اگر ایران را تهدید کنید پاسخ‌های تعیین‌کننده و تمام‌کننده‌ای می‌گیرید
سرلشکر حسین سلامی در آیین تقدیر و معارفه فرمانده جدید قرارگاه حمزه سیدالشهدای نیروی زمینی سپاه با بیان اینکه هرچقدر دشمنان از ملت ایران شکست می‌خورند عبرت نمی‌گیرند و به تکرار اشتباهات خود عادت کرده‌اند، اظهار کرد: دشمن عادت کرده هرچیزی را با ابزار تهدید پیش ببرد که در مسیر آن‌هم البته شکست می‌خورد. وی افزود: جنگ‌ها همواره برای آمریکا ضررهای سیاسی سنگین، نفرت‌های گسترده، تلفات انسانی بالا و هزینه اقتصادی فراوان داشته است اما هنوز بر ادامه این راهبرد غلط اصرار می‌ورزند و در این جنگ‌ها نیز به نتیجه‌ای نمی‌رسند. فرمانده کل سپاه پاسداران تاکید کرد: آنان همواره اشتباه می‌کنند، به ویژه درباره ملت ایران، این تصور که ملت ایران تهدیدپذیر است و با ارعاب به اراده سیاسی طرف مقابل تن می‌دهد بسیار غلط است. سرلشکر سلامی تصریح کرد: ملت ایران البته یک ملت صلح‌طلب است نه جنگ‌طلب و به هیچ جنگی اقدام نکرده است ولی آماده هر جنگی است. اگر کسی او را تهدید کند ایران پاسخ‌های درخور، تعیین‌کننده و تمام‌کننده‌ای خواهد داد. وی یادآور شد: رئیس‌جمهور آمریکا عملیات‌های انصارالله یمن را به نوعی به ایران نسبت داد.
ایران باید به مرکز مبادلات انرژی منطقه تبدیل شود
معاون اول رئیس‌جمهور در نخستین جلسه «ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای» گفت: جمهوری اسلامی ایران باید به مرکز مبادلات انرژی منطقه تبدیل شود که تحقق این هدف برای دولت چهاردهم اهمیت بسیار زیادی داشته و جزء راهبردهای ماست که با جدیت آن را دنبال می‌کنیم. در این جلسه که در دفتر معاون اول رئیس جمهور با حضور اعضای قانونی «ستاد راهبری تجارت انرژی منطقه‌ای» برگزار شد، در ابتدا وزیر نفت، گزارشی جامع درباره اقدامات صورت گرفته در حوزه خدمات معاوضه (سواپ) با کشورهای همسایه و تاثیر آن بر کمک به جبران ناترازی گاز طبیعی در بخش‌های شمالی کشور و توسعه همکاری‌های راهبردی با همسایگان و تقویت جایگاه کشور در بازار انرژی منطقه ارائه کرده و اجرای این طرح را خصوصاً برای رفع ناترازی انرژی کشور و تاثیرگذاری ایران در بازار انرژی منطقه، بسیار با ارزش دانست. در ادامه این جلسه، عارف با تبریک میلاد امام حسن مجتبی (ع) گفت: بر اساس قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت، جمهوری اسلامی ایران باید به مرکز مبادلات (هاب) انرژی منطقه تبدیل شود که برای رسیدن به این هدف که جزو راهبردهای دولت چهاردهم است باید تلاش کنیم.
استقبال از برقراری صلح و ثبات در میان همسایگان
رئیس جمهور ضمن ابراز خرسندی از دستیابی ارمنستان و جمهوری آذربایجان به توافق صلح و تبریک این رویداد مهم به دو کشور و دو ملت همسایه، گفت: ایران همواره از برقراری صلح، همگرایی و ثبات در منطقه، به ویژه در میان همسایگان با حفظ تمامیت ارضی کشورها استقبال کرده است. مسعود پزشکیان رئیس جمهوری اسلامی ایران و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان پیش از ظهر امروز یکشنبه در گفتگویی تلفنی علاوه بر مرور و بررسی موضوعات مربوط به روابط دوجانبه، درباره آخرین وضعیت تحولات در منطقه قفقاز از جمله توافق ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر روی پیش‌نویس پیمان صلح میان دو کشور تبادل نظر کردند. پزشکیان در این مکالمه تلفنی ضمن ابراز خرسندی از دستیابی ارمنستان و جمهوری آذربایجان به توافق صلح و تبریک این رویداد مهم به دو کشور و دو ملت همسایه، تصریح کرد: ایران همواره از برقراری صلح، همگرایی و ثبات در منطقه، به ویژه در میان همسایگان با حفظ تمامیت ارضی کشورها استقبال کرده است.
