الزامات عادی شدن شرایط اقتصاد

محمد خوش‌چهره
اقتصاددان

 اکنون باید پیش از هر چیز، باید روشن کنیم که منظور از "عادی شدن" الزامات  اقتصادی ایران چیست. ما با متغیرهایی روبرو هستیم که تغییراتشان غیرعادی و پرشتاب است؛ مثل تورم شدید، نرخ رشد اقتصادی غیرواقعی، یا وضعیت بحرانی اشتغال. برای مثال، تورم کنونی به شکل شبه‌لجام‌گسیخته در حال افزایش است یا نرخ بیکاری به‌شدت انباشته شده. وقتی رشد اقتصادی‌ای که پیش‌بینی کرده بودیم محقق نمی‌شود، باید بررسی کنیم که آیا اساساً پیش‌بینی ما واقع‌بینانه بوده یا نه. گاهی غیرعادی بودن برخی شاخص‌ها، ناشی از ضعف پیش‌بینی سیاست‌گذار است. یعنی اگر محاسبه‌ها دقیق بود، همان اعداد و ارقام واقعی در برنامه می‌آمد و امروز نمی‌گفتیم اقتصاد از حالت عادی خارج شده است.در بسیاری از برنامه‌های توسعه‌ای، اهدافی بزرگ‌تر از واقعیت در نظر گرفته می‌شود، چون سیاست‌گذار دوست دارد به نتایجی آرمانی برسد. اما برنامه‌ریزی باید براساس واقعیت‌های اقتصادی باشد، نه آرزوهای سیاسی. ما باید اشتباهات گذشته را اصلاح کنیم تا شرایط موجود تکرار نشود. البته در کنار سیاست‌های داخلی، نباید از تأثیر فشارهای تورمی و جنگ اقتصادی که حالا شکل آشکارتری به خود گرفته غافل شد. در حال حاضر برخی افراد ایران را با کشورهایی که پس از جنگ رشد اقتصادی را تجربه کرده‌اند مقایسه می‌کنند؛ در حالی که این مقایسه چندان دقیق نیست. درست است که ما وارد یک جنگ تمام‌عیار شدیم، اما فقط ۱۲ روز ادامه داشت. در حالی‌که جنگ‌های بزرگی مثل جنگ جهانی یا جنگ ۸ ساله ایران زمان بسیار طولانی‌تری داشتند. نمونه‌هایی مثل آلمان پس از جنگ جهانی دوم با اجرای طرح مارشال به بازسازی اقتصادی رسیدند، اما این مسیر برای همه کشورها تکرارپذیر نیست. بسیاری از کشورهایی که در جنگ آسیب دیدند، سال‌ها در رکود ماندند. بنابراین، نباید توقع داشته باشیم تنها با پایان جنگ ۱۲ روزه، اقتصاد ما شکوفا شود. همانگونه که قبلاً هم بر آن تاکید داشته‌ام دولت به یک برنامه فوری ۱۰ فرمان نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها کنترل بازار مسکن است. حالا که فصل قراردادهاست، دولت باید بر روند افزایش اجاره بها نظارت کند و اجازه جهش ندهد.در پی جنگ اخیر، قیمت ملک در برخی مناطق کاهش یافته، اما سوداگران حاضر به کاهش اجاره نیستند. دولت هم سقف افزایش اجاره را ۲۵ درصد اعلام کرده، اما در واقعیت بازار، شاهد رشدهای ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی هستیم. در پایان آنچه که می‌توان گفت  این است که دولت باید با حساسیت بالا، نرخ ارز را کنترل کند تا از کاهش ارزش پول ملی جلوگیری شود؛ چون این موضوع مستقیماً بر معیشت مردم و اعتماد عمومی اثرگذار است.