آزمایش مدفوع چگونه انجام می شود؟

به آزمایشی که از طریق آن می توان به وجود باکتری های موجود در دستگاه گوارش تحتانی  پی برد، آزمایش مدفوع می گویند.

با استفاده از آزمایش مدفوع میکروب های ایجاد کننده بیماری از میکروب های طبیعی متمایز شده و ارتباطی که میان باکتری های پاتوژن و بیماری زار و علائم در بیمار وجود دارد، مشخص می گردد.

باکتری هایی که در مدفوع یافت می‌شوند نشان دهنده باکتری های موجود در دستگاه گوارش هستند.

 برخی باکتری های مدفوع طبیعی بوده و به آنها فلور طبیعی می گویند که باعث هضم شدن غذا میشوند.

وجود باکتری های طبیعی از رشد کردن باکتری های بیماری زا در دستگاه گوارش نیز جلوگیری می کند.

آزمایش مدفوع بر روی نمونه مدفوع انجام میشود و با استفاده از آن، وجود انگل، باکتری، ویروس، جذب نشدن مواد مغذی یا جذب ضعیف آنها و ابتلا به سرطان مشخص میشود.

 با وجود آزمایش مدفوع وجود خون در دستگاه گوارش مشخص میشود و از وجود ناهنجاری هایی چون ابتلا به سرطان روده، التهاب داشتن روده، عفونت، هموروئید و بیماری شقاق آگاه می‌شوند.

آزمایش مدفوع در سه دسته زیر قرار می گیرد:

• آزمایش کشت مدفوع که از طریق آن باکتری های بیماری زا مشخص میشود.
• آزمایش وجود خون مخفی در مدفوع که با وجود آن خون داخل مدفوع مشخص میشود.
• آزمایش DNA مدفوع که تومور ها و پولیپ های سرطانی را مشخص می کند.

دلیل انجام آزمایش مدفوع چیست؟

افرادی که دارای علائم وجود عفونت و انگل در دستگاه گوارش خود هستند و با استفاده از دارو و انجام مراقبت، تاثیری در علائم آنها ایجاد نگردد، باید از آزمایش مدفوع جهت بررسی وجود علائم استفاده کنند.

گاهی اوقات استفاده از آزمایش مدفوع به تنهایی علت را مشخص نمی کند و باید در کنار آن از آزمایش های تکمیلی دیگر نیز استفاده کرد تا اطلاعات مورد نیاز را به پزشک ارائه دهد.

این سوال وجود دارد که چه زمانی از آزمایش مدفوع استفاده میشود؟

باید بگوییم که زمانی از آزمایش مدفوع استفاده می کنند که شخص بیمار، مدت زمان طولانی دارای درد در قسمت شکم و اسهال باشد.

این آزمایش برای آن دسته افرادی که با عفونت های انگلی تماس مستقیم داشته و دچار اسهال و استفراغ هستند، به صورتیکه با مراقبت رفع نگردیده است، کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می گیرد تا علت و منشا بیماری را مشخص نمایند.

به طور کلی در موارد زیر پزشک از آزمایش مدفوع برای بیمار خود استفاده می کند تا باکتری و میکروب ایجاد کننده بیماری را شناسایی نمایند:

• داشتن اسهال طولانی مدت به صورتی که چند روزی طول کشیده و زمان برده باشد‌.
• وجود گرفتگی در معده فرد و درد داشتن
• داشتن مدفوعی که خونی است.
• تب کردن
• حالت تهوع داشتن

هدف آزمایش مدفوع

آزمایش مدفوع را با توجه به اهداف زیر انجام می دهند:

پیدا کردن موردی خاص

از طریق آزمایش مدفوع، خون، باکتری یا ماده ای خاص را جستجو کرده تا بیماری موجود شناسایی شود.

ارزیابی کردن تمام باکتری های موجود

از طریق آزمایش مدفوع تمام باکتری های روده مورد بررسی قرار می گیرد.

ارزیابی کردن عملکردی که روده 

در کنار بررسی باکتری های روده، انگل ها و مخمر ها نیز ارزیابی می گردد تا سلامت روده مشخص شود.