سازمان ملل مسئول
جنایات آمریکا در یمن است
سخنگوی وزارت خارجه ایران تجاوزات نظامی آمریکا و انگلیس به یمن را به‌شدت محکوم کرد. «اسماعیل بقائی» سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران حملات وحشیانه هوایی آمریکا و انگلیس به مناطق مختلف یمن که منجر به شهید و مجروح‌شدن ده‌ها نفر از جمله تعدادی زن و کودک بی‌گناه یمنی شد را به شدت محکوم کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه تجاوز نظامی آمریکا و انگلیس نقض فاحش اصول منشور ملل متحد و قواعد بنیادین حقوق بین‌الملل در خصوص منع توسل به زور و احترام به تمامیت سرزمینی و حاکمیت ملی کشورها است، مسئولیت سازمان ملل متحد و شورای امنیت برای مقابله با نقض و تهدید صلح و امنیت بین‌المللی را خاطرنشان کرد.
واکنش پزشکیان
به طرح احیای وزارت بازرگانی
مسعود پزشکیان صبح دیروز - یکشنبه - در نشستی با وزیر و مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: برنامه ما این است که با توجه به سطح بالای برخورداری از تابش خورشید در کشور، با توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، در صورت امکان و وجود صرفه اقتصادی، به طور کلی انرژی برق را جایگزین سوخت‌های فسیلی کنیم و نفت و گاز را در عرصه‌های دیگری که ارزش افزوده بالاتری دارند، استفاده کنیم، برای این منظور از شما می‌خواهم که درباره اصل این موضوع و بهترین راهکارهای اجرای آن نظر کارشناسی بدهید.
گروه سیاسی: سال 1403 یکی از پرچالش‌ترین و پررخدادترین سال‌ها برای دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در عرصه فرامنطقه‌ا و منطقه‌ای بود. تداوم جنگ‌طلبی رژیم اسرائیل در غزه، منطقه خاورمیانه را همچنان در وضعیت اضطرار و التهاب نگه داشته بود. همزمان شهادت سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان تکانه‌ای بزرگ در عرصه سیاست‌گذاری داخلی و خارجی کشور بود. به گزارش «تجارت»، بعد از روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان، به شکلی کم‌سابقه منطقه خاورمیانه دچار تغییر و تحول شد که مهم‌ترین آن‌ها سقوط حکومت بشار اسد در سوریه بود. تحولات جدید منطقه عملا استراتژیست‌های سیاست خارجی ایران را با چالش بزرگ تصمیم‌گیری نسبت به وضعیت جدید منطقه مواجه کرد. در این بین، بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید دستگاه دیپلماسی کشورمان را با مساله چگونگی تعامل با دولت جدید آمریکا مواجه کرد. روند تحولات اتفاق افتاده به وضوح نشان‌گر این امر هستند که جمهوری اسلامی ایران طی یک سال گذشته، یکی از پرچالش‌ترین سال‌ها را طی سال‌های بعد از انقلاب 57 تجربه کرد. در ادامه این روند برای افکار عمومی داخلی این پرسش جدی مطرح است که در سال جدید (1404) عرصه سیاست خارجی کشورمان با چه چالش‌هایی مواجه خواهد شد؟ یا به روایت دیگر، دستگاه دیپلماسی چگونه باید با مسائل و چالش‌های پیش‌رو مواجه شود؟ «تجارت» به منظور بررسی تحولات عرصه سیاست خارجی در سال جاری (1403) و چالش‌های پیش رو در سال جدید (1404) با کارشناسان مسائل بین‌الملل و سیاست خارجی گفتوگو داشته است. در ادامه متن حاضر دیدگاههای عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان، حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی و استاد دانشگاه، امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا و استاد دانشگاه و علی بیگدلی، کارشناس مسائل اروپا و استاد دانشگاه را می‌خوانید.
