهم است و سهولت خانه‌دار شدن به روش تدریجی در بازار مسکن آنطور که مسئولان اذعان دارند دور از تصور به نظر می‌رسد؛ کارشناسان حوزه مسکن بر این باورند، خرید متری مسکن صرفا یک ابزار مالی برای تامین نقدینگی بنگاه‌ها‌ی اقتصادی در جهت تولید و عرضه مسکن بوده بنابراین شرط تسهیل خانه دارشدن مردم در وهله اول بهبود ساختار اقتصادی، کنترل تورم و افزایش ابزارهای مالی برای عرضه و خرید مسکن است.
