گروه سیاسی: در ادامه موج جدید تنش‌زدایی‌ها و فضای مثبت حاکم بر مناسبات ایران با غرب، دیروز -یک‌شنبه- وزیر امور خارجه کشورمان از گام مهم دیگری در این راستا خبر داد. به گزارش تجارت، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با شبکه خبر درباره توافق ایران و عربستان سعودی برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک گفت: ما در همین چارچوب پیشرفت‌های خوبی را در بحث توسعه مناسبات با همسایگان در ماه‌های گذشته شاهد بودیم. از ماه‌ها قبل ایده‌هایی در خصوص حل مشکلات با برخی از کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی مطرح بود. در جریان نشست بغداد ۲ در اردن گفت‌وگوی اولیه‌ای بین من و آقای فرحان، وزیر امور خارجه عربستان، در محل ورودمان به اجلاس چند دقیقه‌ای انجام شد.
امیرعبداللهیان افزود: طرف سعودی تاکید داشت بر آمادگی خودش برای این که روابط به حالت طبیعی بازگردد. طبعا این مسئله یک زمینه دیگری را هم با خودش همراه کرد و آن به این بر می‌گردد که آقای شی، رییس جمهور چین زمانی که قصد سفر به عربستان سعودی را داشت، ایده‌هایی را با ما در میان گذاشتند. مدیرکل سیاسی ما ملاحظاتی نسبت به مواضع منطقه‌ای ما و چین داشتند که مقامات چینی را توجیه کردند گفت‌وگوهایی که شکل می‌گیرد، در چه چارچوبی می‌تواند به نفع مناسبات منطقه و کشورهای منطقه باشد.
او همچنین تشریح کرد: در نهایت، در سفری که جناب آقای دکتر رئیسی به پکن داشتند، در ملاقات خصوصی، آقای شی، ریییس جمهور چین هم گزارشی را ارائه کردند از گفت‌وگوهایشان با مقامات عالی عربستان سعودی و از آن سفرشان و هم این که ایشان برای این که یک نقش میانجی را ایفا کنند برای برون‌رفت تهران و ریاض از چالش‌ها و مشکلاتی که وجود دارد، ایده‌هایی رامطرح کردند. آقای دکتر رئیسی، مواضع جمهوری اسلامی ایران را در این رابطه تبیین کردند؛ نگاه دولت‌شان را نسبت به حل مشکلات با کشورهای منطقه و حرکت در مسیر گفت‌وگو و فراتر از آن، شکل گرفتن همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه در منطقه بیان کردند و در نهایت قرار شد که گفت‌وگویی بین تهران و ریاض در پکن شکل بگیرد. ایده‌های مختلفی مطرح بود که این گفت‌وگو در چه سطحی انجام شود.
وی همچنین در بخش دیگری از سخنانش گفت: تبادل پیام‌ها همچنان در گفت‌وگوهای لغو تحریم‌ها در جریان است و در موضوع تبادل زندانیان به یک توافق در روزهای اخیر دست یافتیم و اگر همه چیز از طرف آمریکا خوب پیش برود در روزهای آینده انجام خواهد شد.
امیرعبداللهیان ادامه داد: ما این پرونده را یک پرونده کاملا انسانی می‌دانیم. از مارس سال گذشته در این رابطه یک سندی بین ما و طرف آمریکایی به طور غیرمستقیم به امضا و تایید رسید اما زمنیه اجرای آن اکنون فراهم شده است. از نظر ما همه چیز آماده است. طرف آمریکایی در حال هماهنگی‌های فنی خودش قرار دارد. امیرعبداللهیان همچنین درباره مذاکرات لغو تحریم‌ها در وین که با وقفه‌ای چندماهه روبه‌روست، گفت: ما معتقد هستیم که جمع‌بندی گفت‌وگو برای لغو تحریم‌ها در دسترس هست. رفع اتهام بی‌اساس از ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک مسئله مهم و یکی از خطوط قرمزمان مطرح می‌شود. او افزود: در سفر اخیر آقای رافائل گروسی به تهران پیشرفت خوبی حاصل شد. الان یک همکاری نیرومندی بین سازمان انرژی اتمی ما و آژانس جریان دارد که نتیجه این همکاری تاثیر خیلی خوبی در جمع‌بندی مذاکرات خواهد داشت.
وزیر امور خارجه بیان کرد: من به عنوان مسئول دستگاه دیپلماسی در ارسال پیام‌ها هم به مقامات آمریکایی گفته‌ام. مقامات آمریکایی در اتخاذ تصمیم نهایی جرات و جسارت لازم را تاکنون نتوانسته‌اند از خود به نمایش بگذارند، در حالی که طرف ایرانی را عقلانیت، با ابتکار و با شجاعت، خیای شفاف در میز مذاکره غیرمسقیم ایده‌های رو به جلو را مطرح کرده است. من فکر می‌کنم زمینه خوبی با توجه به آنچه گذشته است، برای رسیدن به جمع‌بندی گفت‌وگوهای طولانی ماه‌های گذشته وجود دارد. ما در مسیر دیپلماسی و مذاکره به خوبی قرار داریم و امیدواریم هر چه زودتر نتیجه‌ای که مطلوب است با رعایت کامل منافع ملت‌مان حاصل شود.

انحصار و قفل‌شدگی در صنعت نفت شکست

وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: صنعت نفت ما تاریخچه دیرین و تلاطمات و پیچیدگی‌های زیادی داشته است، اما یکی از مواردی که سال‌های سال در یک انحصار و قفل شدگی وجود داشت، گام به گام شکست و برطرف شد. به گزارش ایسنا، سید احسان خاندوزی در مراسم رونمایی از معاملا گواهی سپرده نفت‌خام که با حضور وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران برگزار شد، گفت: بخشی از این شکست با ابلاغ سیاست‌های اصل ۴۴ و ورود بخش خصوصی به زنجیره نفت خام و میعانات بود. بخش دیگر این قفل نیز امروز با همت مشترک وزارت نفت، وزارت اقتصاد، بانک مرکزی و بازار سرمایه شکسته خواهد شد و ابزارهای جدید مالی و اقتصادی به کمک آمده‌اند. خاندوزی افزود: نکته مهم این است که این ابزار در زمانی ایجاد می‌شود که وضعیت فروش نفت در یک نقطه بسیار مطلوب قرار دارد و در زمینه تعاملات خارجی و تبادلات مالی نیز در نقطه بسیار مطلوبی نسبت به گذشته دارد.

