اظهار نظر اخير آمريکاييها مبني بر بررسي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني وضعيت را به كلي تغيير داده و حالا ميتوان گفت كه ايران يك گام به عضويت در WTO نزديكتر شده است. فضاي اقتصادي ايجاد شده در پسابرجام هرچند هنوز تاثير قابل مشاهدهاي در فضاي كلان اقتصاد كشورمان نداشته، اما رفت و آمد هياتهاي خارجي از كشورهاي مختلف به ايران به نوعي نشان دهنده بهبود شرايط براي جذب سرمايهگذاري خارجي و شراكتهاي جديد صنعتي در كشور است. براساس گزارشهاي منتشر شده در حال حاضر ايران بزرگترين اقتصاد در ميان كشورهايي است كه هنوز به عضويت سازمان تجارت جهاني درنيامده. پيش از اين مسئولان بارها از كارشكني برخي كشورها و سياسي بازي آنها به عنوان موانع اصلي عضويت ايران در WTO ياد ميكردند، موانعي كه حالا به نظر ميرسد قرار است يك به يك حل شوند.
هنوز مدت زمان زيادي از اجرايي شدن برجام و آغاز مراحل لغو تحريمهاي اقتصادي ايران نگذشته بود كه وليالله افخميراد، رئيس سازمان توسعه تجارت، عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني را يكي از مهمترين اولويتها و برنامههاي دولت يازدهم معرفي كرد. هرچند آنطور كه كارشناسان ميگويند در خوشبينانهترين حالت ممكن بازهم ايجاد زيرساختها و آماده كردن شرايط براي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني چندين سال به طول خواهد انجاميد. با اين حال آنطور كه محمدرضا مودودي، قائم مقام سازمان توسعه تجارت و مشاور وزير صنعت در گفتگو با ايسنا اظهار كرده است، به نظر ميرسد كه شرايط موجود حاکي از نشان دادن چراغ سبز آمريکاييها و اروپاييها به منظور عضويت ايران در WTO است. از طرف ديگر بايد بپذيريم كه اجرايي شدن كامل سياستهاي اقتصاد مقاومتي در كشور نيازمند اين است كه پارامتر درونزا و برونگرا بودن اقتصاد در كنار يكديگر و به طور كامل اجرايي شوند. در چنين شرايطي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني شرايط را براي ايجاد توليدات صادرات محور در كشور بيش از گذشته فراهم ميكند.
صادرات كالا براي افزايش ثروت ملي
محمدرضا مودودي در مورد عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني و تحقق اين هدف، اظهار کرد: بهعنوان يک ضرورت به اين مساله نگاه ميکنيم، چراکه پيوستن به سازماني با حضور ۱۶۴ کشور بزرگ دنيا اتفاقي بسيار مهم است. اين سازمان شامل کشورهاي بزرگ صادرکننده دنياست و قطعا دور ماندن از اين سازمان عملا ما را در انزوا قرار ميدهد و فعاليت تجارت خارجي ايران را که يکي از اهداف اقتصاد مقاومتي است با مشکل مواجه ميکند. وي ادامه داد: اعتقاد داريم که در تجارت خود بايد درونزاي برونگرا باشيم و کالاهاي خود را براي افزايش ثروت ملي صادر کنيم. از طرف ديگر اگر قرار باشد عضوي از باشگاه کشورهاي اقتصادي همپيمان نباشيم در واقع فرصت خود را از دست داده و کار تجارت را سختتر ميکنيم. معاون کل سازمان توسعه تجارت ايران با بيان اينکه اگر فعاليتهاي تجاري سخت شوند نتيجه دلخواه به دست نميآيد، بيان کرد: WTO (سازمان تجارت جهاني) يکي از فرصتهايي است که سالها وجود داشته و ما سالها به اين بهانه که ممکن است توليد داخل آسيب ببيند از ورود به آن امتناع کردهايم، در حالي که ۱۶۴ کشور ملحق شده به WTO را ببينيم متوجه خواهيم شد که هيچ يک از آنها از عضويت در اين سازمان جهاني پشيمان نشدهاند.
