ورود به عصر انقلاب صنعتی و استفاده از انواع تجهیزات صنعتی در تک‌تک فعالیت‌های زندگی، باعث شده است تا ابزارآلات دقیق به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین نیازهای حیاتی برای صنایع مختلف شناخته شوند. به‌علاوه، نیاز به کیفیت بالای زندگی و سرعت بخشیدن به فعالیت‌ها، به‌خصوص فعالیت‌های صنعتی، سبب شده است تا ابزارهای مکانیکی قدیمی جای خود را به ابزار دقیق بدهند. این ابزار نه‌تنها برای اندازه‌گیری، کنترل و نظارت به کار می‌روند، بلکه طراحی آن‌ها به‌گونه‌ای است که در اتوماسیون فرایندهای صنعتی بسیار کاربرد دارند؛ اما کاربرد این ابزار به همین‌جا محدود نمی‌شود! با ما همراه باشید تا مهم‌ترین ابزارآلات دقیقی که برای تولید محصولات باکیفیت نیاز دارید را به‌طور مفصل معرفی کنیم.
ابزار دقیق چیست؟
به دستگاه‌ها و حسگرهای الکتریکی و الکترونیکی که به‌منظور اندازه‌گیری و کنترل دقیق پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در فرآیندهای صنعتی به‌کار می‌روند، ابزار دقیق می‌گویند. این تجهیزات با دقت بالا و توانایی تکرارپذیری طراحی و ساخته می‌شوند تا اندازه‌گیری‌ها در مقیاس صنعتی به‌صورت صحیح و قابل‌اعتماد انجام شوند. به زبان ساده، زمانی که از کلمه "دقیق" صحبت می‌شود، منظور این است که اندازه‌گیری، کنترل و ثبت مقادیر فرآیندی باید با دقت بالایی صورت گیرد.
این ابزارها در صنایع مختلفی ازجمله پزشکی، نفت و گاز، خودرو، صنایع شیمیایی و بسیاری از کارخانه‌ها استفاده می‌شوند. به‌عنوان مثال، برای تشخیص و اندازه‌گیری پارامترهایی مانند دما، فشار، جریان و چندین عامل دیگر به‌کار برده می‌شوند.
ابزارهای دقیق چه وظایفی دارند؟
اساس کار این ابزارها، استفاده در تجهیزات مختلف برای اندازه‌گیری، کنترل ویژگی‌های مختلف مواد مثل خواص فیزیکی و شیمیایی و حسگرها است. عملکرد ابزار دقیق به‌گونه‌ای است که اطلاعات کاملاً قابل‌اعتماد و دقیقی را از پارامترهای مختلف مورد اندازه‌گیری فراهم می‌آورد. این اطلاعات در فرایندهای صنعتی بسیار حائز اهمیت هستند؛ چرا؟ از این اطلاعات می‌توان برای تصمیم‌گیری دقیق‌تر و کنترل فرایندها در صنایع مختلف استفاده کرد. همان‌طور که واضح است، هدف اصلی از استفاده از این تجهیزات، به‌دست آوردن اطلاعات دقیقی از متغیرهای مختلفی است که به کنترل و ذخیره‌سازی آن‌ها کمک می‌کنند.