برآورد ۱۶۰ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی

رییس سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه حدود ۳۳۰، ۳۴۰ هزار میلیارد تومان معافیت مالیاتی است که ما در سال گذشته اعمال کردیم، گفت: اگر مواردی مانند کسورات بازنشستگی را به عنوان مالیات در نظر بگیریم، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی برابر ۱۳ درصد است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، داوود منظور رییس سازمان امور مالیاتی در خصوص مالیات‌های وصول شده در سال جاری گفت: در 11 ماهه اول امسال توانستیم 430 هزار میلیارد تومان از مردم مالیات دریافت کنیم، حدود 100 هزار میلیارد تومان عوارض ارزش افزوده که این را به شهرداری ها، دهیاری‌ها و روستا‌ها مستقیماً پرداخت می‌کنیم، بنابراین جمع وصولی ما امسال در 11 ماه 530 هزار میلیارد تومان بوده است. رییس سازمان امور مالیاتی در مورد میزان قرارهای مالیاتی گفت: فرار مالیاتی چندان قابل سنجش مستقیم نیست که ما بتوانیم عدد و رقمی را اعلام کنیم. برآورد ما این است که حدوداً فرار مالیاتی یک سوم مجموع درآمد‌های مالیاتی است که ما باید داشته باشیم، به عبارت دیگر در پدیده فرار مالیاتی یک سوم از درامد‌های مالیاتی مان را از دست می‌دهیم.

گروه اقتصاد کلان: در سال‌های اخیر بخش زیادی از منابع مالی ایران در کشورهای مختلف از جمله عراق،‌کره جنوبی،هند و آمریکا مسدود شده است و بعد از سال‌های تحریم در اواخر دهه 90 نیز دسترسی به این منابع بسیار دشوارتر شد. به گزارش «تجارت»، مدتی پیش پایگاه خبری آسیا تایمز حجم کل دارایی های خارجی بلوکه شده ایران را حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد کرد. طی مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ در سال‌های 1393 و 1394 آزادسازی تدریجی بخشی از منابع ارزی ایران آغاز شد، به‌طوری که تا قبل از اجرایی شدن برجام حدود ۱۱.۹ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت. براین اساس طی سه مرحله و بنا بر توافق اول ژنو حدود ۴.۲ میلیارد دلار در قالب هشت قسط و از سال ۲۰۱۴ واریز شد. در مرحله دوم ۲.۸ میلیارد دلار و در شش قسط در سال ۲۰۱۵ و در ادامه ۴.۹ میلیارد دلار دیگر آزاد و در اختیار بانک مرکزی ایران قرار گرفت. در حال حاضر و بعد از توافق میان ایران و عربستان به نظر می‌رسد شرایط برای دستیابی به منابع مسدود شده ایران در سایر کشور فراهم شده باشد. موضوعی یحیی آل اسحاق رییس اتاق مشترک ایران و عراق هم آن را تایید می‌کند.