عوامل مقاومت در برابر عضويت ايران در WTO
مودودي همچنين اظهار کرد: مسائل سياسي مزيد بر علت شده تا مقاومتهاي بيشتري براي ورود ايران به سازمان تجارت جهاني ايجاد شود. در حال حاضر فعاليت خود را به تلطيف فضاي حاکم بر سازمان تجارت جهاني مبني بر عضويت ايران دراين سازمان معطوف کردهايم، اما در حالت خوشبينانه نيز عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني چند سال به طور خواهد انجاميد. وي در خصوص عوامل مختلفي که تاکنون مانع عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني شده، خاطر نشان کرد: بخش عمده اين عدم عضويت مربوط به سياسيکاريها بوده که کشورهاي توسعه يافته تمايلي به عضويت ايران در WTO نداشتهاند، چراکه در اين سازمان امکان توسعه روابط اقتصادي با دنيا براي کشورهاي مختلف ميسر ميشود و اين مساله وجه مورد تمايل برخي کشورهاي قدرتمند دنيا نبوده است.
امتيازات عضويت در WTO
معاون کل سازمان توسعه تجارت ايران همچنين درباره فرصتهاي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني، بيان کرد: محدوديتهاي تجاري برداشته ميشوند و ميتوانيم با کشورهايي که بازار هدف ما هستند به سهولت تبادلات اقتصادي و تجاري داشته باشيم و با عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني تعرفههاي تجاري نيز براي ايرانيها معادل با تعرفههاي در نظر گرفته شده براي ساير کشورهاي عضو WTO خواهد شد که بنابراين ميتوانيم در مورد کالاهاي مزيتدار خود همانند کشورهايي که بدون اين تعرفهها در بازار حضور داشته و در حال رقابت با ما هستند، به بازارهاي جهاني وارد شويم و هزينههاي سربار خود را کم کنيم. مودودي با تاکيد بر اينکه پس از عضويت در WTO نميتوانند براي کالاهاي ايراني محدوديتهاي ويژه و براي کالاهاي خودشان امتيازهاي ويژه در نظر بگيرند، ادامه داد: زماني که يک کشور به عضويت در سازمان تجارت جهاني درآيد بايد همان نگاهي را که در مورد ساير کشورها دارند به کشورها نيز داشته باشند. وي تصريح کرد: زماني که به عضويت در سازمان تجارت جهاني در ميآييد، يعني اينکه بستههاي لازم در اقتصاد کشورهاي مختلف براي همکاري با دنيا فراهم شده و پس از آن ميتوان در مورد سرمايهگذاري در بخشهايي همچون خودرو که نتوانستهاند در بازار رقابتي وارد شوند اقدام کرد. در نتيجه با داشتن دانش فني و سرمايهگذاري خارجي ميتوانيم کالاهاي خود را رقابتي کنيم و از اين طريق در پنجره فروش جهاني محصولات مختلف سهيم باشيم.
پالسهاي مثبت جهان براي اقتصاد ايران
مودودي همچنين در مورد اظهارات رييسجمهوري آمريکا مبني بر اينکه در حال بررسي امکان عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني هستند، گفت: حکومت فعلي آمريکا در حال حاضر موضع خود را نسبت به ايران تکليف کرد و نميخواهد همانند سالهاي گذشته که نسبت به ورود ايران به صورت قاطعانه مقاومت ميکرد، سياستگذاري کند، هرچند نميدانيم که دولت بعدي در آمريکا چه موضعي داشته باشد و تا چه حد به صورت منطقي نسبت به اين مساله نگاه کند. قائم مقام سازمان توسعه تجارت با اشاره به اينکهامريکا نسبت به عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني چراغ سبز نشان داده، اظهار کرد: در مذاکرات ايران با ساير کشورهاي اروپايي نيز شاهد رويکرد مثبت بودهايم و آنها نيز نسبت به عضويت ايران در WTO چراغ سبز نشان دادهاند و ديگر نميخواهند نسبت به ايران همانند گذشته چراغ سبز نشان دهند، چراکه رويکرد ايران را ديدهاند و متوجه مغرضانه بودن رويکردهاي خود در گذشته شدهاند و سعي در تغيير شرايط قبلي دارند. وي افزود: مذاکرات جدي با اتحاديه اروپا براي عضويت ايران در سازمان تجارت جهاني از يکسال گذشته اغاز شده و با کشورهاي متحد خود به صورت پيوسته در ارتباط هستيم و در تماميجلسات و کميسيونهاي مختلف نيز نسبت به تعامل مثبت نسبت به عضويت ايران در WTO تاکيد داريم.