هر کسب و کار برای راه اندازی، توسعه و یا سودآوری نیاز به تامین سرمایه به شکل‌های مختلف است. در بسیاری از موارد کسب و کارهای کوچک مانند یک سوپرمارکت، تعمیرگاه خودرو و... بر اساس سرمایه اولیه صاحب کسب و کار شکل می‌گیرد. اما زمانی که این کسب و کارها نیاز به توسعه داشته باشند آورده نقدی نمی‌تواند پاسخگو باشد. از طرف دیگر برخی از کسب و کارها و شرکت‌های تجاری از همان ابتدا برای تاسیس نیازمند سرمایه اولیه نسبتاً بزرگی هستند.
شرکت‌هایی مانند اسنپ، تپسی، دیجی کالا، پونیشا و... از جمله شرکت‌های موفقی هستند که توانستند با استفاده از روش‌های مختلف تامین سرمایه، کسب و کار خود را توسعه داده و در مدار سودآوری قرار بگیرند. در این مقاله به دنبال این هستیم که بدانیم شرکت‌ها و کسب و کارهای مطرح در ایران از چه طریق سرمایه مورد نیاز خود را جذب کرده و چه تجربیاتی در این حوزه دارند.
دیجی کالا، موفق‌ترین فروشگاه اینترنتی ایران
دیجی کالا را به واقع می‌توان یکی از موفق‌ترین کسب و کارها تجاری در ایران دانست. گردش مالی این شرکت در سال 1400 چیزی حدودی هزار میلیارد تومان برآورد شده است که از این گردش مالی حدود صد میلیارد تومان سود خالص داشته است. از طرف دیگر این شرکت توانسته نزدیک به 50 میلیون کاربر به خود جذب کند. همین مسئله باعث شده است که ارزش سایت فروشگاهی دیجی کالا چند میلیون دلار تخمین زده شود. حال می‌خواهیم بدانیم سرمایه اولیه و نقطه شروع دیجی کالا چه بوده است.
دیجی کالا به عنوان یک فروشگاه اینترنتی خرده فروش در سال 1385 با سرمایه اولیه حدود 20 میلیون تومان راه اندازی شده است. برای دقیق‌تر شدن بزرگی این سرمایه باید در نظر داشته باشید که در سال 90، قیمت دلار نزدیک به دو هزار تومان بوده است! (در کلام ساده‌تر 20 میلیون تومن سال 90 ارزشی نزدیک به 600 میلیون تومان سال 1402 دارد)
این سرمایه اولیه عمدتاً تحت سرمایه شخصی مالکان دیجی کالا تامین شده است. در سال 1391 شرکت ایرانی سرآوا پارس به عنوان یک سرمایه گذار خطر پذیر اقدام به سرمایه گذاری در این شرکت کرد. دیجی کالا در سال 94 موفق به جذب سرمایه از سمت یک شرکت اروپایی تحت عنوان IIIC (به عنوان یکی از شرکت‌های سرمایه گذاری شتاب دهنده) شد. تامین سرمایه از این شرکت در سال 94 در قالب افزایش سرمایه و با فروش حدود 21 درصد از سهام شرکت (به ارزش صد میلیون دلار) ادامه پیدا کرد.
همانطور که مشخص است، جذب سرمایه اولیه و ثانویه (سال‌های 91 و 94) مهمترین گام ایجاد و گسترش دیجی کالا محسوب می‌شود. به نوعی می‌توان گفت که دیجی کالا با فروش سهام خود توانست اصلی‌ترین سرمایه‌های مورد نیاز خود را تامین کند.
اسنپ، داستان یک استارتاپ موفق
بسیاری اسنپ را به عنوان یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های دهه اخیر ایران می‌دانند. این استارتاپ در سال 1393 شروع به کار کرد. تا سال‌ها اسنپ به عنوان یک تاکسی یاب آنلاین و نوین شناخته می‌شد. در سال‌های اخیر این استارتاپ خدمات خود را گسترش داده و وارد حوزه‌هایی مانند پزشکی، مارکت، غذا و... شده است.
اسنپ در سال 1395 توانست نسبت به جذب 20 میلیون دلار از شرکت ایرانسل اقدام کند. همچنین در سال 1397 شرکت MTN به عنوان سرمایه گذار و یکی از مالکان شرکت ایرانسل وارد پروسه تامین سرمایه اسنپ شد. به طور کلی اسنپ با فروش 60 درصد سهام خود به ایرانسل و شرکت MTN توانست سرمایه مورد نظر خود را تامین کند.