منابع بلوکه شده ایران در عراق چقدر است؟
بر اساس آخرین اخبار و اطلاعات به دست آمده، ایران بیش از چهار میلیارد دلار منابع ارزی مسدود شده در عراق دارد که تاکنون بخشی از آن آزاد شده و این فرآیند ادامه خواهد داشت. بر اساس داده‌های موجود و در پی پیگیری‌ها و بر اساس اطلاعات به دست آمده، ایران بیش از چهار میلیارد دلار منابع مسدود شده ارزی در عراق دارد که تا هفته گذشته بیش از ۸۰۰ میلیون دلار آن در مراحل مختلف طی دو ماه گذشته آزاد شده است. همچنین سید حمید حسینی - عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و عراق - در این باره اظهار کرد که بر اساس توافقات صورت گرفته بین ایران و عراق، آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده در این کشور در دستور کار قرار گرفته و مقرر شده عراق ۵۰۰ میلیون دلار دیگر از پول‌های بلوکه شده ایران نزد بانک‌های خود را بازگرداند. البته این عضو اتاق بازرگانی مدعی شده که "بانک مرکزی میزان بدهی عراق به ایران را بیش از ۱۰ میلیارد دلار عنوان کرده است". با این حساب و در صورت آزاد شدن ۵۰۰ میلیون دلار دیگر از منابع ارزی بلوکه شده ایران در عراق، مجموع این منابع آزاد شده به یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار می‌رسد که با توجه به توافق صورت گرفته بین ایران و عراق و توافق اخیر انجام شده بین ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دیپلماتیک، پیش بینی می‌شود که منابع ارزی بیشتری از کشورهای مختلف به ایران بازگردانده شود.
گشایش‌های بیشتر در راه است
در این خصوص رئیس اتاق مشترک ایران و عراق گفت: اتفاقات مثبتی در مسیر آزادسازی ایجاد شده که منجر به گشایش‌های بیشتری در بازار ارز هم خواهد شد. یحیی آل‌اسحاق؛ رئیس اتاق مشترک ایران و عراق در گفت‌وگو با تاکید براینکه درباره آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در عراق مذاکرات خوبی صورت گرفته و همچنان در حال مذاکره هستیم، اظهار کرد: میزان مطالبات ایران از عراق متغیر است، اما بین ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده که با توجه به توافق ایران و عربستان و اتفاقات مثبت دیگر در منطقه؛ بخش زیادی از این مطالبات را به زودی دریافت خواهیم کرد. وی با اشاره به آزادسازی ۵۰۰ میلیون دلاری در مرحله اول دریافت مطالبات ایران از عراق گفت: نحوه دریافت این میزان از طلب ما هنوز مشخص نیست و نهایی نشده است. آل‌اسحاق گفت: آزادسازی منابع ایران در عراق قطعا به عرضه بیشتر ارز اسکناس در بازار منجر خواهد شد که تاثیر بسیاری در کاهش قیمت‌ها هم دارد. هرچند بانک مرکزی اعلام کرده که هیچ کمبودی وجود ندارد و ذخایر کنونی اسکناس ارز در تاریخ بانک مرکزی سابقه نداشته است و از لحاظ اسکناس مشکلی در عرضه نداریم، اما این اتفاق قطعا به بازتر شدن دست بازارساز کمک خواهد کرد. رئیس اتاق مشترک ایران و عراق روند قیمت‌ها در بازار ارز را نزولی دانست و تصریح کرد: نرخ ارزی که در بازار آزاد اعلام می‌شود واقعی نیست و متاثر از جو روانی و عوامل غیراقتصادی است؛ چرا که نرخ واقعی بسیار پایین‌تر از قیمت‌های کنونی بازار است. او تاکید کرد: عراقی‌ها درباره اینکه بدهی ما را با دینار پرداخت کنند مشکلی نداشته و ندارند؛ اما به دلیل اینکه نیاز‌ها و مصارف ما دلاری است بنابراین درصدد استفاده بهینه از این دارایی‌ها هستیم. آل‌اسحاق با بیان اینکه نه در روابط سیاسی و نه اقتصادی مشکلی با عراق نداریم، افزود: موضوع اصلی این است که مسئولان عراق به دنبال حل مشکل هستند و اینگونه نیست که نخواهند بدهی ما را پرداخت کنند و یا مشکل مالی در این‌باره داشته باشند؛ بلکه مشکل اصلی دخالت نابجا و کارشکنی آمریکاست. رئیس اتاق مشترک ایران و عراق گفت: عراق از لحاظ مالی وضعیت خوبی دارد به نحوی که ماه گذشته فقط ۱۱ میلیارد دلار فروش نفت داشته و در نتیجه مشکل دارایی ندارد. در حال حاضر با شرایطی که ایجاد شده و فضا تغییر یافته؛ اتفاقات مثبتی در این مسیر ایجاد خواهد شد که منجر به گشایش‌های بیشتری در بازار ارز هم می‌شود. وی با تاکید براینکه دولت ایران به دنبال یافتن مسیر‌هایی جز دریافت دلار از عراق است؛ گفت: نکته مهم دیگر اینکه بخش خصوصی هیچ مطالبات معوقی از عراق ندارد و این میزان بدهی حدود ۱۰ میلیارد دلاری عراق به بخش دولتی ناشی از فروش نفت و گاز و بخش انرژی ایران است.

فرشید فرزانگان
عضو اتاق بازرگانی ایران

تاثیر ارتباطات ایران و عربستان در منطقه غیر قابل انکار است و به طور قطع هر چه که این روابط دامنه‌تر و بلندمدت ادامه پیدا کند، تاثیرات به مراتب بیشتر خواهد بود. اگر مشکل ایران با عربستان برطرف شود، گشایش‌های خوبی اتفاق رخ می‌دهد و این گشایش‌ها از جنسی خواهد بود که جایگاه ایران را در منطقه تغییر می‌دهد. اینکه این توافق با عربستان صورت گرفته، اعلام شده اما جزییاتی از آن هنوز منتشر نشده است و البته این توافق دال بر دایر کردن سفارتخانه‌های در دو کشور است که رسانه‌های عربی اعلام کردند که ظرف دو ماه آینده سفارتخانه‌ها بازگشایی خواهند شد. این خبر گشایش فضای سیاسی بین دو کشور را نشان می‌دهد اما باید نوع و سطح همکاری‌های کشورها باید مورد بررسی قرار گیرند. نکته‌ای که وجود دارد این است که انتشار همین خبر بار روانی مثبت برای بازار به همراه داشت و انتشار این خبر بر روی کانال‌های اعلام نرخ دلار اثر گذاشت. در این مدت دو خبر سفر آقای گروسی به ایران و خبر توافق با عربستان بار روانی مثبت در بازار ارز اریان ایجاد کرد. اگر انتشار این اخبار مثبت ادامه داشته باشد و بار روانی بازار تغییر پیدا نکند، بسیاری را می‌تواند به موقعیت فروشنده ارز تبدیل کند. افزایش فروش ارز باعث می‌شود که فشار از روی بازار برداشته شود و نوسان‌گیرها فروشنده شوند چراکه افق بازار را افزایشی نمی‌بینند. اینکه گفته شد درهم امارات بر می‌گردد، ممکن است که بخشی از این توافق به این شکل باشد که پول‌های بلوکه شده ایران به صورت درهم برگردد و گویا از عراق هم 500 میلیون دلار هم برگشته است. در این میان، ایران با چین هم مراودات اقتصادی سنگینی دارد و موضوع پو‌ل‌های بلوکه شده ایران در چین مطرح است و اگر این پول‌های بلوکه شده از چین به شکل درهم از امارات برگردد، به طور قطع این درهم‌ها در بازار ارز ایران اثر می‌گذارد. پول‌های بلوکه شده حتی اگر به شکل یوان چین هم برگردد، در بازار ایران اثربخش خواهد بود. اما درهم امارات در بازار ایران ثانیه‌ای است و بیشتر تراکنش‌های ایران از درگاه‌های صرافی‌ها انجام می‌شود و عملیات صرافی‌ها بر روی نرخ‌ها در بازار تاثیر زیادی دارد. معتقدم باید صبور بود تا جزییات توافقات مشخص شود و آنچه که مشهود است اثر بار روانی آن در بازار است. اما پیش‌بینی می‌شود اگر سفارت عربستان بازگشایی شود نوید بخش همکاری‌های آتی ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس خواهد بود و حتما نزدیکی عربستان به ایران در روابط منطقه‌ای تاثیرگذار است. رقابت منطقه‌ای را هم باید در نظر گرفت، در مقطعی امارات دنباله روی عربستان بود اما امروز شاهد این رویه نیستیمتوافق با عربستان فرصت‌های بیشتری برای کشورمان ایجاد می‌کند. وقتی به عربستان نزدیک شویم، در آینده امارات هم وارد شرایط رقابتی شود. باید توجه داشته باشیم که اصول و نگاه کشورهای حوزه خلیج فارس، به مسائل اقتصادی است و اقتصاد در محور قرار دارد، بنابراین هر چه اقتصاد را از محور خارج کند از جمله سیاست، در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرد. به طوریکه شاهد آن هستیم که با همه فشارهایی که بر روی امارات وارد می‌کنند، امارات در حال حاضر بالای 22 میلیارد دلار با ایران مراوده اقتصادی دارد و این رقم برای ایران رقم بزرگی محسوب می‌شود و برای امارات هم ارزنده است. باید توجه داشت وقتی عربستان در محور قرار می‌گیرد ارتباط با عربستان در منطقه فرصت‌های بیشتری برای ما ایجاد می‌کند و عربستان بر روی برخی از کشور‌ها از جمله بحرین، اردن و ... اثر مستقیم دارد اما امارات و عربستان در نهایت در یک رقابت منطقه‌ای قرار دارند. برخی از شرکت‌ها هم در امارات و هم در عربستان دفتر دارند اما شرط عربستان برای همکاری با شرکت‌ها این است که اگر دفتر مرکزی شرکت‌های چند ملیتی در عربستان نباشد نمی‌توانند از مشوق‌ها و تسهیلات این کشور استفاده کنند تمام این‌ها نشان می‌دهد که اثرگذاری عربستان در منطقه غیرقابل انکار است.

