سلامت نیوز: سال گذشته حدود 6هزار نقطه در کشور تحت اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوانداری قرار گرفت؛ اقدامات مختلفی که مدیران سازمان جنگل‌ها معتقدند اگر به اجرا درنمی‌آمد، خسارات سیل بهار سال‌جاری را بسیار سنگین‌تر از آنچه بود، می‌کرد و حتی در پاییز امسال و بارش‌های سنگین در برخی استان‌ها، خسارت‌های بیشتری برجای می‌گذاشت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،امسال نیز سازمان جنگل‌ها اجرای گسترده طرحی را بر عهده دارد تا بتواند نقش مؤثری در کاهش مخاطرات سیلاب بازی کرده و در عین حال به داد تن تشنه دشت‌های بحرانی کشور و سفره‌های آب زیرزمینی در معرض تخریب برسد و از تهدیدات ویرانگر فرونشست در این دشت‌ها جلوگیری کند.
نتایج بررسی طرح‌های آبخیزداری نشان داد با انجام یک هکتار عملیات آبخیزداری، 530مترمکعب در هکتار در سال، آب استحصال می‌شود؛ یعنی آب باران به جای اینکه به سرعت خارج شود، امکان نفوذ پیدا خواهد کرد. همچنین آبخوانداری در دشت‌ها این امکان را فراهم خواهد کرد که سالانه 1000مترمکعب در هکتار، آب به داخل زمین نفوذ کند.
کنار هم قرار دادن این دو موضوع نشان می‌دهد انجام فعالیت‌های مختلف آبخیزداری و آبخوانداری به جز آنکه اثرات قابل‌توجهی در نگهداشت و ذخیره‌سازی آب باران دارد، می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش مخاطرات سیل بازی کند و از طرف دیگر سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه کرده و از تخریب آنها بکاهد و به‌عبارت دیگر، فرونشست‌ها را کاهش دهد.
آمادگی 1033حوضه آبخیز برای بارش زمستانی
سال گذشته طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری در 649حوضه آبخیز کشور و در حدود 6هزار نقطه به اجرا درآمد. امسال نیز این اقدامات در 11میلیون هکتار از عرصه‌های مستعد و نفوذپذیر کشور در حال اجراست. ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها می‌گوید: «هم‌اکنون کارگاه‌های فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری کشور در دشت‌های کشاورزی، آبخوان‌های روستایی و مناطق جمعیتی فعال است و در مجموع 1033حوضه آبخیز تحت پوشش این برنامه‌ها قرار دارند.»
آنگونه که حسین‌پور می‌گوید، عملیات مکانیکی و عمده فعالیت‌های این اقدامات تا پایان آذر‌ماه به پایان خواهد رسید و با بارش‌های رخ داده در ادامه سال، بهره‌برداری آنها آغاز خواهد شد. به‌عبارت دیگر بعد از اتمام عملیات احداث در پایان‌ماه جاری، آب ناشی از بارندگی در 3ماه پایانی سال و بعد از آن، شرایط جذب و نفوذ به زمین را پیدا خواهد کرد که کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک، نفوذ آب به آبخوان‌ها، آبگیری چشمه‌ها و چاه‌ها و قنات‌ها ازجمله شاخص‌ترین نتایج آن است.
اولویت با نقاط سیل‌خیز و دارای دشت‌های بحرانی است
فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوانداری به‌دلیل محدودیت منابع با اولویت‌بندی اجرا می‌شوند. «سیل‌خیزی مناطق و وضعیت آبخوان‌ها» و «سفره‌های آب زیرزمینی» ازجمله مهم‌ترین اولویت‌های انتخاب مکان‌های مورد نظر برای اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری است.
به جز طرح‌های سالانه عملیات آبخیزداری، طرح بلندمدت «آبخوانداری و پخش سیلاب» نیز در دستور کار قرار گرفته تا ضمن افزایش نفوذ آب باران به زمین و کاهش مخاطرات سیل، این تهدید را به فرصت تبدیل کرده و در عین حال از تخریب آبخوان‌ها و وقوع فرونشست در نقاط مختلف دشت‌های بحرانی جلوگیری کند.
آنگونه که مدیرکل دفتر کنترل سیلاب می‌گوید با بررسی نقشه‌های نقاط سیل‌خیز و دشت‌های ممنوعه که وضعیت آبخوان‌های آنها در شرایط نامطلوب قرار دارد، 11میلیون هکتار به‌عنوان فاز اصلی اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری کشور، در سال‌جاری شناسایی شدند و قرار است به‌عنوان طرحی بلندمدت تحت انجام این عملیات قرار گیرند.
اما نقاطی در کشور قرار دارند که دارای بیشترین میزان فرونشست بوده و وضعیت دشت‌های آنها بحرانی است اما در عین حال، شاهد بارش‌های اندکی بوده و در زمره نقاط سیل‌خیز قرار ندارند. کرمان یکی از بارزترین این استان‌هاست و در زمره فهرست بالای استان‌های دارای فرونشست زیاد قرار دارد یا استانی مانند سیستان و بلوچستان که با محدودیت بارش روبه‌روست.
حسین‌پور اما درخصوص این مسئله با تأکید بر اینکه عمده مناطق کشور به نوعی سیل‌خیز بوده و به‌دلیل ساختار زمین، سیل را تقریبا برای تمام مناطق کشور متصور هستیم، می‌افزاید: «درجات و ظرفیت سیل‌خیزی متفاوت است اما در اجرای اقدامات آبخوانداری و با توجه به تمامی این عوامل، برنامه‌هایی متناسب با همان ظرفیت تدارک خواهیم دید. به‌عنوان مثال آنچه برای کنترل سیلاب در شمال کشور به اجرا درمی‌آید با همین برنامه در نقاط دیگر تفاوت‌های چشمگیری دارد.»
