گروه راه و مسکن: کمبود بلیت اتوبوس به خصوص در ایام پرمسافر همواره متقاضیان استفاده از خدمات حمل و نقل عمومی برای سفرهای داخل کشور را با چالش جدی مواجه کرده است البته نوروز و سراسر تابستان که جای خود دارد حتی بلیت‌های پیش‌فروش شده هم به سختی می‌توان تهیه کرد و در ایام مناسبت‌ها و تعطیلاتی آخر هفته که تب سفر بالا می‌گیرد مسافرون برون شهری با کمبود بلیت اتوبوس رو به رو می‌شوند. این در شرایطی است که طبق آخرین بررسی‌های صورت گرفته، بیش از ۹۰ درصد از حمل و نقل کشور از طریق جاده‌ها صورت می‌گیرد و ۱۷۰ میلیون نفر در سال به وسیله حمل و نقل عمومی جاده‌ای سفر می‌کنند.
سایه تحریم و تورم بر حمل و نقل جاده‌ای
در همین زمینه «احمدرضا عامری»، رئیس هیات مدیره اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور، درباره کمبود اتوبوس برای سفرهای بین شهری به خبرنگار روزنامه«تجارت» گفت: «ناترازی بلیت اتوبوس به خاطر نرخ پایین کرایه است؛ هزینه تمام شده نرخ بلیت در کنار ریسک بالای سرمایه گذاری، کمبود قطعه و لوازم یدکی و گرانی لاستیک باعث این وضعیت شده است. گا‌ه لاستیک از ۶۰ میلیون بالا می‌زند. » عامری با بیان اینکه تعداد اتوبوس های برون شهری نسبت به تقاضای جامعه کم است، تصریح کرد:« در حال حاضر به دلیل تحریم‌ها و شرایط سخت اقتصادی کمبود در همه بخش ها احساس می‌شود؛ اتوبوسرانی کشور نیز از این ناحیه ضربه خورده است و اکنون تناسبی میان تعداد اتوبوس های برون شهری و تقاضای جامعه نیست.»
عدم تناسب ناوگان اتوبوسرانی با جمعیت کشور
به گفته این فعال صنعت حمل و نقل کشور، سالهاست به دلیل عدم هماهنگی، زیرساخت‌های ناوگان اتوبوسرانی با میزان تقاضای جمعیت کشور متناسب نیست؛ جمعیت ایران ظرف ۳۰ سال گذشته از ۴۰ میلیون به ۸۵ میلیون رسیده است و در کنار ۵ میلیون جمعیت مهاجر و اتباع افغان ، ظرفیت ناوگان اتوبوسرانی بین شهری با جمعیت کشور محدود است. عامری با بیان اینکه اکنون شرایط سخت اقتصادی باعث کاهش سفرهای برون شهری شده است، گفت:« اکنون هزینه سفر و گردشگری در اولویت مردم نیست اما در این شرایط هم باز ناوگان اتوبوسرانی جوابگوی متناقضیان نبوده و این عدم تناسب عرضه و تقاضا در زمان تعطیلات تابستانی و نوروزی یعنی پیک سفرهای مردم به اوج خود می‌رسد.»
ظرفیت شبکه حمل و نقل مسافربری نصف شد
رئیس هیات مدیره اتحادیه شرکت‌های تعاونی مسافربری کشور از کاهش ظرفیت شبکه حمل و نقل مسافربری خبر داده و گفت:« ظرف دو سال اخیر تعداد اتوبوس‌های برون شهری از ۱۵ هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس به ۶ هزار و ۵۰۰ دستگاه رسیده است و این یعنی تعداد اتوبوس‌های مسافربری ظرف دو سال از نصف هم کمتر شده است.»
عامری در ادامه افزود: «اتوبوس‌های جداشده از سیستم شرکت‌ها جذب برخی کارخانجات و ادارات شده‌اند، به همین دلیل است که در مسیر‌های مختلف با کمبود اتوبوس و بلیت مواجه هستیم.» او با اشاره به مشکلات ناوگان مسافربری جاده‌ای گفت: «عدم تناسب هزینه‌ها با نرخ بلیت اتوبوس، کمبود اتوبوس در ناوگان، افزایش هزینه تعمیرات اتوبوس و خرید لاستیک، تورم و گرانی اتوبوس موجب بی‌انگیزگی رانندگان اتوبوسرانی شده است و این موجب شده تا طی دو سال گذشته شبکه حمل و نقل مسافربری از ۱۵هزار و ۵۰۰ به ۶ هزار و ۵۰۰ تقلیل یابد.»