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان در ارزیابی خود از رخدادهای سال جاری (1403) در حوزه سیاست خارجی کشورمان اظهار داشت: «در ابتدا باید توجه داشت طی یک سال گذشته کشور دو رئیس‌جمهور و دو دولت را تجربه کرد. در هر دو دوره تحولات بزرگی در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای اتفاق افتاد که به صورت مستقیم و غیرمستقیم سیاست خارجی ایران را متاثر ساخت. در بطن این حوادث ادامه جنگ اسرائیل علیه غزه بعد از حادثه 7 اکتبر 2023 بود که به لبنان نیز کشیده شد و به دنبال آن شاهد تحولات سوریه بودیم. بدون تردید، تحولات لبنان و سوریه بیش از هر موضوع دیگر برای سیاست خارجی کشورمان چالش‌آفرین بودند. چرا که هر دو این کشورها برای تهران اهمیتی ویژه داشتند. از یک سو، تهدیدات اسرائیل مطرح بود و از سوی دیگر، موضوع تداوم بقای محور مقاومت مطرح بود.»
وی افزود: «افزون بر تحولات منطقه، برای دولت پزشکیان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ همزمان با اوج‌گیری تنش‌ها با اسرائیل، دیگر چالش مهم برای تصمیم‌گیرندگان سیاست خارجی کشورمان بود. باید دولت ایران در پیرامون وضعیت جدید تصمیم می‌گرفت. به روایتی بعد از بازگشت ترامپ به کاخ سفید، مساله اصلی سیاست خارجی کشورمان از منطقه به سمت برخورد با نگرش و رویکرد دولت جدید آمریکا با جمهوری اسلامی ایران تغییر پیدا کرد. اکنون مساله مهم این است که آیا باید مذاکره صورت بگیرد یا خیر. واقعیت این است که بحث مذاکره و نوع تعامل با دولت ترامپ با اقتصاد کشور ارتباط پیدا کرده و همین امر وضعیت زندگی روزمره مردم را به سیاست خارجی پیوند زده است.»
این استاد ژئوپلتیک در ادامه گفته‌های خود در ارتباط با چالش‌های پیش‌روی سیاست خارجی کشورمان در سال 1404 تاکید کرد: «بر این باور هستم که در سال جدید همچنان موضوع نوع برخورد و تعامل با دولت آمریکا یا محوریت مذاکره یا عدم مذاکره، مهم‌ترین مساله پیش‌روی سیاست خارجی کشور خواهد بود. اگر مذاکره صورت بگیرد، همجنان مساله اصلی سیاست خارجی کشور به نوع تعامل با آمریکا معطوف خواهد بود و اگر مذاکره نیز صورت نگیرد، همچنان دغدغه اصلی همین خواهد بود.»
وی افزود: «در کنار مساله نوع برخورد با آمریکا، دیگر چالش مهم موضوع گفتوگو با اروپا و احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ بک) توسط تروئیکای اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل است. اینکه مکانیسم ماشه از سوی اروپا فعال نشود، برای جمهوری اسلامی ایران بسیار اهمیت دارد. در سطح منطقه‌ای نیز ایران با دو مساله مواجه است. یکی روابط با اعراب است و دیگری نوع برخورد با اسرائیل است. در هر دو این مسائل، متغیر دولت ترامپ را می‌توان بسیار حیاتی ارزیابی کرد. اگر ایرن و آمریکا در سال جدید بتوانند زمینه را برای گفتوگو فراهم کنند، به طور حتم نوع تعامل تهران با اعراب و اسرائیل نیز دچار دگردیسی خواهد شد.»
