رسمیت بخشی بانک‌ مرکزی به سفته‌بازی

اقتصاد کلان – صدیقه بهزادپور: اقدامات فرزین رئیس کل بانک مرکزی ایران طی مدت حضور خود به ویژه در ماه های اخیر، به واکنش های مختلفی منتهی شده است، گروهی بر این باور هستند که فرزین با اقدامات موثر خود توانسته است از رشد انفجاری نقدینگی و تورم در کشور با وجود وقوع رخدادهای مهم داخلی و بین المللی جلوگیری کند، اما گروهی نیز معتقدند اقدمات رئیس کل بانک مرکزی فقط به صورت مُسکنی عمل کرده که مانع از شناسایی و درمان ریشه ای مشکلات می شود و علاوه بر این تبعات نافرجام آن بعد از کاهش اثر مُسَکن ها به صورت چند برابری به اقتصاد بازخواهد گشت . طرح فروش سکه های سال 1386 که پیش از این قرار بود به شکل ضرب سکه بدون تاریخ انجام شود نیز یکی از راهکارهایی به شمار می آید که با انتشار خبرِ آن از سوی بانک مرکزی، ترمز افزایش قیمت سکه و همچنین طلا را در کشور کشید، اما به گفته برخی از کارشناسان این اقدام تاثیری پایدار نخواهد داشت، چرا که سیاستی که چندی پیش از سوی فرزین تحت عنوان عرضه گواهی سپرده های شخصی با نرخ سود 30 درصد به منظور توقف نرخ دلار صورت گرفت، پس از چندی نتوانست اثر بازدارنده خود را حفظ کند و به این ترتیب قیمت دلار حتی همزمان با برگزاری انتخابات مجلس و خبرگان رهبری، باز هم افزایشی شد و به رقم حدود 60 هزار تومان هم رسید. از این رو کارشناسان اظهار می کنند، کاهش نرخ سکه به مدت کوتاهی، شاید فقط تا پایان سال دوام داشته باشد، اما مجدداً کابوس گرانی نه فقط به بازار دلار و سکه، بلکه همه بازارها بازمی گردد.

مزایا و معایب فروش سکه در بازار توسط بانک مرکزی
به گزارش «تجارت»، صاحبنظران معتقدند؛ «تاثیر مثبت فروش سکه از طریق بانک مرکزی به عوامل متعددی بستگی دارد که از جمله آن ها می توان به شرایط اقتصادی، سیاست های مالی – پولی، سیاست گذاری های سیاسی و ... اشاره کرد که قطعاً در صورت هماهنگی و توجه به ابعاد گوناگون آن می توان امید به اثرگذاری بهینه آن امیدوار بود». فروش سکه با قیمتی کمتر از نرخ بازار باعث جذب برخی از افراد شده که در نهایت می تواند منجر به جلب و جمع آوری نقدینگی ها شود و بانک مرکزی نیز اختیار و قدرت بیشتری در مدیریت پولی خواهد یافت و با تعادل بازار سرمایه، امکان دستیابی به تثبیت نرخ ارز و همچنین هدایت سرمایه های جذب شده به سمت ِ تولید نیز عملیاتی تر شده و منجر به بهبود شرایط اقتصادی می شود. این گزارش می افزاید؛ قطعاً در شرایط تحریم و محدودیت های بین المللی، آب کردن شمش طلا به عنوان نقدینگی گزینه ای است بانک مرکزی در راستای استقلال و مقاومت در برابر سیاست ها و فشارهای خارجی اتخاذ می کند که البته برخی از کارشناسان معتقدند این اقدام می تواند به ایجاد مشکلاتی نیز منتهی شود.

دغدغه های مالیاتی خرید سکه های بانکی
با این حال، لازم به ذکر است که این راهکار نیاز به مدیریت دقیق و اجرای موفقمند دارد. از جمله اثرات جانبی این رویکرد مانند افزایش تورم یا تأثیر بر قیمت‌ها نیز ممکن است رخ دهد که باید با دقت در نظر گرفته شود. چرا که این اقدام می تواند با چالش هایی همراه باشد که نتایج عکس به دنبال داشته باشد. اجرای سیاست های مالیاتی ناگهانیِ پنهان و آشکار دولت یکی از مواردی است که حضور مردم در بازارهایی به این شکل را با تردید متقاضیان مواجه می سازد از سوی دیگر تغییرات ناپیوسته در بازار ممکن است باعث ایجاد نوسانات ناخواسته ای در بازار سرمایه شود که سرمایه گذاران را از حضور دراین بازار بازمی دارد یا در نهایت در زمانی نامعلوم مجبور به فروش سکه ها و ورود به دیگر بازارهای موازی به شکل ناگهانی کند. درحقیقت این سیاستی تجربه شده در دولت قبل است که با نوسان شدید و آسیب های فراوان به خریداران حقیقی شد. در حقیقت افزایش فروش سکه نیاز به مدیریت دقیق تعادل مالی دارد تا اثرات جانبی مانند افزایش بدهی دولت و کاهش پشتوانه اقتصادی حکومت را کاهش دهد. برای مدیریت این چالش‌ها، لازم است که سیاست‌های مالی و پولی با دقت و هماهنگی مناسب اجرا شوند.