لیست تجهیزات ابزار دقیق
به‌طور کلی، این تجهیزات را می‌توان به 4 دسته اصلی تقسیم‌بندی کرد:
-
تجهیزات اندازه‌گیری فشار
-
تجهیزات اندازه‌گیری دما
-
تجهیزات اندازه‌گیری جریان
-
تجهیزات اندازه‌گیری
ابزارهای دقیق مختلفی در این دسته‌بندی‌ها جای می‌گیرند که برای اندازه‌گیری و کنترل متغیرهای مختلفی همچون دما، فشار، جریان و سطح کاربرد دارند. ازجمله مهم‌ترین ابزار دقیق مورد استفاده در صنایع مختلف عبارت‌اند از:
ترانسمیتر فشار
ترانسمیتر (Transmitter) دستگاهی است که هم متغیر موردنظر را اندازه‌گیری می‌کند و هم یک سیگنال خروجی استاندارد الکتریکی، معمولاً به شکل جریان 4 تا 20 میلی‌آمپر، ارائه می‌دهد. این سیگنال خروجی سپس به نمایشگرها، سیستم‌های PLC یا سایر ابزارهای کنترلی منتقل می‌شود و برای تفسیر و استفاده در فرآیندهای کنترلی به کار می‌رود. گیج فشار نیز همچون ترانسمیتر، از انواع ابزار دقیق اندازه‌گیری فشار است که برای نمایش و اندازه‌گیری فشار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کنترلر
مدار الکتریکی که به‌منظور کنترل مقادیر ورودی و خروجی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تحت عنوان کنترلر (Controller) شناخته می‌شود. این ابزار دقیق باتوجه‌به مقادیری که اندازه‌گیری کرده است، می‌تواند سیستم مورد نظر را کنترل کند و یکسری دستورالعمل‌های از پیش تعیین‌شده را برای هدایت فرایندها صادر کند. به‌عنوان مثال، PLCها یک نمونه بارز و یسیار پرکاربرد از انواع کنترلرها در صنعت هستند.
ترانسدیوسر
ترانسدیوسرها دستگاه‌هایی هستند که برای تبدیل مقادیر اندازه‌گیری‌شده به سیگنال الکتریکی استفاده می‌شوند. درواقع، ترانسدیوسر به‌تنهایی قادر به اندازه‌گیری متغیرها نیست، بلکه وظیفه آن صرفاً تبدیل سیگنال است. به‌عنوان مثال، سیگنال خروجی از یک ترموکوپل را در نظر بگیرید؛ یک ترانسدیوسر می‌تواند این سیگنال را از سطح میلی‌ولت به یک سیگنال 4 تا 20 میلی‌آمپر تبدیل کند و انتقال دهد؛ اما در فرآیند اندازه‌گیری دخالتی ندارد.
نمایشگر
وظیفه نمایشگرها این است که سیگنال الکتریکی را از ترانسمیتر فشار یا سنسورها دریافت کنند و آن‌ها را به مقادیر مشخص و قابل درکی تبدیل کنند و در نهایت، به‌صورت عدد یا گرافیک نشان دهند. برخی از این ابزار دقیق دارای قابلیت برنامه‌ریزی هستند. در حقیقت، شما می‌توانید با استفاده از این تجهیزات، پارامترهای مشخصی را تعریف کنید و با کمک مقادیر ورودی، کنترل را انجام دهید.
رکوردر یا دیتا لاگر
یکی از تجهیزات ابزار دقیق است که برای ذخیره اطلاعات و مقادیر اندازه‌گیری‌شده استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، دیتا لاگر (Data Logger) دستگاهی است که داده‌های دریافتی از سنسورها، دستگاه‌های اندازه‌گیری و منابع دیگر را ذخیره می‌کند. این دستگاه‌ها معمولاً با استفاده از حافظه‌های داخلی یا کارت حافظه (مموری) اطلاعات را ذخیره می‌کنند و به‌صورت دوره‌ای از طریق روش‌هایی مانند USB، اترنت (Ethernet) یا وایفای (Wi-Fi) داده‌ها را به دستگاه‌های دیگر منتقل می‌کنند.
مثلاً فرض کنید که می‌خواهید با ثبت پارامترهای اندازه‌گیری‌شده در طول یک ماه توسط یک یا چند سنسور مشخص، عملکرد سیستم را چک کنید. در این شرایط، شما به یک رکوردر نیاز دارید. اگر قصد خرید این ابزار را دارید، از نکات مهم در انتخاب یک رکوردر مناسب، تعداد ورودی‌ها و فضای حافظه آن است.
کاربرد ابزار دقیق در صنایع مختلف
در فرآیندهای صنعتی استفاده از ابزارهای دقیق برای اندازه‌گیری و کنترل پارامترهای مختلف بسیار حیاتی است. به‌عنوان مثال، ترمومترها نقش کلیدی در نظارت بر دما دارند و دقت در اندازه‌گیری دما می‌تواند تأثیر مستقیمی بر کیفیت محصولات و کارایی فرآیندهای تولیدی داشته باشد. در کاربردهای صنعتی مانند پالایشگاه‌ها، کارخانجات شیمیایی و نیروگاه‌ها، کنترل دما یک بخش جدایی‌ناپذیر از حفظ کارایی و ایمنی سیستم‌ها است.