جاوید قربان اوغلی
تحلیلگر سیاست خارجی

قفل روابط میان ایران و عربستان پس از هفت سال شکسته و به یکباره اعلام شد که با وساطت پکن، به منظور از سر گیری روابط کامل دیپلماتیک، این توافق حاصل شده است. در یک سوی این توافق که با میانجیگری چین حاصل شد، عربستان رژیمی محافظه کار است که دنبال دردسر نیست. برنامه توسعه جاه طلبانه‌ای را دنبال می‌کند. به نیکی از ضرورت‌های اجرای چنین . برنامه عظیمی آگاه است که اطمینان خاطر از صلح و ثبات در منطقه است. بر این اصل واقف است که بزرگترین دشمن توسعه، بی‌ثباتی و جنگ است. در همین راستا، پایان بخشیدن به جنگ ۱۰ ساله در یمن که گفته می‌شود تا کنون بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برای آن هزینه کرده و نتیجه ملموسی هم به دست نیاورده، از اولویت‌ها و ضروت‌های پیشبرد چنین برنامه‌ای است. ایران در سوی دیگر این توافق است که به دلیل سیاست‌های ناصواب خارجی با وضعیت به شدت وخیم اقتصادی، نابسامانی اجتماعی و سیاسی و بحران‌های متعدد در همه زمینه‌ها روبروست. وجه سوم این توافق چین است که رشد اقتصادی اعجاز انگیز آن نیازمند انرژی و مهم‌تر از آن " امنیت انرژی" است. اگر بخواهیم این توافق را تئوریزه کنیم به نظر من از زاویه نگاه ایران و عربستان می‌توان توافق را در چارچوب رئال پلیتیک و نیاز دو طرف به چنین توافقی (و البته با زاویه‌ای متفاوت برای هریک) و از منظر پکن تفوق توسعه اقتصادی بر جاه طلبی سیاسی تبیین کرد. ولی فارغ از این موارد، باید از چنین توافقی استقبال کرد ولو اینکه می‌توانست سال‌ها پیش از این اتفاق بیفتد و منطقه بشمول دو کشور متحمل این همه ضرر و زیان نشوند. از منظر تاریخی روابط دوکشور طی ۴۳ سال گذشته با فراز و نشیب‌های فراوانی روبرو شده که ورود به آن نیازمند بحثی دراز دامن است. اجمالا سفر تاریخی زنده یاد هاشمی و توافقات صورت گرفته با عبدالله، رهبر فقید عربستان که منجر به برگزاری اجلاس سران کنفرانس اسلامی(۱۳۷۶) و متعاقب آن رویکرد منطقی و تنش‌زدای دولت اصلاحات که دو موافقتنامه بسیار مهم اقتصادی تجاری ( ۱۳۷۷) و از آن مهم‌تر امنیتی(۱۳۸۰) دستاورد آن بود، روابط دو کشور را استحکام بخشید و آرامشی را به وجود آورد که منافع مشترک دو قدرت منطقه‌ای را در پی داشت. البته عربستان همواره نگران دو رویکرد از سوی ایران بود؛ صدور انقلاب و بی‌ثبات سازی منطقه و برنامه هسته‌ای. در پرتو تحولات چند سال گذشته موضوع صدور انقلاب به طور چشمگیری فروکش کرده و بحران‌هایی که ایران درگیر آن است فرصت بروز و ظهور و پیگیری چنین اندیشه‌ای را از بین برده است؛ اما موضوع بی‌ثبات‌سازی از زمان دولت نهم و متعاقب آن در خیزش بهار عربی در دستور کار ایران قرار گرفت، در بحران بحرین و یمن دامن‌گیر عربستان شد. 

