سلامت نیوز:مرزها می‌توانند نماد رونق درآمد و توسعه تجارت و رفاه باشند اما در ایران، مرزها به‌ویژه مرزهای غربی کشور دردها و تلخی‌هایی را با خود به همراه دارند که این دردها هرازچند گاهی با مرگ یک انسان تازه می‌شود.
به گزارش سلامت نیو به نقل از روزنامه صمت ،آنچه آمار می‌گوید، پیرانشهر، اورامان، سقز، بانه و مریوان در استان کردستان، ماکو و اشنویه در آذربایجان غربی، نوسود و پاوه در استان کرمانشاه و ایلام بیشترین تعداد کولبران را به خود اختصاص داده‌اند.
در این میان بیکاری و نبود بستر مناسب برای اشتغال در مناطق مرزنشین به‌ویژه در غرب کشور در طول یک دهه اخیر موجب رشد فزاینده تعداد کولبران شده است که در شرایط نامناسبی هستند و شغلی دارند که در شأن یک انسان نیست.
هم درآمد کمی دارد و هم سلامتی‌شان در خطر است. یکی از درمان‌های اساسی این مشکل ایجاد شغل جایگزین است. در واقع دولت باید به ازای تک تک کسانی که از سر ناچاری کولبری می‌کنند، ایجاد اشتغال کند و با احداث کارخانه و کارگاه‌ها مردم را نه در کوهستان‌ها بلکه عادی و به شکل مرسوم، شاغل کند.
در سراسر استان کردستان به ویژه مریوان و سروآباد که مستعد سرمایه‌گذاری هستند، کارخانه‌های تولیدی و مراکز اقتصادی ندارند که اگر این اتفاق رخ دهد رونق خوبی استان را فرامی‌گیرد و اشتغالزایی هم ایجاد می‌شود. چگونه می‌شود جمعیت این شهرهای مرزی بدون ایجاد اشتغال پایدار به کولبری روی نیاورند.
پیش از این سه بازارچه مرزی مله‌خور سروآباد، خانم شیخان مریوان و سیرانبند بانه، برای کولبران در نظر گرفته شده بود تا آنان از این طریق به صورت قانونی اقدام به حمل و وارد کردن کالای تجار و کسب درآمد کنند که اکنون این معابر تعطیل هستند.
اواخر سال گذشته این معابر با این عنوان که واردات کالا از این طریق به اقتصاد و تولید داخل ضربه می‌زند، تعطیل شدند بنابراین تنها کورسوی امید روستاییان مرزنشین برای کسب درآمد از بین رفت، مقوله‌ای که موجب سوق یافتن بیشتر مردم ساکن این نقاط به سمت کولبری و امرار معاش از راه‌های غیرقانونی شد.
الیاس نادران استاد اقتصاد دانشگاه تهران نیز چندی پیش اعلام کرد: ما به دولت پیشنهاد کرده‌ایم که اگر فقط یک میلیارد دلار از حجم قاچاق کالا را مدیریت کند و برای سرمایه‌گذاری ایجاد اشتغال رسمی برای صد هزار کولبر خرج کند به فرض اینکه برای هر شغل صد میلیون تومان هم نیاز باشد مشکل کولبری رفع می‌شود.
وی افزود: متاسفانه کولبران از یک در هزار اقتصاد کولبری هم سهم نمی‌برند آنها باید شغل آبرومند داشته باشند و زندگی بی‌خطری تجربه کنند. وقتی نرخ بیکاری مرتب بالا می‌رود کولبر چه کار کند.
کوله‌بار وعده بر دوش کولبران
«کولبران بیمه می‌شوند»، «اجرای طرح ساماندهی کولبران» و «پیله‌وری، جایگزین کولبری پرخطر خواهد شد» از جمله برنامه‌های مدنظر دولت برای کمک به معیشت کولبران بود که هیچ‌کدام از آنها رنگ اجرا به خود نگرفت.
