ايليا پيرولي: قصه پر دردي است؛ قصه نداري، ناتواني خانوارها در تامين سبدشان؛ انگار موج گراني زودتر از هرسال، به سراغ خانوارها آمده است. دادههاي جديد آماري از مرکز آمار به خوبي اين موضوع را بيان کرده است. انگار سناريو افزايش قيمتهاي اقلام خوراکيها با افزايش نرخ ارز و اقلام ديگر آغاز شده است.
بر اساس پژوهش صورت گرفته از سوي احسان سلطاني، پژوهشگر اقتصادي، موضوع مهميکه بايد مدنظر قرار گيرد، کاهش نسبي درآمد و قدرت مصرف خانوارها و تنزل بالاي مصرف سرانه مردم در سالهاي اخير است. مردم و معيشت و سطح زندگي و رفاه آنها بيترديد بزرگترين قرباني امواج افزايش قيمتها بوده و هستند.
اين در شرايطي است بيش از نيمياز کشور را خانوارهاي مزدبگير تشکيل ميدهند که بر اساس محاسبههاي صورت گرفته از سال 86 ، قدرت خريد آنها 187 درصد کاهش يافته و اين روند همچنان ادامه دارد. نبود تقاضاي موثر در اثر رکود اقتصادي 10 سال اخير، بيارتباط با کاهش قدرت خريد مردم نيست. وقتي اين موضوع را بررسي ميکنيم، ردپاي دولت گذشته در آن نمود عيني دارد و سايه سياستهاي هولناک آن بر اقتصادي که به خواب زمستاني رفته سنگيني ميکند.
براساس اعلام مرکز آمار متوسط قيمت يک کيلوگرم برنج ايراني (هاشمي) درجه يک در بهمن ماه سال جاري ۱۳ هزار و ۴۶۲ تومان بوده که نسبت به دي ماه تغيير چشمگيري نداشته همچنين قيمت گوشت گوسفندي هم نسبت به ماه قبل تغيير چنداني نداشته است.
بررسي متوسط قيمت مناطق شهري کل کشور براي اقلام خوراکي منتخب در بهمن ماه ١٣٩٦ نشان ميدهد متوسط قيمت يک کيلوگرم برنج ايراني (هاشمي) درجه يک در بهمن ماه سال جاري ۱۳ هزار و ۴۶۲ تومان بوده است که نسبت به قيمت آن در دي ماه ۱۳ هزار و ۴۳۰ تومان تغيير محسوسي نداشته است. در ماه مذکور متوسط قيمت يک کيلوگرم برنج خارجي درجه يک ۵۵۰۳ تومان بوده است که نسبت به ماه قبل ۴.۲۵ درصد افزايش داشته است.
*گروه گوشت قرمز و سفيد و فرآوردههاي آنها
متوسط قيمت يک کيلوگرم گوشت گوسفند در اين ماه به ۴۰ هزار و ۷۱۶ تومان رسيده است که نسبت به ماه قبل تغيير محسوسي نداشته است. متوسط قيمت يک کيلوگرم گوشت گاو يا گوساله در بهمن ماه ٣۸ هزار و ۷۰۵ و دي ماه ۳۸ هزار و ۶۸۶ تومان، تغيير محسوسي نداشته است. در اين گروه متوسط قيمت يک کيلوگرم مرغ ماشيني با افزايش ۳.۱۸ درصدي مواجه بوده است(بهمن ماه ۷۴۶۲ تومان و دي ۷۲۳۵ تومان).
*گروه شير، پنير و تخم مرغ
متوسط قيمت يک ليتر شير پاستوريزه ۲۸۲۲ تومان و يک کيلوگرم ماست پاستوريزه ۳۸۹۸ تومان است که نسبت به ماه قبل به ترتيب ۰.۵۹ و ۰.۸۵ درصد افزايش قيمت داشتهاند. در اين ماه قيمت يک بسته ٥٠٠ گرميپنير ايراني پاستوريزه ۵۹۳۳ تومان است که نسبت به ماه قبل تغيير محسوسي نداشته است. همچنين متوسط قيمت يک کيلوگرم تخم مرغ ماشيني در بهمن ماه برابر ۸۱۶۰ تومان است که نسبت به ماه قبل (۸۰۴۰ تومان) با افزايش ۱.۵ درصدي مواجه بوده است.
*گروه روغنها و چربيها
متوسط قيمت يک بسته ١٠٠ گرميکره پاستوريزه (کره حيواني) ۳۳۵۵ تومان است که نسبت به دي ماه ۰.۴۵ درصد افزايش داشته است. در اين گروه متوسط قيمت يک بطري ٩٠٠ گرميروغن مايع ۵۳۸۵ تومان است که تغيير محسوسي نسبت به ماه قبل نداشته است.
