بورس طی روزهای معاملاتی اخیر شیب تند نزولی را در پیش گرفته است. یکی از دلایل افت محسوس سهام را میتوان ریزش قیمتی نفت عنوان کرد. تزلزل بازار جهانی در فضای عدم قطعیتهای موجود پیرامون آن عامل نگرانی فعالان بورس تهران است. در بازار ارز نیز نرخ دلار مسیر نزولی را در پیش گرفته است و در معاملات روز شنبه بار دیگر نرخ دلار به نیمه پایینی کانال ۱۲ هزار تومانی نزول کرد. سمت و سوی دلار در فصل تقاضای سنتی ارز نیز جالبتوجه است. از طرفی کارشناسان بسیاری بر حباب قیمتی ارز در ماههای اخیر تاکید داشتهاند و رفتار عقلانی سیاستگذار را شرط تخلیه حباب موجود بیان میکنند. از سوی دیگر رویه قیمتی نفت در بازار جهانی و سایه تحریم بر اقتصاد کشور در کنار تکرار اشتباههای گذشته از سوی مقام ناظر ارزی بهعنوان موانع نزول دلار مطرح میشود. افسار تلاطم بازار طلا و سکه نیز قریب به ۱۰ ماه است که در دستان دلار است و گاه قیمت سکه به دنبال محدودیتهای بازار ارز و همچنین انتظارات معاملهگران طلای داخلی از دلار سبقت میگیرد.
دنیای اقتصاد نوشت: بازار مسکن نیز پس از یک دوران جهش قیمتی در رکود نسبی بهسر میبرد. کارشناسان این حوزه از احتمال تشدید رکود در ادامه خبر میدهند. جهش قیمتی اخیر بازار مسکن افت محسوس تقاضای مصرفی را به دنبال داشته است. یکی از شواهد این موضوع افت قیمت اوراق تسهیلات مسکن (تسه) در بازار فرابورس است؛ قیمت اوراق در کف ۴ ساله بهسر میبرد. در این میان تقاضایی که در بازار باقی مانده احتمالا تقاضای سرمایهگذاری است که هدف این گزارش نیز میزان تمایل سرمایهگذاران به مسکن است. در بازار پول نیز گرچه نرخ سود بهصورت رسمی افزایش نیافته است اما چندان اشتباه نیست اگر بگوییم بانکها برای بقا مجبور به جذب سپرده با هر سودی در ماههای گذشته بودهاند. در این شرایط فضای اقتصادی کشور مشخص میکند که بانکها تا چه حد موفق در اخذ سپرده خواهند بود. شاید اگر نظارت بیشتری را از سوی نهاد ناظر پولی در شرایط کنونی شاهد باشیم، بتوان به کاهش التهاب نرخ سود امیدوار بود. این موضوع البته خود اما و اگرهای بسیاری دارد. در کنار بانکها که سود بدون هیچگونه زحمت یا ریسکی (البته در شرایط کنونی) در اختیار سپردهگذار قرار میدهند اوراق خزانه اسلامی یا سایر اوراق با سود ثابت نیز وجود دارند که بعضا جذابیت بیشتری برای سرمایهگذاران دارد.در جدال جذابیت بازارها است که میتوان مقصد بعدی نقدینگی و احتمال جذابیت سهام را مطرح کرد.