در همین باره محسن بیگلری نماینده مردم سقز و بانه با تاکید براینکه دوروز پیش با مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات با حضور نماینده وزیر کشور درباره وضعیت کولبران جلسه داشتم، اظهار کرد: متاسفانه مسئولان فقط امروز و فردا می‌کنند و هنوز شاهد هیچ حمایتی از جانب دولت نیستیم.وی در گفت‌وگو با صمت تصریح کرد: متاسفانه باوجود وعده‌های دولت هنوز هیچ کاری برای کولبران نکردند.
از بهمن ۹۷ با مصوبه هیات وزیران واردات ۱۰۰ قلم کالای ممنوع گروه ۴ توسط مرزنشینان با رعایت مقررات مجاز شد که هنوز اجرایی نشده است.بیگلری با اشاره به تلاش مجلس در این باره گفت: دوروز پیش هم با برخی مسئولان جلسه داشتیم اما فقط امروز و فردا می‌کنند و اگرچه قول دادند مصوبه ۱۰۰ قلم کالا را اجرایی کنند اما این همه تاخیر دیگر معنایی ندارد.
نماینده مردم سقز و بانه تاکید کرد: متاسفانه هنوز هم با وجود امضای تفاهمنامه‌هایی کولبران بیمه نیستند و حمایتی از آنها نمی‌شود.
وعده‌ها
بارها به گوشمان رسیده که این مسئولان هروقت انتخابات (از ریاست جمهوری گرفته تا شورای شهر و مجلس و...) نزدیک می‌شود چه وعده‌هایی می‌دهند و چه تعریف و تمجیدهایی ازاین مردم بیچاره می‌کنند تا رای بیاورند و بعد هم هیچ.
موضوعی که درباره کولبران و مرزنشینان مصداق بارز دارد و وعده‌هایی داده شد که هنوز اجرایی نشده است.۲۶ آذر امسال، تعدادی از کولبر راهی مرز شدند و آزاد ۱۷ ساله و فرهاد ۲۱ ساله دو برادر مریوانی هم در جمع کولبران بودند که در راه برگشت از مرز این دو برادر گرفتار برف و بوران و سرمای استخوان‌سوز گردنه «ته‌ته» شدند و جان باختند این اتفاق تلخ اذهان عمومی را متاثر کرد و نگاه‌ها معطوف به وضعیت کولبران شد.
در همین راستا، عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور در پیام تسلیت جان باختن این دو برادر تاکید کرد: ضرورت دارد با توجه به مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته به ویژه در اسناد بالادستی مرتبط از جمله سند آمایش سرزمین، سند توسعه استان کردستان و بهره‌گیری از ظرفیت‌های شورای توسعه و امنیت پایدار شرق و غرب کشور، در اسرع وقت طرح‌های کاربردی و عملیاتی با رویکرد منطقه‌ای و با اتکا بر تکالیف قانونی دستگاه‌های مرتبط در «آیین نامه ساماندهی مبادله در بازارچه‌های غیر رسمی موقت مرزی» مصوب دولت، تهیه و تدوین و ارائه شود تا در قالب شیوه‌نامه‌های اجرایی به هیات دولت پیشنهاد و به این گونه پدیده‌های ناهنجار اجتماعی در این مناطق از میهن عزیز اسلامی ریشه‌کن شود.
همچنین دی ماه امسال بود که بابک دین پرست معاون اقتصادی وزیر کشور از اختصاص ۴۲ هزار میلیارد ریال تخفیف سود بازرگانی برای ساماندهی فعالیت‌های موسوم به کولبری خبر داد که خبر جدید برای نبود اما به نوعی بیان شد که گویی حمایت جدیدی از کولبران در نظر گرفته شده است. دین‌پرست خرداد ۹۸ نیز دراین باره سخن گفت و افزود: مصوبه دولت برای ساماندهی کولبران در سال گذشته به طور کامل اجرایی نشد. به این منظور تصویب نامه ساماندهی کولبران در دولت به تصویب رسید.
در این تصویب نامه پرداخت ۲۰۰.۴ میلیارد تومان در قالب تخفیف سود بازرگانی برای سال ۹۷ به کولبران در نظر گرفته شده بود که متأسفانه به طور کامل اجرا نشد.۸ تیر سال ۹۶ تفاهمنامه‌ای میان استانداری آذربایجان غربی و صندوق بیمه اجتماعی کشاوزان، روستاییان و عشایر به امضا رسید و مقرر شد کولبران استان آذربایجان غربی از مزایای این بیمه بهره‌مند شوند. این تفاهمنامه در راستای اجرای خدمات بیمه برای کولبران مناطق مرزی استان آذربایجان غربی امضا شد.