گروه انرژی: آرامکو که بزرگترین شرکت نفتی جهان است، در سال ۲۰۲۲ درآمد خالص ۱۶۱ میلیارد دلار داشت که بزرگترین درآمد از زمان عرضه اولیه عمومی این شرکت در سال ۲۰۲۱ است. حمله نظامی روسیه به اوکراین که به افزایش شدید قیمت‌ها منجر شد، به عملکرد مالی درخشان آرامکو کمک کرد. شرکت آرامکوی سعودی برای استفاده از درآمد هنگفتی که سال میلادی گذشته در پی افزایش چشمگیر قیمت نفت و گاز، نصیب این شرکت شد، پرداخت سود نقدی سهام را افزایش داد و هزینه سرمایه را بالاتر می‌برد. به گزارش «تجارت»، آرامکو پرداخت سود نقدی که منبع مهم تامین بودجه برای دولت عربستان سعودی است را برای سه ماهه چهارم به ۱۹.۵ میلیارد دلار افزایش داشت که چهار درصد بالاتر از سه ماهه سوم بود. شرکتهای نفتی آمریکایی و اروپایی نظیر شورون و شل هم درآمدهای خیره کننده‌ای را گزارش کرده و با پرداخت سود نقدی بالاتر و بازخرید سهام، میلیاردها دلار را به سهامدارانشان برمی‌گردانند. آرامکو تاکنون به استفاده از درآمد اضافی برای افزایش تولید، متمرکز بوده است. قیمت نفت از اواسط سال ۲۰۲۲، سیر نزولی پیدا کرد و از ابتدای سال میلادی جاری تاکنون، چهار درصد نزول کرده و هر بشکه نفت برنت، اکنون پایین ۸۳ دلار معامله می‌شود. این کاهش قیمت نفت تحت تاثیر مواضع سیاست پولی فدرال رزرو بوده که برای مقابله با تورم، به تحکیم سیاست پولی ادامه می‌دهد و سرمایه گذاران دیگر انتظار ندارند نرخ بهره در نیمه دوم سال ۲۰۲۳، در یک مسیر نزولی واضح باشد. سود آرامکو در فاصله اکتبر تا دسامبر به ۳۰.۷ میلیارد دلار رسید که در مقایسه با ۴۲.۴ میلیارد دلار در سه ماهه سوم، کاهش داشت. درآمد شرکت شیمیایی سابک که تحت کنترل آرامکو قرار دارد، اواخر سال ۲۰۲۲ تحت تاثیر کندی اقتصاد جهانی و ضعیف شدن تقاضا برای محصولات این شرکت، نزول کرد. بسیاری از معامله‌گران همچنان تصور می‌کنند قیمت نفت امسال صعود کرده و ممکن است به ۱۰۰ دلار در هر بشکه برگردد زیرا تقاضای چین برای سوخت با بازگشایی اقتصاد این کشور، رو به افزایش است. آرامکو دوباره گوشزد کرد سرمایه گذاری جهانی اندکی در تولید نفت و گاز وجود دارد و محدودیت عرضه در بازار ممکن است باعث افزایش قیمت‌ها شود. عربستان سعودی از دولت‌ها و شرکت‌های انرژی غربی برای پیشبرد بیش از حد سریع گذار انرژی، انتقاد کرده است. آرامکو در حال هزینه میلیاردها دلار برای بالا بردن ظرفیت تولید روزانه از ۱۲ میلیون بشکه فعلی، به ۱۳ میلیون بشکه و افزایش ۵۰ درصدی تولید گاز تا سال ۲۰۲۷ است. میانگین تولید نفت آرامکو در سال ۲۰۲۲، به ۱۰.۵ میلیون بشکه در روز رسید که بالاترین میزان برای عربستان بود. این افزایش با تصمیم اوپک پلاس برای افزایش تدریجی عرضه پس از کاهش چشمگیری که در اوج بحران پاندمی کووید، در میزان تولید انجام داده بود، روی داد. امین ناصر، مدیرعامل آرامکو در بیانیه‌ای اعلام کرد با توجه به این که انتظار داریم نفت و گاز برای آینده قابل پیش بینی، ضروری بماند، ریسک‌های سرمایه گذاری اندک در صنعت ما، واقعی بوده و می‌تواند به قیمت بالاتر انرژی منجر شود. آرامکو اعلام کرد این شرکت ۳۷.۶ میلیارد دلار برای پروژه‌های سرمایه در سال ۲۰۲۲ هزینه کرده است و این رقم را امسال به ۴۵ تا ۵۵ میلیارد دلار افزایش خواهد داد. سود نقدی ۷۵.۸ میلیارد دلار برای کل سال، با جریان نقدی آزاد که به حدود ۱۴۹ میلیارد دلار افزایش پیدا کرد، به راحتی تامین خواهد شد. آرامکو همچنین یک پاداش سهم برای هر ۱۰ سهم، عرضه خواهد کرد. بر اساس گزارش بلومبرگ، عربستان سعودی در سال ۲۰۱۹ عرضه اولیه عمومی انجام داد. عربستان سعودی همچنین مالک حدود ۹۸ درصد این شرکت است ارزش بازار آرامکو ۱.۹ تریلیون دلار است و این شرکت پس از اپل، دومین شرکت باارزش بزرگ جهان است. انتشار گزارش فصلی عملکرد شرکت نفتی آرامکو نشان می‌دهد تحت تاثیر افزایش قیمت نفت، سود خالص این شرکت بیش از دوبرابر شده است.
شرکت نفتی سعودی آرامکو اعلام کرد که سود خالصش در فصل سوم سال دوبرابر شده است. این افزایش هم از افزایش فروش و هم از جهش قیمت نفت ناشی شده است. امین ناصر مدیرعامل آرامکو در بیانیه‌ای عنوان کرده است: «عملکرد فصلی قابل انتظار ما نتیجه افزایش فعالیت‌های اقتصادی در بازار کلیدی، جهش در تقاضا برای انرژی و موقعیت ویژه ما در تولید با هزینه پایین است.» ریتا گیندی تحلیلگر در ارقام سکیوریتیز می‌گوید: «رشد متوالی سود عمدتا توسط بخش بالادستی تامین می‌شود. حجم نفت خام با 12 درصد رشد به 9.6 میلیون بشکه در روز رسیده است.جریان آزاد نقدی آرامکو از 12.4 میلیارد دلار به 28.7 میلیارد دلار رسیده است. این شرکت اعلام کرده است که در راستای اصولش 18.8 میلیارد دلار سود سهام توزیع خواهد کرد. یوسف حسینی تحلیلگر در ای اف جی هرمس عنوان می‌کند که احتمال اینکه آرامکو در پایان سال سود خوبی پخش کند بیشتر و بیشتر می‌شود.