شرایط انجام آزمایش مدفوع چیست؟

انجام آزمایش مدفوع به شرایط خاص و ناشتا بودن فرد احتیاج ندارد، اما برای انجام آن باید برخی نکات را مورد توجه قرار داد تا کمترین خطا در نتیجه حاصل از آزمایش رخ بدهد.

 از جمله نکاتی که باید رعایت شود این است که دارو های زیر از یک هفته قبل از عمل استفاده نشود و از مصرف آنها خودداری کرد:

• دارو هایی که ضد اسهال هستند.
• دارو هایی که آنتی بیوتیک هستند‌.
• داروهایی که آنتی اسید هستند.
• دارو هایی که روغنی و ضد یبوست هستند.
• روغن کرچک
• دارو هایی که باعث تقویت مخاط میشود.

در کنار عدم مصرف دارو های فوق باید نکات زیر نیز مورد توجه قرار بگیرد:

• پزشک در جریان تمام دارو های مصرفی قرار بگیرد.
• در صورتی که از دستگاه گوارش با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب باریم عکسبرداری شده باشد باید پزشک در جریان قرار بگیرد. زیرا باریم نتیجه آزمایش را با تداخل مواجه می کند.
• در صورت مسافرت رفتن در هفته و ماه های اخیر، باید به پزشک اطلاع داد تا شناسایی باکتری و انگل راحت تر انجام شود‌.
• از مصرف برخی غذا ها برای ۲ تا ۳ روز پیش از آزمایش باید خودداری کرد.
• در زمان پریودی و خونریزی ناشی از هموروئید نباید آزمایش را انجام داد.

نحوه انجام آزمایش مدفوع

آزمایش مدفوع یک فرآیند ساده و غیرتهاجمی است که به منظور بررسی وضعیت گوارشی و شناسایی بیماری‌ ها و اختلالات مختلف انجام می‌ شود.

برای انجام این آزمایش، بیمار باید نمونه‌ ای از مدفوع خود را در ظرف مخصوصی که توسط آزمایشگاه ارائه می‌ شود، جمع‌ آوری کند.

 در هنگام جمع‌ آوری نمونه، بیمار باید از تماس مدفوع با آب یا هر نوع ماده آلوده اجتناب کند تا نتایج آزمایش دقیق باشد.

نمونه باید به سرعت به آزمایشگاه منتقل شود تا از تغییرات شیمیایی و میکروبی جلوگیری شود.

برای آزمایش‌ های مختلف، ممکن است پزشک درخواست کند که نمونه مدفوع شامل قسمتی از بخش‌ های مختلف مدفوع باشد یا از نمونه‌ های متعدد در طول چند روز مختلف استفاده شود.

بسته به نوع آزمایش، مانند شناسایی انگل‌ ها، خون مخفی، یا باکتری‌ ها، ممکن است از روش‌های مختلف میکروسکوپی، شیمیایی یا کشت باکتریایی استفاده شود.

در برخی از آزمایش‌ ها، مانند آزمایش برای خون مخفی، نمونه مدفوع باید به آزمایشگاه ارسال شود و در آنجا تحت آزمایش‌ های خاص قرار گیرد.

چگونگی انجام آزمایش مدفوع و جمع آوری مدفوع

پیش از اینکه نمونه مدفوع را جمع آوری کنید باید ادرار کنید تا ادرار با مدفوع مخلوط نشود.

 برای جمع آوری مدفوع از دستکش استفاده کنید تا میکروب ها و عفونت های مدفوع به دستان منتقل نگردد و موجب انتشار عفونت نشود‌.

نمونه مدفوع را نباید در کاسه توالت جمع آوری کرد و از مخلوط شدن نمونه مدفوع با کاغذ توالت، آب و صابون باید خودداری کرد‌.

نمونه مدفوع را باید در داخل ویال های استریل شده ریخت و در یخچالی جدا از مواد غذایی قرار داد و خیلی سریع آن را به آزمایشگاه منتقل نمود.