سفیر سابق ایران در نروژ و مجارستان، در ادامه تاکید کرد: «بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، سیاست اسرائیل در قبال ایران تا حدود زیادی کنترل شده‌تر شده است. در دوران بایدن، اسرائیل تصمیماتی را بر خلاف و بدون هماهنگی با واشنگتن انجام می‌داد اما در دوران ترامپ چنین روندی عملا ممکن نیست. نتانیاهو به دلیل ترس از ترامپ، جرات هیچ‌گونه اقدامی بدون رضایت او را ندارد. برخورد اسرائیل با ایران با نوع رفتار و تعامل ما با آمریکا ارتباط دارد. در صورت ورود به گفتوگو، روند مذاکره ادامه‌دار خواهد بود. اگر گفتوگو صورت نگیرد و تنش بیشتر شود، زمینه برای اصطکاک بیشتر میان اسرائیل با تهران بیشتر خواهد شد. همزمان اعراب با وجود عدم رضایت نسبت به وقوع جنگ بین ایران و اسرائیل یا ایران و آمریکا، تضعیف تهران را آرزو می‌کنند. مجموع این روند آینده را بسیار پیش‌بینی‌‌ناپذیر کرده است. نوع تعامل با آمریکا می‌تواند تعیین کننده تمامی معادلات آتی باشد.»
حسن بهشتی‌پور، کارشناس مسائل سیاست خارجی و استاد دانشگاه در ارزیابی خود از رخدادها و عملکرد دولت در سال جاری (1403) در حوزه سیاست خارجی ایران تاکید کرد: «در سطح ابتدایی اگر بخواهیم خوانشی عادلانه از وضعت و عملکرد داشته باشیم، باید در ابتدا مقدورات و امکانات تحت اختیار وزارت خارجه و تصمیم‌گیرندگان حوزه سیاست خارجی کشور را مدنظر قرار داد و مطابق با آن‌ها قضاوت کرد. در سطح دوم، یکی از بدشانسی‌های بزرگ برای کشور این بود که ما دو دولت داشتیم. بنابراین نمی‌توان تنها با 6 ماه عملکرد هر یک از دولت‌ها را منصفانه مورد ارزیابی قرار داد. در سطح سوم نیز همچنان یک دوگانگی بزرگ پیرامون سیاست خارجی کشور وجود دارد. یک رویکرد بر این باور است که باید از غرب دور شد و بر گسترش مناسبات با قدرت‌های شرقی همچون روسیه، چین، هند و... متمرکز شد. در مقابل یک گروه دیگر بر این باور هستند که اگر می‌خواهیم نقشی اساسی در معادلات بین‌المللی داشته باشیم باید همزمان با گسترش روابط با کشورهای شرقی، به سمت تنش‌زدایی و برقراری تعامل سازنده با آمریکا و اروپا نیز گام برداشت. از نگاه این گروه باید به بال موازنه‌بخشی در سیاست خارجی بود. به هر حال این دو نگاه در هر دو دولت آقایان رئیسی و پزشکیان در جریان بود و ادامه نیز خواهد داشت.»
این استاد دانشگاه در ادامه تصریح کرد: «دوگانگی در نوع تصمیم‌گیری در سیاست خارجی بر اساس دو نگاه مطرح شده، همچنان وجود دارد. تا زمانی که نتوانیم این دوگانگی را حل نکنیم و به سمت تصمیم‌گیری واحد گام برنداریم، نمی‌توانیم از تمام ظرفیت کشور در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی بهره بگیریم. «بر این باور هستم که نباید تمامی تخم‌مرغ‌ها را در سبد آمریکا و اروپا یا برعکس، چین و روسیه قرار داد. می‌بایست موازنه در عرصه سیاست خارجی رعایت شود. »
بهشتی‌پور در بخشی دیگری از گفته‌های خود در ارتباط چالش‌های پیش‌روی دستگاه دیپلماسی در سال 1404 تاکید کرد: «مهم‌ترین اولویت برای کشورمان در سال جدید، رفع تحریم‌ها است. در این زمینه از یک سو، باید توان داخلی تقویت شود و از سوی دیگر، مناسبات خارجی تقویت شود. علاوه براین پیوستن به دو پیمان مهم پالرمو و CFT از اهمیتی ویژه برخوردار است. پیوستن به این پیمان‌ها که مقدمه عضویت در گروه ویژه اقدام مالی است، برای شبکه بانکی کشور از اهمیتی حیاتی برخوردا خواهد بود. ان موضوع می‌تواند حداقل زمینه مبادلات مالی با کشورهای دوست و متحد را نیز به همراه داشته