گروه راه و مسکن: گرانی در حوزه اقتصاد مسکن به‌ ویژه در کلانشهری مانند تهران که تراکم جمعیتی بالا و متنوعی دارد باعث بروز پیامدهایی در زمینه‌های گوناگون خواهد شد. یکی از این پیامدها افزایش مهاجرت به مناطق پایین‌تر و حاشیه شهرهاست که دگرگونی‌های زیادی را در حوزه زیست شهری و تغییرات در بازار مسکن این مناطق به وجود می‌آورد.
به گزارش روزنامه تجارت به نقل از سایت تجارت‌نیوز، شیب صعودی قیمت مسکن به‌ویژه در شهر تهران همواره تبعاتی داشته که معمولا با یک فاصله زمانی خود را نشان داده است. یکی از این تبعات را می‌توان مهاجرت به مناطق پایین‌تر و حاشیه شهر دانست که علاوه بر ابعاد اقتصادی, از منظر اجتماعی نیز پیامدهای جبران‌ناپذیری دارد. مسیری که همزمان با جهش قیمت‌ها در سال 97 نیز طی و منجر به تغییر بافت اجتماعی شهر تهران و مناطق اطراف آن شد.

پارامترهای مهم اقتصاد مسکن
منصور غیبی، کارشناس بازار مسکن در این خصوص گفت: در حوزه اقتصاد مسکن توان خرید و کیفیت آپارتمانی که برای خرید انتخاب می‌شود دو شاخص مهم است. خریداران همیشه علاقمند هستند مبلغی که
پرداخت می‌کنند کیفیت مناسبی را، هم در حوزه آپارتمان و هم در حوزه زیست شهری فراهم کند. او ادامه داد: ولی آنچه در حال حاضر تغییر کرده این است که به نظر می‌آید مبلغ پرداختی، هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ برخورداری از فضاهای اجتماعی و خدمات شهری، هزینه واقعی آن آپارتمان نیست و ارزش آن را ندارد. غیبی در مورد پیامدهای این روند بیان کرد: این موضوع باعث می‌شود به مرور طرح تقسیم و توزیع متقاضی از یک منطقه به یک منطقه دیگر، شکل بگیرد. یعنی یک فرد اگر پیش از این با مبلغی قادر به خرید آپارتمان در منطقه A بوده است حالا مجبور می‌شود با همان مبلغ در منطقه B یک آپارتمان خریداری کند. این افزایش قیمت بی‌دلیل از لحاظ قرابت آماری و متغیرهای اقتصادی باعث شده برای سال‌های بعد امیدی برای خرید آپارتمان در پایتخت وجود نداشته باشد.

پیامدهای افزایش بی‌رویه قیمت مسکن در تهران
این کارشناس همچنین در خصوص افزایش قیمت مسکن در تهران توضیح داد: افزایش بی‌رویه قیمت ملک در تهران باعث شده دو موضوع برای سال آینده وجود داشته باشد؛ نخست اینکه افزایش اجاره‌نشینی و افزایش کاذب اجاره‌بها و قیمت مسکن را در پی خواهد و از سوی دیگر این عوامل باعث می‌شود افراد بیشتری در تهران مجبور به ترک پایتخت و مهاجرت به مناطق شهری اطراف تهران و شهرهای جدید شوند.
او ادامه داد: البته این روند، افزایش قیمت در این مناطق را نیز در پی دارد؛ یعنی موج افزایش قیمت کاذبی که در چند ماه اخیر شکل گرفته خودش را در این نواحی نشان خواهد داد. غیبی همچنین گفت: این مساله مطلوب نیست زیرا دولت در این مناطق تحت عناوین مختلف مانند مسکن ملی اقدام به ساخت وساز می‌کند و در نتیجه قیمت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و هزینه ساخت را بالا می‌برد. همچنین باعث تغییر فرهنگ زیستی و بومی خواهد شد. او در این مورد توضیح داد: این افزایش قیمت اجاره در تهران باعث خواهد شد هزینه‌ها در مناطق حاشیه تهران نیز بالا رود و افزایش قیمت در ملک و آپارتمان شهرهای جدید و حاشیه پایتخت را در پی خواهد داشت. غیبی افزود: از سوی دیگر این تغییرات و مهاجرت‌ها باعث می‌شود دگرگونی‌های اجتماعی، رفتاری و تربیتی به وجود بیاید و اصالت و پایداری که پیش از این در حوزه‌های شهری وجود داشت از بین برود.

تامین نشدن آرامش مردم در حوزه اقتصاد مسکن
غیبی درباره سیاست‌های مسکن طی سال‌های گذشته بیان کرد: در چند سال گذشته دولت از لحاظ اقتصادی نتوانسته است مردم را در حوزه‌ای از آرامش زیستی از منظر بهای خدمات ملکی قرار دهد و همچنین امنیت روانی و اقتصادی آنها هم در محل زندگی تامین نشده است. این کارشناس بازار مسکن همچنین در خصوص وضعیت شهرهای جدید گفت: در شهرهای جدیدی که احداث شده به میزان لازم برای جمعیت مدرسه، کلانتری، بیمارستان و غیره وجود ندارد.
این موارد همان دگرگونی‌هایی است که نمی‌توان به آن پاسخ داد؛ رها می‌شود و در آن منطقه خود را بالاخره نشان داده و باعث حواشی و آسیب‌های اجتماعی می‌شود! او ادامه داد: از سوی دیگر با مهاجرت پایتخت‌نشینان عده‌ای در شهرستان‌ها که وضعیت مالی بهتری دارند واحدهای مسکونی را با هدف سرمایه‌گذاری و اجاره دادن خریداری می‌کنند که خود باعث صعود قیمت‌ها در آینده خواهد شد. سیاست‌گذاران در حال حاضر در پی حل مشکلات روزمره هستند و مسائلی را که این گرانی‌ها در آینده شکل می‌دهد نادیده می‌گیرند.