عامری با بیان اینکه دولت می‌تواند گمرک را معاف کند تا هزینه‌های خرید اتوبوس کاهش یابد، گفت: « تنها کمک دولت به این صنف معافیت گمرکی است از طرفی دولت وعده واردات اتوبوس های برون شهری را داده که هنوز اجرایی نشده البته با کاهش تحریم‌های اقتصادی و رونق اقتصادی نوسانی ناوگان اتوبوسرانی می‌تواند سرعت گیرد.»
تامین اعتبار برای واردات ۴۳۰۰ دستگاه اتوبوس بین شهری
البته مشکل کمبود بلیت بین‌شهری برای حمل و نقل عمومی موضوعی ریشه‌ای در کشور است که در ایام اوج سفر مثل شهریور، اسفند و فروردین ماه بیشتر خودش را نشان می‌دهد. در حال حاضر تعداد اتوبوس‌های فعال در زمینه حمل و نقل بین‌شهری نیز با کمبود مواجه است و آن‌طور که مهر گزارش داده است؛ در راستای توسعه و نوسازی ناوگان مسافربری تفاهم نامه خرید ۴۳۰۰ دستگاه اتوبوس بین شهری منعقد شده است که بعد از تامین مالی عملیاتی خواهد شد. رضا خادمی زاده، رئیس انجمن رانندگان مسافربری گفته است:« بر اساس وضعیت موجود و عدم هماهنگی بین دستگاه‌ها بعید است ۲ هزار دستگاه اتوبوس تا پایان سال‌جاری وارد کشور شود
زیرا تمام مجموعه فکر می‌کنند باید در واردات این اتوبوس‌ها دخالتی داشته باشند اما بر اساس قانون تنها مجری این طرح وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خواهد بود با این حال سازمان‌هایی مانند محیط زیست، وزارت صمت، سازمان استاندارد و … دخالت‌های بی‌موردی دارند.» این مقام مسئول تاکید کرد: «تمام این مشکلاتی که طی هر سال در اربعین رخ می‌دهد به دلیل عدم هماهنگی بین مسئولین سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌های ذی‌ربط ستاد اربعین است و عدم حضور صنف در جلسات مرتبط با اربعین موجب می‌شود تا کارها طبق برنامه‌ریزی پیش نرود و شاهد بروز
مشکلاتی باشیم.»
برنامه دولت برای تامین و نوسازی ناوگان جاده‌ای
همچنین حمیدرضا شهرکی معاون حمل و نقل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای به مهرگفت بود: «در راستای توسعه و نوسازی ناوگان مسافربری تفاهم نامه‌های در سال جاری به تعداد چهار هزار و ۳۰۰ دستگاه با شرکت‌های تأمین کننده خودرو منعقد شده است که پس از تخصیص منابع مالی برای اعطای تسهیلات کم بهره و تأمین ناوگان مورد نیاز توسط شرکت‌های خودرو ساز عملیاتی خواهد شد.» او گفت:« با پیگیری‌های انجام شده موضوع واردات ناوگان اتوبوسی منجر به صدور مصوبه شماره ۳۹۶۷۶ ت ۰۶۱۲۶۹ مورخ ۱۴۰۲/۳/۷ هیأت محترم وزیران در خصوص واردات ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس با عمر کمتر از ۵ سال شده است.» بنابراین کارشناسان براین باورند از آنجایی که عمر متوسط ناوگان اتوبوسرانی از سن مطلوب فراتر رفته بنابراین علاوه بر نوسازی نیاز به توسعه ناوگان حمل و نقل برون شهری است و از آنجایی که افزایش تقاضا بیش از پیش مشهود شده، بدین منظور باید نسبت به تأمین سالیانه بیش از ۶۰۰۰ دستگاه اتوبوس اقدام شود.