اجرای سناریوهای تکراری شکست خورده
هومن عمیدی کارشناس بازار سرمایه در این باره به «تجارت» گفت: فروش سکه در برهه زمان کنونی تکرار همان سناریویی است که در دولت روحانی نیز صورت گرفته است، همان گونه که بسیاری از سیاست های بانک مرکزی در حال حاضر پیش از این انجام شده و نتایج نامطلوب آن هم مشاهده شده است، بنابراین چرا باید بازار را با تحولاتی مواجه سازیم که نتایج آن از قبل پیش بینی شده است، بانک مرکزی برای عملیاتی ساختن طرح خود و فروش سکه نیاز به فروش شمش های طلایی دارد که پشتوانه مالی کشور آن هم در شرایط تحریم است، در حالی که هیچ امیدواری به اجرای مطلوب آن، در شرایط تحریم و سیاست های خلق الساعه آن وجود ندارد، چرا که پیش از این نیز سیاست بانک مرکزی برای کنترل نرخ دلار با عرضه گواهی سپرده 30درصدی به شکست مواجه شد و دیگر دلار به کف قیمت پیش بینی شده بانک مرکزی بازنگشت و فقط شرایط دشواری برای بانک ها عرضه کننده مشارکت کننده در این طرح برجای گذاشت که در نهایت مجبور به چاپ پول و باز تکرار ناترازی بانک ها و اصرار و تاکید دولت بر ادغام بانک ها و ضرر و زیان های به دنبال آن خواهیم بود. این کارشناس اضافه کرد: در حقیقت اجرای طرح هایی که تاکنون از سوی بانک مرکزی اِعمال شده چیزی جر زیاندهی در همین فرصت و یا احتمالاً در آینده ای نه چندان دور دربرنخواهد داشت. در حقیقت آثار تورمی چنین اقداماتی به قدری شدید خواهد بود که به نظر نمی رسد بتوان کنترلی بر آن داشت.

جبران کسری بودجه یا کنترل بازار؟
عمیدی اضافه کرد: به نظر می رسد دولت قصد جبران کسری بودجه یا درآمدزایی برای خود دارد، که پیش از این نیز با جریمه بانک ها، عوارض مالیاتی سنگ آهن، خرج خوراک پتروشیمی ها و کلاً در هر جایی که بویی از سود برای دولت داشته باشد بوده و خواهد بود، اما قطعاً این اقدامات باید در راستای منافع دراز مدت کشور صورت گیرد. او در خصوص راهکاری که می توان برای این مشکلات درنظر گرفت بیان کرد: مشکلات اقتصادی کشور بسیاری فراتر ازاین است که بتوان با مسکن هایی مانند فروش سکه، گواهی سپرده و .... آن را حل کرد، دولت در اولین گام باید مشکل تحریم و FATF را حل کند تا بانک ها بتوانند با برقراری روابط بین المللی و دسترسی به پول ارزان، نرخ تورم را در کشور پایین آورند و امید به تک رقمی شدن داشته باشند، در غیراینصورت فروش سکه، عرضه گواهی سپرده، افزایش نرخ سود و ...همه سیاست های شکست خورده ای هستند که فقط باعث می شود صورت مسئله را پاک کرده و مشکل از قالبی به شکلی دیگر انتقال یابد .

دلالان برنده اصلی طرح های بانک مرکزی
او با بیان اینکه دلالان برنده این بازارسازی های غیرمولد در جامعه خواهند بود اظهار کرد: دولت در حقیقت با انجام چنین اقداماتی به ایجاد بازارهای سیاهی در کشور کمک می کند تا در راستای انجام آن، مردم امید به سود کردن خرید طلا، دلار، خودرو و ... باشند تا از حاشیه سود امن در کارهای دلالی بهره مند شوند و به این ترتیب اقتصاد در حسرت سرمایه گذاری و رشد تولید باقی ماند. بر اساس این گزارش؛ بعضی کارشناسان بر این باور هستند حرف‌درمانی تا یکجایی و بصورت کوتاه مدت می‌تواند نرخ را کنترل کند. وقتی سیاست حرف‌درمانی اثر خود را از دست بدهد بازار دیگر اهمیتی نمیدهد و بی‌اعتمادی ایجاد می‌شود و تاثیرات نامطلوبی که بیش از قبل جای خود را دربازار خواهند گذارد.