گروه صنعت و تجارت: افغانستان که زمانی به عنوان دو شریک مهم و اصلی منطقه‌ای ایران به حساب می‌آمد حالا و بعد از بیش از یک سال ونیم از روی کار آمدن طالبان تجارت ایران با این کشور به حاشیه رفته است. به گزارش «تجارت»، افغانستان از سالیان دور تا به امروز از بازارهای مهم و استراتژیک منطقه‌ای برای ایران بوده است. این روابط به لحاظ تاریخی جنبه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، قومی و زبانی را در برمی‌گیرد و در سالیان اخیر دو کشور اهداف بزرگ‌تری را برای توسعه مبادلات تجاری و روابط اقتصادی‌شان تعریف کرده‌اند؛ اهدافی که در رفت و آمد هیات‌های عالی‌رتبه‌ دو طرف در سطح دولت‌ها و بخش‌خصوصی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تصویر تجارت ایران با افغانستان در دوره استقرار طالبان نشان می دهد صادرات به این کشور کاهش یافته است. افغانستان از ابتدای امسال بر اساس آمارهای تجمعی منتشرشده، از لیست 5 مقصد عمده صادراتی حذف شده و جای خود را به هند داده است. در سال های اخیر، این کشور همسایه شرقی، پنجمین مقصد صادراتی ایران بود، ولی به نظر می رسد در دولت جدید افغانستان تبادلات تجاری نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.
اما مردادماه 1400 زمانی که جنگ در افغانستان اوج گرفته بود، کمترین صادرات ایران به این کشور در نیمه نخست سال 1400 رقم خورد. در شهریورماه دولت طالبان استقرار یافت و شاهد رشد صادرات نسبت به شهریور ماه بودیم، اما میزان صادرات در مهرماه 1400 مجددا افت کرد. در آبان 1400 فروش کالا به افغانستان بازهم رونق گرفت، اما این رونق تداومی نداشت و آذر، دی و بهمن، صادرات روندی کاهشی را طی کرد، اما در اسفند ورق برگشت و صادرات نسبت به سایر ماه های نیمه دوم، به بالاترین حد خود رسید.

آمارهای رسمی در سال 1401 از تجارت دو کشور
تا میانه امسال اتــاق تجــارت و ســرمایه گذاری افغانســتان از کاهــش 40 درصــدی تجــارت ایــن کشــور بــا ایــران در یــک ســال گذشـته و منتهـی بـه شـهریور 1401 خبـر داده بود. واردات افغانســتان در ســال های گذشــته حــدود 11 میلیــارد دلار بــود، امــا در یــک ســالی کــه از بــه قــدرت رسـیدن طالبـان می گـذرد این رقم بـه کمتـر از 5 میلیـارد دلار رسیده اسـت. برخـی فعـالان کسـب وکار در افغانسـتان، تحریم هـای آمریـکا علیـه شـبکه بانکـی افغانسـتان و ایجـاد آشـفتگی در آن را یکـی از دلایـل کاهـش تجـارت بـا ایــران می دانند. از سوی دیگر فعالان اقتصادی معتقدند کاهش میـزان تجـارت افغانسـتان بـا ایـران در یـک سـال گذشـته بـه دلیـل کاهـش تقاضـا در بـازار افغانسـتان صورت گرفته است؛ کاهشی که به دلیل عقب نشینی کشورهای اروپایی در حمایت از این کشور باز می گردد. از سوی دیگر این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد، سـقوط صـادرات بـه افغانسـتان کـه در دو دهـه اخیـر کـه همـواره یکـی از مهمتریـن شـرکای صادراتـی ایـران بـوده، هشـداردهنده اسـت. احتمـالا صـادرات ایـران بـه ایـن کشـور همچنـان رو بـه کاهـش خواهـد بـود، زیـرا رونـق مصنوعـی و حاصـل از کمک هـا و حضـور نیروهـای خارجـی در ایـن کشـور کـه در 20 سـال گذشـته همـواره وجـود داشــت، احتمــالا تــا آینــدهای قابل پیشبینــی تکــرار نخواهــد شــد.
کارشناسان معتقدند زوال اقتصــادی افغانســتان احتمــالا ســال های بــه طــول خواهد کشید و بــازار ایــن کشــور کوچــک و کوچک تــر خواهــد شــد، با این شرایط ایــران نیــاز بــه بازارهــای جایگزیــن در محیــط منطقــه ای و بین المللــی دارد.
در سال‌ها اخیر موضوع برقراری تجارت ترجیحی و کاهش تعرفه‌های تجاری میان ایران و افغانستان کلید خورده است، رویکردی که همواره موافقان و مخالفانی دارد اما با این وجود نشانه‌ها حاکی از آن است که ایران تغییراتی را در تعرفه برخی کالاهای وارداتی از افغانستان ایجاد کرده است، اقدامی که ازسوی فعالان اقتصادی به‌عنوان نقطه شروعی برای برقراری تجارت ترجیحی با افغانستان تعبیر شده است.