این داستانی است که در خصوص بسیاری از شرکت‌ها و استارتاپ‌های موفق ایران و جهان وجود دارد. در واقع این شرکت‌ها و استارتاپ‌ها برای توسعه مجبور به فروش سهام برای جذب سرمایه مورد نیاز خود هستند. اما امروز روش دیگری برای جذب سرمایه وجود دارد که صاحب کسب و کار می‌تواند بدون فروش سهام نسبت به تامین سرمایه مورد نیاز خود اقدام کند. این روش تحت عنوان سرمایه گذاری جمعی (کرادفاندینگ) شناخته می‌شود. در دنیا پلتفرم‌های مختلفی برای استفاده از این روش جذب سرمایه وجود دارد که در ایران، "دونگی" امکان استفاده شرکت‌ها و کسب و کارهای مختلف از کرادفاندینگ را فراهم کرده است.
کرادفاندینگ چیست؟
با توجه به تجربه‌های جذب سرمایه دو شرکت بزرگ و موفق ایرانی می‌توان گفت که به این شرکت‌ها برای تامین سرمایه مورد نیاز خود مجبور به فروش درصدی از سهام خود شدند. اما کرادفاندینگ این امکان را در اختیار کسب و کارها و شرکت‌های مختلف قرار می‌دهد که بتوانند بدون این که درصدی از مالکیت سهام خود را از دست بدهند نسبت به جذب سرمایه مورد نظر خود اقدام کنند.
در واقع اگر بخواهیم کمی عمیق‌تر به این مسئله نگاه کنیم می‌توانیم اینگونه بیان کنیم که کرادفاندینگ نوعی تامین سرمایه بر پایه بدهی است. در زبان ساده‌تر کرادفاندینگ یک نوع وام برای شرکت سرمایه پذیر محسوب می‌شود. با این تفاوت که بانک به عنوان تامین کننده سرمایه در این جا حضور ندارد. بلکه این سرمایه گذاران خرد هستند که در کنار یک دیگر این سرمایه را تامین می‌کنند.
از طرف دیگر کرادفاندینگ سود بالاتری نسبت به دیگر روش‌های سرمایه گذاری برای سرمایه گذاران خرد به همراه دارد. همچنین شرکت سرمایه پذیر نیز در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌تواند سرمایه مورد نیاز خود را به دست بیاورد و در این خصوص مشکلی نخواهد داشت.
طرح تولید مکمل‌های دارویی هستی دارو
شرکت بین المللی هستی دارو در سال 1385 تاسیس شد. این شرکت در حوزه تامین و واردات مواد اولیه دارویی و شیمیایی، اجرای پروژه‌های سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی مربوط به حوزه دارو و شیمیایی فعالیت می‌کند. این شرکت برای تامین سرمایه ده میلیارد تومانی مورد نیاز برای واردات مواد اولیه تولید مکمل‌های داروی از طریق پلتفرم دونگی اقدام کرد.
این شرکت بنابر طرح ارائه شده اعلام کرد که می‌تواند طی 12 ماه سود 45.12 درصدی را ایجاد کند. بر این اساس سرمایه گذاران می‌توانند انتظار سود 3.45 درصدی ماهانه را داشته باشند. نکته مهم این است که سرمایه گذاران نسبت به بازگشت سود و اصل سرمایه خود مطمئن خواهند بود. زیرا این شرکت با ارائه ضمانت نسبت به بازپرداخت اصل و سود پول در مدت زمان تعیین شده متعهد شده است. همچنین تعهد شخص ثالث معتبر نیز نسبت به جبران اصل و سود سرمایه وجود دارد.
مسئله دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که پلتفرم دونگی اعتبارسنجی‌های خاص خودش را انجام داده و این شرکت‌ها از جهات مختلف زیر مورد بررسی قرار داده است:
- عدم سابقه کیفری اعضای هیئت مدیره
- عدم شمول ماده 141 (ورشکستگی)
- بررسی رتبه اعتباری بانکی شرکت
- و....
همچنین در نظر داشته باشید که این طرح این شرکت توسط فرابورس مورد بررسی قرار گرفته و سرمایه گذاران امکان استعلام طرح در فرابورس را داشته اند. در نهایت همه این موارد باعث شد که 274 سرمایه گذار در این طرح وارد شده و سرمایه 6 میلیارد و صد میلیون تومانی برای شرکت هستی دارو و طرح مورد نظر تامین شد.
طرح تجارت کالاهای مصرفی و غذایی هما
این طرح را می‌توان از جمله طرح‌های موفق در مسئله کرادفاندینگ دانست. چرا شرکت هما بنا بر تعهدات خود در موعد مقرر نسبت به پرداخت اصل و سود سرمایه افراد مشارکت کننده اقدام کرد.