هر روز باید نمونه را در ظرفی جدا جمع آوری کرد.

ظرف های تحویل داده شده بابت جمع آوری مدفوع دارای ماده نگهدارنده فرمالین ۱۰% بوده و مشخصات بیمار روی آن درج گردیده است. 

هر بار باید مقدار مشخصی از مدفوع به اندازه فندق و حدود ۵ گرم را در ظرف مخصوص مدفوع جمع آوری کرد.

مدفوع را باید با استفاده از چوبک ظرف با مایع داخل آن مخلوط کرده و درب آن بسته شود و در مدت زمان ۳۰ دقیقه ای به آزمایشگاه ارائه گردد.

چنان چه نمونه مدفوع در یخچال قرار گرفت باید ظرف ۱ الی ۲ ساعت به آزمایشگاه تحویل داده شود.

چه زمانی تست مدفوع نتایج غیرطبیعی را ارائه می دهد؟

در موارد زیر تست مدفوع دارای نتایج غیرطبیعی است:

• زمانی که مدفوع دارای رنگ قرمز، سفید، سیاه، سبز و زرد باشد.
• زمانی که مدفوع خیلی سفت یا خیلی شل و مایع باشد.
• زمانی که مدفوع رنگ خاک رس داشته و در انسداد مجاری صفراوی دیده می‌شود.
• زمانی که مدفوع دارای آنزیم های الاستاز و تریپسین است.
• در شرایطی که مدفوع موجود دارای خون، قارچ، ویروس، مخاط، چرک و ... باشد.

نتیجه آزمایش مدفوع و تفسیر آن

بررسی نتیجه آزمایش مدفوع و تفسیر آن توسط پزشک معالج انجام میشود ولی برای اطلاع از نتیجه حاصله پیش از مراجعه به پزشک، می توانید به نکات زیر توجه کنید:

جواب حاصل شده از آزمایش مدفوع به دو صورت منفی یا Negative و مثبت یا Positive ارائه میشود.

نتیجه negative  نشان دهنده حالت نرمال است، یعنی هیچ گونه انگل و عفونتی در دستگاه گوارش وجود ندارد و نتیجه positive، حالت بحرانی را نشان می دهد یعنی انگل، عفونت و مسمومیت غذایی وجود دارد‌.

چرا آزمایش مدفوع ضروری است؟

آزمایش مدفوع یکی از مهم‌ ترین ابزارهای تشخیصی در پزشکی است که به پزشکان کمک می‌ کند تا مشکلات گوارشی و بیماری‌ های مربوط به سیستم گوارش را شناسایی کنند.

این آزمایش به راحتی می‌ تواند مشکلاتی مانند عفونت‌ های باکتریایی، انگل‌ ها، التهاب‌ های روده‌ ای و حتی خونریزی‌ های داخلی را شناسایی کند.

بسیاری از بیماری‌ ها ممکن است علائم ابتدایی و عمومی‌ ای مانند اسهال، درد شکم یا کاهش وزن ایجاد کنند، و آزمایش مدفوع می‌ تواند دلیل دقیق این علائم را مشخص کند.

آزمایش مدفوع برای شناسایی بیماری‌ های جدی‌ تر مانند سرطان روده بزرگ و بیماری‌ های التهابی روده (مانند کرون و کولیت اولسراتیو) نیز ضروری است.

 بسیاری از این بیماری‌ ها در مراحل اولیه علائم مشهودی ندارند و آزمایش مدفوع می‌ تواند خون مخفی یا تغییرات غیرعادی در عملکرد روده را شناسایی کند که به تشخیص زودهنگام و درمان به موقع کمک می‌ کند.

 این امر می‌ تواند خطر پیشرفت بیماری را کاهش دهد و شانس بهبود را افزایش دهد.

از طرفی، آزمایش مدفوع در بررسی وضعیت تغذیه‌ ای و سلامت میکروبیوم روده نیز مهم است.

تغییرات در ترکیب باکتری‌ های روده می‌ توانند نشان‌ دهنده مشکلاتی در هضم و جذب مواد غذایی باشند.