صنعت خودرو بزرگترین صنعت ایران پس از صنعت نفت است. خودروسازي
در ايران نزدیك به نیمقرن قدمت دارد. با اين حال نه تنها به اندازه عمرش
پیشرفت نداشته كه در مقایسه با كشورهایی مانند كره جنوبی كه باوجود سابقه
كمتر در تعقیب غولهای این صنعتاند، حرفی جدی در بازار جهانی ندارد. صنعت
خودروي كشور با مشكلات زيادي مواجه است. اگر از لیست بلند مسائل صنعت خودرو
ایران كه ميان دیگر صنایع كشور نیز مشترك است بگذریم، و البته حمایتهای
خاص صورت گرفته از صنعت خودرو كه شامل همه صنایع نمیشود را فاكتور بگيريم،
بيان این مساله باقی میماند كه برای خودروسازان ایرانی همواره ميزان عددي
تولید و تامین سود سهامداران نسبت به ارتقا و بومیسازی فناوری اولویت
داشته است. با اين حال در سالهای اخیر كه مشكل تحریم به دیگر مشكلات صنایع
كشور و ازجمله صنعت خودرو اضافه شده و این صنعت بجای تعامل با كشورهای
فرانسه، آلمان، كره جنوبی و دیگر كشورهای پیشرو در صنعت خودرو به چین رو
كرده است كه در همهجای دنیا با مشخصه كپیكاری شناخته میشود. با پیشرفت
مذاكرات ژنو خودروسازان چینی نسبت به حضور خود در بازار ایران مردد بودند.
با اين حال امروز و با گذشت بیش از یكسال از توافقات ژنو، حضور چينيها در
بازار ایران تقویت شده و آنها مدعی هستند كه حتی در صورت لغو تحریمهای
ایران نیز نگران حضور خودروسازان اروپایی در كشور ما و رقابت با آنان
نیستند. در حقيقت هرچند كه خودروهای چینی در نظر اول با ظاهر متفاوت و
آپشنهای متنوع، مشتریان ایرانی را كه شاهد تنوع در محصولات داخلی
نبودهاند جذب میكنند، اما از نظر دوام و استحكام و سازگاری با شرایط
اقلیمی كشور و به دلیل خدمات پس از فروش محدود، انتظار خریداران را برآورده
نمیكنند. به همين دليل است كه در ایران به علت قیمت پایین نسبت به
خودروهای چینی صفر دارای ظاهر مشابه دیگر خودروهای خارجی استقبال میشود،
اما در عمل نوع كاركرده و بهاصطلاح «سرویسلازم» آنها مشتری چندانی ندارد.
در اين ميان شرايط خودروسازي در كشور به سمتی پیش رفته است كه حتی
خودروسازان باسابقه نیز كه روزگاری با مونتاژ و تولید خودروهای اروپایی،
ژاپنی و كرهای در بازار حضور داشتند، برای بقای خود به عرضه خودروهای چینی
روی آوردهاند. شاید آسانترین راه برای تنوع و توسعه محصول همين
«چينيسازي» خودروها باشد و هرچند تا چند سال قبل خودروسازان چینی تصور
نمیكردند كه روزی به طراح و تولیدكننده خودرو تبدیل شوند، اما در حال حاضر
كار به جایی رسیده كه خودروهای چینی با استقبال واردكنندگان و خودروسازان
ایرانی مواجه شدهاند. استقبالی كه مصداق كپیكاری از كپیكاران است و در
درازمدت به بهای پایینتر آمدن سطح فناوری صنعت خودروسازی ایران و نابودی
آن تمام خواهد شد.
اسحاق مجيدزاده - كارشناس خودرو