از سوی دیگر، فشارسنج‌ها برای پایش فشار در مخازن گاز و سایر سیستم‌های فشرده‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نظارت دقیق بر فشار در این سیستم‌ها می‌تواند از وقوع حوادث ناخواسته مانند انفجار یا نشت گاز جلوگیری کند.
علاوه‌بر این، ابزارهای الکتریکی مانند ولت‌مترها و آمپرمترها برای اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی در سیستم‌های برقی ضروری هستند. این دستگاه‌ها به مهندسان کمک می‌کنند تا از صحت عملکرد سیستم‌های الکتریکی اطمینان حاصل کنند و با کنترل دقیق ولتاژ و جریان، از خرابی‌های احتمالی و آسیب به تجهیزات جلوگیری کنند.
به‌طور کلی، ابزار دقیق نه‌تنها در کنترل فرآیندها و بهبود کارایی سیستم‌ها نقش اساسی دارد، بلکه به تضمین کیفیت محصولات و ارتقای ایمنی صنعتی نیز کمک شایانی می‌کند. این ابزارها با ارائه اطلاعات دقیق و لحظه‌ای، امکان تصمیم‌گیری به‌موقع و صحیح را فراهم می‌آورند که در تحقیقات و توسعه نوآوری‌ها نیز بسیار حائز اهمیت است.
عوامل مؤثر بر قیمت ابزارآلات دقیق
تهیه این ابزارها به‌دلیل کاربرد گسترده‌ای که در صنایع مختلف دارند، به یک نیاز اساسی برای تولید محصولات باکیفیت‌تر تبدیل شده است. برای کنترل و پایش دقیق‌تر فرایندهای مختلف صنعتی، بدون شک به حداقل یکی از انواع ابزارهای دقیق نیاز خواهید داشت. ازآنجاکه قیمت این تجهیزات در هنگام خرید بسیار حائز اهمیت است، خوب است که برخی از عوامل اثرگذار بر قیمت ابزار دقیق را بشناسید. البته، قیمت‌ها به‌شدت تحت تأثیر شرایط بازار هستند، اما به‌طور کلی می‌توان گفت که عوامل زیر بر افزایش یا کاهش قیمت‌ها اثر دارند:
-
دقت و صحت اندازه‌گیری تجهیزات
-
رنج اندازه‌گیری دستگاه
-
تکنولوژی مورد استفاده در این تجهیزات
-
قابلیت‌های اضافی و پیشرفته‌تر
-
مقاومت در برابر شرایط مختلف محیطی
انواع ابزار دقیق باکیفیت را از کجا تهیه کنیم؟
این تجهیزات دقیقاً همان چیزی هستند که برای اندازه‌گیری فشار، دما، میزان عبور سیالات از خطوط لوله و... در فرایندهای صنعتی مختلف نیاز دارید. صنایع پتروشیمی، صنایع غذایی، رنگ‌سازی و آزمایشگاه‌ها از جمله مواردی هستند که به این ابزار برای کنترل دقیق فرایندها نیاز دارند.
برای دریافت مشاوره، تأمین و اجرای انواع ابزار دقیق مورد استفاده در صنایع مختلف، می‌توانید به شرکت اسپرلوس توسعه آپادانا مراجعه کنید. تهیه ابزارهایی که کلیه فرایندها را به‌طور دقیق هدایت کنند و اطلاعات کاملاً درستی از متغیرهای موردنیازتان به شما ارائه دهند، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ در همین راستا، شرکت اسپرلوس تمام تلاش خود را کرده است تا با عرضه انواع ترانسیمتر، گیج فشار، کنترلر و سایر ابزارها، به نیازسنجی، تأمین، نصب و راه‌اندازی تجهیزات اتوماسیون صنعتی در جهت پیشرفت صنعت کشور کمک کند.