*گروه ميوه و خشکبار
متوسط قيمت يک کيلوگرم موز در بهمن ماه ۶۲۴۸ تومان بوده است که نسبت به ماه قبل ۱۱.۲۲ درصد افزايش يافته است. متوسط قيمت يک کيلوگرم سيب درختي زرد در بهمن ماه ۳۷۶۰ تومان بوده که نسبت به ماه قبل ۳۷۸۲ تومان تغيير محسوسي نداشته است. متوسط قيمت پرتقال محصول داخل در بهمن ماه ۳۳۵۳ تومان است که نسبت به ماه قبل ۳۳۳۷ تومان تغيير محسوسي نداشته است.
*گروه سبزيجات
متوسط قيمت يک کيلوگرم خيار در بهمن ماه ۲۸۴۰ تومان و يک کيلوگرم گوجه فرنگي ۲۲۷۰ تومان بوده که نسبت به ماه قبل به ترتيب ۵.۶۱ و ۱۴.۵۹ درصد کاهش داشتهاند. متوسط قيمت يک کيلوگرم سيب زميني ۱۷۷۹ تومان که نسبت به ماه قبل ۲.۷۸ درصد افزايش داشته است. متوسط قيمت يک کيلوگرم پياز۲۵۴۸ تومان بوده که نسبت به ماه قبل ۱۵.۵۹ درصد افزايش داشته است.
*گروه قند، شکر، شيرينيها و چاي
متوسط قيمت يک کيلوگرم قند در بهمن ماه ۴۰۸۱ تومان است که نسبت به ماه قبل ۰.۲۶ درصد افزايش داشته است. متوسط قيمت يک بسته ٥٠٠ گرميچاي خارجي در بهمن ماه ۲۱ هزار و ۲۳۵ تومان است که نسبت به ماه قبل ۱.۶۶ درصد داشته است.
*گروه محصولات خوراکي طبقه بندي نشده درجاي ديگر
متوسط قيمت يک کيلوگرم رب گوجه فرنگي در بهمن ماه ۵۶۶۰ تومان است که نسبت به ماه قبل ۱.۲۲ درصد افزايش داشته است.
*شاخصهاي قيمتي در بهمن ماه سال 95
اين در حالي است شاخص گروه عمده خوراکيها، آشاميدنيها و دخانيات در بهمن ماه سال گذشته به رقم 282.3 رسيده بود، که نسبت به دي ماه همان سال 0.8 درصد با افزايش مواجه شدهاند. نکته جالب آنکه درصد تغييرات اين گروه در دوازده ماه منتهي به بهمن ماه سال 1395 نسبت به دوره مشابه سال 1394 7.1 درصد بوده که نسبت به تورم دوازده ماهه منتهي به دي ماه سال 395، 6.9 درصد، 0.2 واحد درصد افزايش يافته بود. شاخص گروه اصلي خوراکيها در ماه مورد بررسي به عدد 280.0رسيده بود که نسبت به ماه دي در همين سال 0.8 درصد با افزايش روبه رو بوده است. شاخص گروه اصلي خوراکيها نسبت به ماه مشابه سال 94،9.0 درصد با افزايش مواجه شد و نرخ تورم دوازده ماه اين گروه 6.9 درصد رسيد.
سناريوهاي دولتيها، در اين سالها که امسال نيز تدوام داشت، تحت عناوين گوناگوني مانند «واقعيسازي قيمتها»، «رقابتيسازي» و «کنترل واردات» از طرف گروههاي ذينفع و جريانهاي رسانهي وابسته به بخشهايي از دولت و بخش شبهخصوصي ذينفع حمايت و ترويج ميشود. واقعيسازي قيمتها عنوان فريبندهي است که جهت توجيه افزايش قيمت نرخ ارز و خدمات و کالاهاي اساسي (دولتي) مانند بنزين، آب، برق و گاز استفاده ميشود. در اين راستا با سطحينگري و رويکردهاي تکوجهي از موضوعات اساسي و کليدي اقتصاد کشور غفلت به عمل ميآيد.
به گفته احسان سلطاني، پژوهشگر اقتصادي، اقدامات به اصطلاح واقعيسازي قيمتها در شرايطي بايد انجام شود که سطح درآمد مردم هم بالا رفته باشد و در غير اين صورت، افزايش قيمتها به هر چه بيشتر فقيرتر شدن عامه مردم منجر خواهد شد. افزايش نرخ تبديل ارز و بهاي کالاها و خدمات (بهخصوص نهادهها و اقلام دولتي) يک نوع ماليات محسوب ميشود. تفاوت مهم آن با ماليات عادي اين است که به جاي اخذ از گروههاي پردرآمد و اقشار مرفه، گروههاي کمدرآمد و اقشار ضعيف و طبقه متوسط را هدف ميگيرد و آنها را فقيرتر ميکند. در رابطه با تعيين قيمت اقلام کليدي بايد نسبت آن به هزينه خانوارها و درآمد مردم مدنظر قرار گيرد. در حال حاضر وضع درآمد و معيشت عامه مردم چنان تضعيف شده که تاب تحمل شوکهاي قيمتي جديد و کاهش مستمر توان مصرف و سطح معيشت خود را ندارند.