کلید حل ناترازی‌های اقتصاد
گروه اقتصاد کلان: با آغاز سال 1404، مقام معظم رهبری به مانند سال‌های گذشته موضوع تولید را به عنوان محور شعار سال برگزیدند؛ ایشان «سرمایه‌گذاری در تولید» را به عنوان شعار سال 1404 معرفی کردند که این موضوع در نوع نشان‌دهنده تاکید رهبر معظم انقلاب بر تقویت پایه‌های اقتصادی، رونق تولید داخلی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و ایجاد اشتغال پایدار است. به گزارش تجارت، برای محقق شدن این شعار، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، اصلاح ساختارهای اقتصادی، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی و بهبود فضای کسب‌وکار است. در این گزارش، راهکارهای کلیدی و پیش‌شرط‌های اساسی برای تحقق این هدف بررسی می‌شود.
پیش نیاز‌های اساسی برای سرمایه‌گذاری در تولید
تحقق شعار سال 1404 نیازمند تحقق پیش‌شرط‌های مختلفی است. ثبات اقتصادی و سیاسی یکی از این پیش شرط‌ها است که با کاهش نوسانات نرخ ارز و کنترل تورم، ایجاد اطمینان برای سرمایه‌گذاران با تصویب قوانین پایدار و همچنین بهبود روابط بین‌المللی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی محقق می‌شود. بهبود فضای کسب‌وکار نیز یکی دیگر از این پیش‌شرط‌ها است که این مولفه هم از طریق کاهش بروکراسی اداری و تسهیل فرآیندهای صدور مجوز،اصلاح قوانین مالیاتی و بیمه‌ای برای حمایت از تولیدکنندگان و همچنین مقابله با قاچاق کالا و رقابت ناعادلانه با محصولات خارجی محقق می‌شود. مضاف بر موارد مذکور، توسعه زیرساخت‌های تولید یکی دیگر از پیش‌شرط‌های سرمایه‌گذاری در تولید است. این پیش شرط نیز با استفاده از تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات، توسعه مناطق ویژه اقتصادی و صنعتی و همچنین سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و صنایع دانش‌بنیان مهیا خواهد شد. در کنار همه موارد مطرح شده شاید بتوان تأمین مالی تولید و هدایت تسهیلات بانکی به بدنه تولید را به عنوان یکی از اصلی ترین پیش‌شرط های تحقق شعار سال 1404 برشمرد. برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که این پیش شرط با استفاده از کاهش نرخ سود بانکی برای تسهیلات تولیدی، توسعه بازار سرمایه و بورس برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی و همچنین ایجاد صندوق‌های حمایتی برای استارت‌آپ‌ها و واحدهای تولیدی کوچک و متوسط محقق خواهد شد. در نهایت فراهم نمودن نیروی انسانی متخصص و کارآمد آخرین پیش شرط تحقق شعار سال محسوب می‌شود که این امر نیز با استفاده از آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای متناسب با نیاز بازار کار، ارتباط مؤثر بین دانشگاه‌ها و صنعت و جذب نخبگان و جلوگیری از فرار مغزها مهیا می‌شود.
راهکارهای عملی برای تحقق شعار سال 1404 چیست؟
در حال حاضر راهکارهای مختلفی برای تحقق شعار سال جاری وجود دارد؛در وهله اوله تشویق سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی اولین موردی است که می‌تواند برتن این شعار جامع عمل بپوشاند. ارائه معافیت‌های مالیاتی به سرمایه‌گذاران بخش تولید، تضمین امنیت سرمایه‌گذاری از طریق قوانین شفاف و همینطور تبلیغات بین‌المللی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران از جمله موارد است که می‌تواند سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را تسهیل کند. حمایت از صنایع دانش‌بنیان و فناوری‌محور نیز دومین راهکار تحقق شعار سال 1404 است که این مورد نیز با استفاده از اختصاص بودجه ویژه به تحقیق و توسعه (R&D)، حمایت از شرکت‌های نوآور و استارت‌آپ‌های فناور و همچنین توسعه پارک‌های علم و فناوری در سراسر کشور مهیا می‌شود. توسعه صادرات غیرنفتی از دیگر راهکارهای تحقق شعار سال 1404 است. به اذعان کارشناسان اقتصادی این راهکار از طریق حمایت از برندسازی بین‌المللی محصولات ایرانی،گسترش توافق‌های تجاری با کشورهای منطقه و در نهایت با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و گمرکی برای صادرکنندگان محقق می‌شود. تقویت زنجیره ارزش تولید یکی دیگر از راهکارهای عملیاتی کردن شعار سال 1404 محسوب می‌شود. حمایت از تأمین مواد اولیه داخلی به جای واردات، توسعه صنایع پایین‌دستی و بالادستی برای کاهش وابستگی و در آخر ایجاد خوشه‌های صنعتی برای افزایش همکاری بین واحدهای تولیدی از جمله رویکردهای لازم برای پیاده کردن این پیش شرط است. دیجیتالی‌سازی و هوشمندسازی تولید آخرین راهکاری تحقق شعار سال جاری است که از طریق استفاده از اینترنت صنعتی (IIoT) و هوش مصنوعی در خطوط تولید، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و تجارت الکترونیک برای تولیدکنندگان و در نهایت آموزش فناوری‌های نوین به مدیران و کارگران صنعتی محقق می‌شود.