است. متاسفانه بسیاری از کشورهای همراه ایران نیز نمی‌خواهند مقابل تحریم‌های مالی آمریکا قرار بگیرند. باید زمینه‌ای ایجاد شود که از لیست سیاسه و قرمز FATF خارج شویم و در لیست خاکستری قرار بگیریم.» این کارشناس مسائل سیاست خارجی در ادامه اظهار داشت: «در سال جدید توسعه مناسبات با همسایگان می‌بایست به طور جدی دنبال شود که البته این امر نیز منوط به همان بحث پیوستن به FATF است. اگر بتوانیم کاری انجام دهیم که تحریم‌های آمریکا رفع شود، توسعه مناسبات با همسایگان نیز در دسترس خواهد بود.» این استاد دانشگاه در ادامه اظهارات خود با اشاره به اینکه همانند تمامی سال‌های گذشته چالش با اسرائیل در سال جدید نیز ادامه خواهد داشت، افزود: «در وضعیت کنونی مساله مهم این است که آیا آمریکا حاضر به ارائه چنین حمایتی خواهد بود که اسرائیل با ایران وارد درگیری نظامی شود. احتمال این موضوع بسیار اندک است اما می‌تواند یک چالش مهم باشد. طی 45 سال گذشته، اسرائیل همواره یک مساله بزرگ برای سیاست خارجی ایران بوده است. در وضعیت جدید مساله این است که آیا نتانیاهو همچنان بر سر قدرت خواهد ماند و به دنبال درگیری با ایران است یا خیر. در این زمینه معتقد هستم که حتی احتمال حمله به تاسیسات اتمی ایران از سوی اسرائیل بسیار اندک است.»
بیگدلی: باید به نامه ترامپ پاسخی منطقی داد و فضا را برای گشایش اقتصادی در کشور ایجاد کرد
در سطحی دیگر، علی بیگدلی، کارشناس مسائل اروپا و استاد دانشگاه در ارزیابی خود از مسائل حوزه سیاست خارجی کشور در سال جاری اظهار داشت: «روی کار آمدن مسعود پزشکیان با وقوع بحران‌های منطقه‌ای و تغییرات بین‌المللی همزمان شد. از یک سو، تحولات منطقه خاورمیانه که ادامه جنگ غزه و تحولات بعد از رخداد 7 اکتبر بود، اتفاق افتاد. از سوی دیگر، بازگشت ترامپ به کاخ سفید وضعیت بسیار دشوار را برای کشورمان به همراه داشت.»
وی افزود: «اگر واقع‌‌بینانه روند را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم، در صحنه معادلات منطقه‌ای تحولات به ضرر ایران رخ داد. همین امر صحنه را برای تصمیم‌گیری ایران پیچیده‌تر از هر زمان دیگری کرده و باید هوشمندانه در قبال این موضوع اتخاذ تصمیم کرد. همزمان در سال جدید، نوع پاسخ به نامه ترامپ بسیار حیاتی خواهد بود. بر این باور هستم که باید به گونه‌ای واکنش نشان دهیم که حداقل فضایی از گشایش و آرامش پیش‌روی کشور قرار بگیرد. این موضوع می‌تواند بر وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور در داخل بسیار اثرگذار باشد.»
این استاد دانشگاه در بخشی دیگر از اظهارات خود تصریح کرد: «در سال جدید پیشنهاد من به وزارت امور خارجه و تصمیم‌گیرندگان این است که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران دعوت شود و گزارشی مبسوط به او ارائه شود. به طور حتم تعامل مثبت با آژانس می‌تواند هجمه و فشار بین‌المللی را علیه ایران کاهش دهد.»
علی بیگدلی در بخشی دیگر از اظهارات خود تاکید کرد: «باید به سرگردانی در حوزه سیاست خارجی در مواجهه با دولت ترامپ پایان داده شود. پاسخ مطلوب دادن به نامه ترامپ و آماده شدن برای مذاکرات هسته‌ای می‌تواند بهترین رخداد برای سال جدید باشد. می‌توانیم با نرم کردن موضع آژانس و تعامل هوشمندانه با دولت ترامپ، فضا را برای بازگشت امید به بهبود وضعیت اقتصادی کشور مهیا کرد. همچنین، باید توجه داشت، در سال چدید پایان جنگ اوکراین بسیار به نفع ایران خواهد بود؛ چرا که اصطکاک میان تهران و اروپا کاهش پیدا می‌کند.»