۷ مرداد ماه ۹۶ نیز «آیین نامه ساماندهی مبادله در بازارچه‌های غیررسمی موقت مرزی» به پیشنهاد مشترک وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز در هیات وزیران مصوب شد.اسفند ۹۵، علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت، وعده ساماندهی کولبران و بیمه‌شدن آنان را داد، کردستان به عنوان یکی از استان‌های پایلوت در اجرای این طرح انتخاب و قرار شد نیمه دوم فرودین ماه ۹۶ با حمایت دولت و صندوق روستاییان و عشایر در قالب تفاهمنامه‌ای کولبران بیمه شوند.نه در فروردین ۹۶، بلکه با گذشت ۸ ماه از فروردین ۹۸ هم خبری از اجرای این طرح نشد.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری هم تیر ۹۶، در دیدار با مجمع نمایندگان استان کردستان عنوان کرد: دیدن تصاویر مردم منطقه که برای امرار معاش از طریق کولبری بارهای سنگین و حجیمی را بر دوش حمل می‌کنند، دردآور است و باید برای کمک به آنها چاره‌ای اندیشیده شود. دولت برای حل این مسئله از ایده‌ها و طرح‌های جایگزین و حتی کمک مادی به منظور برطرف کردن نیازهای این قشر از جامعه حمایت می‌کند تا کولبری به‌عنوان یک شغل از حیات اجتماعی کردستان رخت بربندد.
اگرچه زمان زیادی از این اظهارتاسف معاون اول رئیس‌جمهوری و وعده کمک دولت به کولبران می‌گذرد، اما تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.مدیر صندوق بیمه اجتماعی، عشایر و کشاورزان استان کردستان نیز گفت:تفاهمنامه بیمه کولبران توسط صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر طی سفر آقای ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وقت به کردستان با زاهدی، استاندار وقت منعقد شد که براساس مفاد این تفاهمنامه قرار شد ۱۵ هزار کولبر در کردستان بیمه شوند، اطلاعات ۱۳ هزار و ۳۳۰ نفر کولبر از طریق فرمانداران در اختیار صندوق بیمه عشایر و روستاییان قرار گرفت در همین راستا شغلی با عنوان کولبری در سامانه این صندوق تعریف شد و بیش از ۲ هزار نفر از این جامعه آماری ثبت نام اولیه را هم انجام دادند. جبار احمدپور تصریح کرد: قرار شد دولت ۲۰ درصد اعتبار موردنیاز بیمه کولبران را تامین کند و سهم صندوق نیز ۲۰ درصد تعیین شد.
صندوق بیمه روستاییان و عشایر استان سهم خود را تحقق بخشید ولی بنا به دلایل مختلف، سهم ۲۰ درصدی دولت تامین اعتبار نشد و عملا طرح اجرا نشد. البته صندوق هیچ محدودیتی در بیمه کولبران ندارد و این افراد بدون محدودیت می‌توانند به صورت آزاد خود را بیمه کنند که درحال‌حاضر نیز ۱۰۵ نفر از این افراد بیمه هستند که تعدادی هم موفق به دریافت مستمری شده‌اند.
نه تنها طرح پر سروصدای بیمه کولبران منتفی شد بلکه «طرح ساماندهی کولبران» و متمرکز کردن آنها در بازارچه‌های رسمی که قرار بود «پیله‌وری» از طریق گذرگاه‌های امن را جایگزین «کولبری پرخطر» کند نیز به هیچ کجا نرسید.در همین زمینه عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور ۸ بهمن ۹۶ در پنجمین جلسه شورای توسعه و امنیت پایدار شرق و غرب کشور ظهر با اشاره به ساماندهی کولبری در استان‌های هدف گفت:
طرح ساماندهی کولبری با مشورت دستگاه‌های مرتبط در دولت تهیه و تصویب شد که بر اساس این طرح هر فردی با فعالیت در قالب این طرح می‌تواند درآمد مکفی داشته باشد. وزیر کشور همچنین از ابلاغ طرح کولبری به استانداران هدف خبر داد و گفت: استانداران اجرای این طرح را جدی بگیرند. با اجرای این طرح ضمن حفظ کرامت انسانی دیگر شاهد مشکلات گذشته برای کولبران نخواهیم بود.