شرکت هما در سال 1387 تاسیس شد و به صورت رسمی از سال 1400 فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت به صورت کلی در زمینه تامین مصالح ساختمانی، فروش عمده کالاهای الکترونیکی و تامین انواع مواد غذایی و مصرفی دستگاه‌های دولتی فعالیت می‌کند. این شرکت تا به امروز با 30 نهاد یا سازمان دولتی همکاری داشته است.
در طرح ارائه شده، این شرکت برای تامین کالاهای مصرفی و مواد غذایی سازمان‌های طرف قرارداد خود نیاز به سرمایه یک میلیارد و 990 میلیون تومانی بوده است. بنا بر طرح ارائه شده این شرکت پیش بینی کرد که می‌تواند طی دوره 8 ماهه سود 26 درصدی را محقق کند. بر این اساس سرمایه گذاران می‌توانند انتظار سود 3 درصدی ماهانه را داشته باشند.
در این طرح 102 نفر به عنوان سرمایه گذار شرکت داشته اند که در نهایت موجب شد سرمایه یک میلیارد و صد میلیون تومان برای شرکت هما تامین شود. همچنین در نظر داشته باشید که پلتفرم دونگی به عنوان بستر ارائه دهنده این طرح بررسی‌های لازم را انجام داده و سرمایه گذاران می‌توانستند استعلام‌های لازم را به راحتی از سازمان فرابورس و دیگر نهادهای مالی در اختیار داشته باشند.
همچنین در نظر داشته باشید که این شرکت توانست با تامین سرمایه مورد نظر، سودآوری لازم را داشته باشد و در زمان مقرر نسبت به تسویه سود و اصل سرمایه دریافت شده اقدام کند. از این رو گفته می‌شود که این طرح از جمله طرح‌های موفق در حوزه کرادفاندینگ محسوب می‌شود.
کرادفاندینگ، سریع ترین مسیر جذب سرمایه
در این مقاله روش تامین سرمایه شرکت های بزرگ مانند دیجی کالا و اسنپ را با روش جذب سرمایه کسب و کارهای کوچک و متوسط مقایسه کردیم. این مقایسه ما را به چند نکته مهم و اساسی می رساند:
- شرکت های بزرگ و معتبر راحت تر می توانند نسبت به جذب سرمایه گذارهای بزرگ اقدام کنند.
- شرکت هایی مانند دیجی کالا در ازای دریافت سرمایه، اقدام به فروش سهام خود کرده.
- جذب سرمایه گذارهای خطرپذیر، شتاب دهنده و یا خصوصی برای کسب و کارهای کوچک یا متوسط چندان ممکن نیست.
- کرادفاندینگ این امکان را به کسب و کارهای کوچک می دهد که بتوانند با جذب سرمایه گذاران خرد نسبت به تامین سرمایه خود در سریع ترین زمان اقدام کنند.
- مهمترین مزیت کرادفاندینگ برای کسب و کارها این است که امکان تامین سرمایه همراه با حفظ کامل مالکیت کسب و کار فراهم کرده است.
کرادفاندینگ یک بازی برد - برد در دنیای اقتصاد محسوب می شود. اگر به دنبال تامین سرمایه برای طرح های اقتصادی شرکت یا کسب و کار خودتان هستید می توانید از این روش استفاده کنید. در ایران پلتفرم هایی مانند دونگی امکان استفاده از این روش را در بستری امن و تضمین شده فراهم کرده است.
پرسش‌های متداول
بهترین روش تامین سرمایه چیست؟
به طور کلی روش‌های مختلفی برای سرمایه گذاری وجود دارد که شرکت‌ها و کسب کارهای مختلف می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلف از جمله میزان سرمایه مورد نیاز، زمان تامین سرمایه و نحوه دریافت آن از روش‌های گوناگونی استفاده کنند.
آیا کرادفاندینگ معتبر است؟
کرادفاندینگ یکی از نوین‌ترین مسیرهای تامین سرمایه در دنیا محسوب می‌شود. در این روش سرمایه گذاران خرد اقدام به تامین سرمایه شرکت‌ها و کسب و کارهای مختلف می‌کنند. با توجه به سود نسبتاً بالای این روش برای سرمایه گذاران و همچنین سادگی در جذب سرمایه توسط شرکت‌ها و کسب و کارها می‌توان گفت که کرادفاندینگ تبدیل به یکی از بهترین روش‌ها برای تامین سرمایه شده است.