تجارت ترجیحی میان ایران و افغانستان؟
به‌طور معمول تجارت ترجیحی زمانی برقرار می‌َشود که نسبت صادرات و واردات میان دو کشور از تعادل نسبی برخوردار و حجم آنها به هم نزدیک باشد اما اگر میان دو کشور یکی از طرفین عمدتا واردکننده باشد و طرف دیگر عمدتا صادرکننده چنین تجارتی نمی‌تواند چندان به نفع کشوری رقم بخورد که حجم صادرات بیشتری دارد. به نظر می‌رسد این موضوع در مورد افغانستان هم صدق می‌کند چراکه این کشور بیشتر واردکننده کالاها و محصولات ایرانی است و صادرات این کشور به ایران حجم بسیار کمتری دارد. اما با وجود ضعف‌های اقتصاد افغانستان شاید جالب توجه باشد که ایران بخشی‌هایی از نیاز‌های وارداتی خود را از این کشور همسایه تامین می‌کند. دانه کنجد، شیره‌ها، نباتات و اجزای آنها که در صنایعی مثل عطرسازی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد،‌ سنگ مرمر و کالاهایی از این دست اقلام عمده وارداتی ایران از افغانستان است. از طرف دیگر افغانستان ظرفیت‌های بالایی در زمینه محصولات کشاورزی و معدنی دارد که می‌تواند تامین‌کننده مواد اولیه کارخانه‌های ایران باشد. با این وجود همچنان این ابهام باقی است که آیا کاهش تعرفه‌های تجاری با افغانستان تا چه میزان به نفع اقتصاد ایران خواهد بود و چقدر به نفوذ بیشتر تجار ایرانی در بازار افغانستان کمک می‌کند. البته گفتی است که درحال‌حاضر میان ایران و افغانستان هیچ کالایی که مشمول تعرفه ترجیحی باشد وجود ندارد.

گروه جامعه: معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: استفاده از فناوری‌های روز و انرژی‌های نو از جمله انرژی اتمی در راستای حفظ محیط‌زیست یکی از برنامه های در دست اقدام سازمان است
. به گزارش تجارت از ایرنا، علی سلاجقه در مراسم امضای تفاهم‌نامه همکاری سازمان حفاظت محیط‌زیست و سازمان انرژی اتمی افزود: از انرژی های نو می توان در مباحث مربوط به آلایندگی های آب و خاک و هوا بهره برد و همچنین در مسایل مربوط به آنچه که به بیماریهای حیات وحش مخصوصا گونه های در خطر انقراض است نیز می توان استفاده کرد که قطعا محیط زیست ما را ارتقاء می دهد. وی اظهارداشت: رییس جمهوری همواره تاکید دارد که مجموعه دولت باید با هم صحبت و گره ها را باز کنند که نشست امروز در همین راستا است. وی گفت: مباحث مربوط به محیط زیست کشور در آستانه ها قرار گرفته است از این رو می باید تمام مجموعه ها دست به دست هم بدهند تا محیط زیست کشور از این شرایط خارج شود. وی ادامه داد: بر اساس اصل پنجاهم قانون اساسی حفاظت از محیط زیست یک وظیفه عمومی است و رهبر معظم انقلاب هم همواره بر آن تاکید دارند. وی با اشاره به نقش انرژی اتمی در حفاظت از محیط زیست گفت: حدود یک دهه پیش برخی کشورها همواره از ما می پرسیدند که چرا دنبال انرژی اتمی هستید؟ جواب می دادیم که هدف ما آن چیزی نیست که در ذهن شما می گذرد، ما انرژی اتمی را برای مقاصد صلح آمیز می خواهیم که در خدمت بشریت باشد. سلاجقه افزود: یکی از کاربردهای اصلی در جهت صلح و ارتقا سلامت بشریت و پایداری سبک زندگی سالم برای انسان محیط‌زیست است که با استفاده از پتانسیل انرژی اتمی می توان شرایط محیط زیست را بهبود بخشید. وی تاکید کرد: در کشور به انرژی پاک نیاز داریم بنابراین باید به سمت سوخت های پاک و کاهش سوخت فسیلی برویم، جهان تصمیم گرفته که به سمت کربن صفر برود ما هم باید به این سمت حرکت کنیم. سلاجقه گفت: از فناوری های روز می توان در هم مسائل مربوط به آفات و بیماری هایی که مناطق جنگلی و گونه های گیاهی ما را تحت تاثیر قرار داده اند و شرایط خشکسالی که تمام پوشش گیاهی را کم بنیه کرده است بهره برد، همچنین می توان برای حفاظت از منابع گیاهی به عنوان زیستگاه های اصلی و هم منابع جانوری به عنوان زیستمندان اصلی استفاده کرد، در این زمینه نیاز بود که از ظرفیت های داخلی و دانش روز کشور استفاده کنیم که این تفاهم نامه در این راستا امضا شد. وی افزود: بحث مسائل مربوط به آلاینده های آب و خاک و تصفیه آنها نیز مطرح است که در این تفاهم نامه دیده شده است ، استفاده از انرژی پاک در قالب برق اتمی هم مد نظر است که با این کار هم محیط زیست کشور را حفظ می کنیم هم آنرا ارتقاء می دهیم. وی با اشاره به سفر اخیر خود به ترکمنستان درباره دستاوردهای آن گفت: سفر ما به ترکمنستان در رابطه با نشست بین المللی تغییر اقلیم وامنیت غذایی بود، دیدارهایی با مقامات دو کشور ترکمنستان و تاجیکستان داشتیم که دستاوردهای خوبی به همراه داشت ، از بعد اقتصادی موضوع بازگشایی مرز باجگیران و عبور تریلی ها و کامیون ها از این مرز بود که قرار شد با ۱۲ کامیون آغاز شود و و شرایط ارتقاء پیدا کند . رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: درباره مسائل مربوط به محیط زیست کشور هم درباره نشست دریای خزر و کنوانسیون تهران مذاکراتی صورت گرفت و قرار شد در نشستی که قرار است در تهران برگزار شود شرکت کنند تا بتوانیم دریای خزر را به عنوان یک میراث بین المللی برای ۵ کشور حاشیه داشته باشیم، همچنین مقرر شد درباره ذخایر دریایی و منابع آلایندگی کارهای مشترکی انجام شود.