از طرفی محسن مددی مدیرکل آموزش فنی و حرفه‌ای آذربایجان غربی روز ۳۱ تیر ۹۸ در یک نشست خبری از ایجاد کمیته مشترک در بین استان‌های درگیر با کولبری خبر داد و خاطرنشان کرد: در صورت موافقت سازمان مرکزی در راستای ایجاد مشاغل جایگزین کولبری از طریق ارائه آموزش‌های مهارتی گام‌های ویژه‌ای در ۵ استان درگیر معضل کولبری برداشته خواهدشد.
تعدادی از نمایندگان مجلس هم در سال‌های گذشته سخنانی در حمایت از کولبران مطرح کرده‌اند اما هنوز که هنوز است هیچ اتفاق خاصی در حمایت از کولبران صورت نگرفته و اصلا این موضوع در نظر گرفته نمی‌شود که کولبری مناسب با کرامت انسانی نیست و برای کسانی که از سر فقر به این شغل (اگر بتوان نام آن را شغل گذاشت) روی می‌آورند باید شرایط و مشاغلی فراهم شود که چنین کار خطرناکی را در کوه‌های صعب‌العبور و سرد غربی و کوه و بیابان‌های پرخطر شرقی انجام ندهند.
در خرداد ماه ۹۷ نیز هیات دولت تصمیم گرفت به کولبرانی دارای مجوز تردد در روستاها و شهرهایی که کمتر از ۲۰ کیلومتر با مرز فاصله دارند، تخفیف مالیاتی و یا سود بازرگانی بدهد. سقف تخفیف سود بازرگانی برای هریک از خانوارهای ساکن در این مناطق ۷۰۰ هزار تا ۲.۸ میلیون تومان اعلام شد.در این تصویب‌نامه مقرر شد معافیت یا تخفیف مالیاتی شامل آن دسته از کولبرانی شود که حداقل ۳ سال در مناطقی که حداکثر ۲۰ کیلومتری نقاط صفر مرزی فاصله دارد، اقامت داشته باشند اما این طرح نیز به سرانجام نرسید.
معاون هماهنگی اقتصادی و توسعه منطقه‌ای وزیر کشور در ۲۴ خرداد امسال گفت: تصویب‌نامه ساماندهی کولبران اجرایی نشد اما تقویت مرزنشینان و ساماندهی کولبران از اولویت‌های کاری دولت است. ۲۶ تیر ۹۸ نیز نماینده مردم سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی گفت: ساماندهی وضعیت کولبران در گرو فعال‌شدن واردات در مرز سیرانبند است. این بخشی از وعده‌هایی بود که دولتمردان ارائه دادند و هنوز هم اجرا نشده است. شاغلان کوهستان اگر زیر بار سنگین کالاهای روی دوششان نشکنند، با این وعده و وعیدهای دولت و اجرا نشدن‌شان حتما می‌شکنند.
تعلل تا کجا؟
برای کولبر بودن نیاز نیست کوهنورد باشید، فقط باید توان جسمی مناسبی داشته و مشکل بینایی هم نداشته باشید چون به تاریکی می‌خورید و نمی‌توانید از چراغ قوه و وسایل روشنایی هم استفاده کنید. این افراد با در آمدهای اندک محموله‌های سنگین بردوش می‌کشند و مسیر سخت و طولانی را طی می‌کنند و تنها درخواست‌شان نیز داشتن بیمه درمانی و تکمیلی و حمایت‌های مالی دولت است.به هر حال آنچه ضرورت دارد و حتی برای تحققش هم زمان را از دست داده‌ایم، ساماندهی کولبران و تبدیل آنها به پیله‌وران و افرادی است که در قالب فعالیت رسمی و قانونی و در تعاونی‌های مرزنشین مشغول شوند.