نقش دولت، بخش خصوصی و مردم در تحقق شعار سال
مطمئناً برای تحقق شعار سال، دولت به عنوان مجری، فعالان بخش خصوصی به عنوان بخشی از اقتصاد کشور و مردم به عنولن محور جامعه نقش بسزایی در این زمینه دارند. در وهلهه اول نقش دولت به عنوان مجری امور کشور این است که با تدوین سیاست‌های کلان حمایتی از تولید، نظارت بر اجرای قوانین و مقابله با فساد اقتصادی و همچنین سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی مورد نیاز صنایع زمینه را برای تحقق شعار سال فراهم آورد. فعلان بخش خصوصی نیز با افزایش مشارکت در پروژه‌های تولیدی با ریسک‌پذیری بیشتر، بهبود کیفیت محصولات برای رقابت در بازارهای جهانی و همچنین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و حمایت از اشتغالزایی نقش موثری در تحقق شعار سال داشته باشند. در کنار دولت و فعالان بخش خصوصی، مردم نیز می‌توانند با حمایت از کالای ایرانی و کاهش مصرف کالاهای خارجی، مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های جمعی (کرادفاندینگ) برای تولید و در نهایت افزایش فرهنگ کار و تولید در جامعه نقش ویژه‌ای در تحقق شعار سال داشته باشند.
سرمایه‌گذاری در تولید؛ کلید حل ناترازی‌های اقتصادی ایران
یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در گفتگویی پیرامون پیش‌شرط‌های لازم برای تحقق شعار سال 1404 اظهار کرد: عدم سرمایه‌گذاری در حوزه تولید ریشه اصلی بسیاری از ناترازی‌ها و عدم تعادل‌های اقتصادی ایران است. بدون شک یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ما، عدم سرمایه‌گذاری کافی است. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق خاطر نشان کرد: اگر به دنبال اشتغال، بهبود معیشت مردم، قدرت خرید و رفاه عمومی هستیم، باید موضوع سرمایه‌گذاری به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. اما سرمایه‌گذاری با خواهش، دستور یا تهدید محقق نمی‌شود. وی توضیح داد: سرمایه‌گذار، چه از بخش خصوصی، دولتی یا خصولتی، باید در یک افق حداقل ۴ ساله، امنیت سرمایه‌گذاری، بازگشت سرمایه و سایر شاخص‌های اقتصادی را تضمین شده ببیند. این یعنی فضای اقتصادی کشور باید مورد اعتماد سرمایه‌گذار باشد و پیش‌بینی‌های مثبتی از آینده اقتصادی وجود داشته باشد. آل اسحاق گفت: اولین و مهم‌ترین الزام برای جذب سرمایه برای بخش تولید، ایجاد اعتماد در سرمایه‌گذاران است. سرمایه‌گذاران باید به توانایی‌های مدیریتی و اقتصادی دولت و حاکمیت اعتماد کنند. اگر سرمایه‌گذاران برآورد کنند که نظام اقتصادی کشور در یک افق چهارساله نمی‌تواند شرایط را به درستی مدیریت کند، قطعاً سرمایه‌گذاری نخواهند کرد. بنابراین، اعتماد به گردانندگان بخش اقتصادی حاکمیت و دولت، شرط اول است. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق تصریح کرد: علاوه بر اعتماد به مدیریت اقتصادی، سرمایه‌گذاران باید به قوانین و مقررات داخلی و روابط خارجی اقتصادی کشور نیز اعتماد داشته باشند. این موضوع به دیپلماسی اقتصادی کشور و نحوه تعاملات بین‌المللی برمی‌گردد. وی افزود: همچنین، روابط بین قوای سه‌گانه (قوه مجریه، مقننه و قضاییه) و هماهنگی بین آن‌ها در سیاست‌گذاری‌ها و اجرای قوانین، نقش کلیدی در جذب سرمایه برای تولید دارد. اگر سرمایه‌گذاران به این قوانین و رویکردها اعتماد نکنند، قطعاً سرمایه‌گذاری نخواهند کرد. آل اسحاق متذکر شد: در حال حاضر امکانات خوبی سرمایه‌گذاری در کشور وجود دارد. ما دارایی‌های فراوان، نیروی انسانی متخصص، موقعیت جغرافیایی استراتژیک و پتانسیل‌های اقتصادی زیادی داریم. اما مشکل اصلی، عدم اعتماد به رویکردهای اقتصادی و مدیریتی است. اگر این اعتماد ایجاد نشود، سرمایه‌گذاری شکل نخواهد گرفت. رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق درباره اقدامات دولت چهاردهم برای تحقق شعار سال 1404 اظهار کرد: این دولت باید در سیاست‌های اقتصادی خود تجدید نظر کند. در هر سیستم اقتصادی، نیاز به بازخورد و اصلاح مداوم وجود دارد. همان‌طور که در یک شرکت، مدیران هر سه ماه عملکرد خود را بررسی و اصلاح می‌کنند، دولت نیز باید سیاست‌های اقتصادی خود را به طور مستمر ارزیابی کند. وی تاکید کرد: پیشنهاد من این است که یک نهاد مستقل به عنوان "حسابرس سیاست‌ها" ایجاد شود. این نهاد می‌تواند زیر نظر دیوان محاسبات، مجلس یا حتی صدا و سیما فعالیت کند و هر سه ماه یکبار، سیاست‌های اقتصادی دولت را بررسی و نتایج آن را به مردم گزارش دهد. این گزارش‌ها باید دور از جریانات سیاسی باشد و صرفاً بر اساس شاخص‌های اقتصادی و مدیریتی ارائه شود. آل اسحاق در پایان گفت: این نهاد با بررسی و گزارش‌دهی مستمر، می‌تواند نقاط ضعف و قوت سیاست‌های اقتصادی را شناسایی کند و در صورت نیاز، تغییرات لازم را پیشنهاد دهد. این کار باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به ثبات و شفافیت سیاست‌های اقتصادی اعتماد کنند و با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کنند. در حال حاضر، یکی از مشکلات اصلی اقتصاد ما، سیاست‌زدگی است. اقتصاد باید با معیارهای اقتصادی اداره شود، نه با معیارهای سیاسی. اگر این اتفاق بیفتد، امکان سرمایه‌گذاری و حل مشکلات اقتصادی در همه حوزه‌ها فراهم خواهد شد. در نهایت آنچه که می‌توان به عنوان جمع‌بندی گفت آن است که تحقق شعار سال 1404 «سرمایه‌گذاری در تولید» نیازمند عزم ملی، برنامه‌ریزی دقیق و همکاری بین دولت، بخش خصوصی و مردم است. با اجرای راهکارهای فوق، می‌توان به رشد پایدار اقتصادی، کاهش بیکاری و افزایش رفاه عمومی دست یافت. در غیر این صورت، چالش‌هایی مانند فرار سرمایه، رکود تولید و وابستگی به واردات ادامه خواهد یافت. بنابراین، حرکت هوشمندانه و سریع برای سرمایه‌گذاری در تولید ضروری است. دولت می‌تواند با تشکیل ستاد ویژه اجرایی‌سازی شعار سال با حضور نمایندگان دولت، بخش خصوصی و نخبگان اقتصادی، نظارت مستمر بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی در حمایت از تولید فرایند تحقق شعار سال را پایش کند. با اجرای این راهبردها، ایران می‌تواند در سال 1404 به قطب تولید و صنعت در منطقه تبدیل شود.