* آیا بورس جذاب است؟
در شرایط کنونی بورس با معضلات بسیاری مواجه است و نمیتوان وضعیت کنونی بورس را با ابتدای سال مقایسه کرد. یکی از بزرگترین ریسکهای موجود برای بورس تهران به سیگنالهای منفی از بازار جهانی بازمیگردد. شدت عدم قطعیتها در بازار جهانی بسیار بالا است و به تحلیلهای موجود در این بازاربه سادگی نمیتوان اعتماد کرد. ممکن است بتوان در میان سناریوهای موجود محتملترین حالت را انتخاب کرد اما احتمالا درصد خطا در محاسبات بالا خواهد بود. ریسک دیگر برای بورس تهران وضعیت تحریمی اقتصاد کشور است. بورس کالامحور تهران در شرایط کنونی انتظار انتشار عملکرد ماهانه شرکتها را میکشد. این موضوع در شرایط کنونی از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا در شرایطی که قیمتهای جهانی کالاها در مسیر نزولی قرار گرفتهاند نگرانی از افت مقدار فروش صادراتی نیز به دنبال موانع تحریمی وجود دارد. این موضوع برای برخی از پتروشیمیها تا حدی قطعی به نظر میرسد. درخصوص شرکتهای داخلی نیز سیاست دولت بر سرکوب تورم تکیه دارد. از طرفی افزایش قیمت فروش محصولات (مانند خودرو) که پس از مدتها در نظر گرفته شده است در محاسبات اولیه نشان میدهد که شاید بتواند این صنعت را از ورطه نابودی نجات دهد. درخصوص دیگر صنایع نیز بعضا امیدهایی وجود دارد اما هر یک با ریسکی قابل توجه مواجه هستند که میتواند بر قیمت سهام فشار وارد کند. با این حال دو نکته میتواند اثر مثبت را بر بورس داشته باشد. نخست امید به کنترل منطقی دلار است. در این خصوص نمیتوان بازاری متشکل را برای ارز متصور بود در حالیکه نرخ نیما فاصله چشمگیری با بازار آزاد دارد. در این شرایط منطق تشکیل یک بازار ارز، نزدیک شدن قیمتها در دو بازار را نیاز دارد. این موضوع میتواند در کاهش تلاطم ارزی اثرگذار باشد. از طرفی همانطور که اشاره شد در فضای کنونی تلاش برای سرکوب قابل توجه نرخ ارز میتواند شرایط را برای تلاطمهای کمرشکن آینده فراهم سازد. بر این اساس، نرخ تعادلی دلار احتمالا فراتر از نیما خواهد بود و از این منظر شرکتها به خصوص کالاییها میتوانند اثر مثبت را پذیرا باشند. البته در صورتیکه بانک مرکزی خواستار اجرای این مکانیزم باشد در میانمدت نیز باید انتظار چنین موضوعی را کشید. نکته دیگر به بازار پول بازمیگردد. اگر به کاهش التهاب نرخ سود امیدوار بود و نرخ سود بار دیگر به سطوح مصوب شورای پول اعتبار نزدیک شود اثر خود را در تعدیل نسبت قیمت به درآمد انتظاری سهام خواهد گذاشت. البته مقایسه بازیگران بازار بدون ریسک با بورس میتواند اشتباه تحلیلی را به دنبال داشته باشد با این حال این موضوع بر عمومیت بازار اثرگذار خواهد بود.
تمام آنچه درخصوص ریسکها پیش روی بورس در بالا اشاره شد تاکید بر لزوم تعمیق تحلیلها از هر شرکت بهصورت جداگانه است. بورس همچنان میتواند مکانی جذاب برای سرمایهگذاری باشد در صورتیکه دقت بیشتری در تحلیل سهام به کار گرفته شود. احتمالا کسب بازدهی رویایی در مدت زمان کوتاه چندان امکانپذیر نباشد با این حال همین شرایط برای حرفهایترهای بازار میتواند فضایی برای کسب سود بر اساس تحلیلها با پشتوانه قوی بنیادی باشد.
با این حال اگر به کوچ نقدینگی از بازار ارز امیدوار باشیم احتمالا توجه کمتری به ریسکهای موجود در میان سرمایهگذاران وجود داشته باشد و تفکر سنتی خرید مسکن بهعنوان دارایی امن بخشی از نقدینگی را به سمت این بازار بکشد. نمیتوان نقش ذهنیت سرمایهگذار را در مقصد سرمایهگذاری نادیده گرفت. در نگاه اغلب سرمایهگذاران داخلی احتمالا طلا و مسکن و بانک بر بورس ارجحیت دارد. در این شرایط با فروکش هیجان ارزی (کاهش تب دلار و سکه)، پولهای سنگین مسکن و پولهای خرد بانک را مقصد سرمایهگذاری خود معرفی کنند. البته بر میزان توجه عمومی به سهام افزوده شده است و نقدینگی با واسطه با منابع تحلیلی و معاملهگران سهام در ارتباط هستند از فرصت بازار سهام نیز برای سرمایهگذاری استفاده میکنند. همچنان باید متغیرها در حوزههای مختلف را با دقت رصد کرد با این حال در شرایط کنونی نیز نمادهای زیادی در بورس تهران وجود دارند که با چشمانداز موجود میتوانند جذابیت کافی را برای سرمایهگذاران داشته باشند. با این حال اصرار به سرمایهگذاری بدون پشتوانه تحلیلی میتواند زیان را به دنبال داشته باشد.