جای شرکتهای خدمات صادرات در پازل صادرات غیرنفتی خالیست

به گزارش روابط عمومی بانک توسعه صادرات دکتر سعید مستشار در گفتگو با اگزیم نیوز با اشاره به این که ما از ظرفیت های صادراتی بالقوه بزرگ و مهمی برخوردار هستیم ولی بسیاری از شرکت های ایرانی از دانش صادراتی چندانی برخوردار نیستند گفت: این نقطه ضعف جدی است زیرا در فضای کسب و کار و تجارت بین الملل فعلی که صادرات نهادینه شده، خود را از امکانی بزرگ محروم می سازیم.

وی ادامه داد : به عنوان مثال ما در حوزه پتروشیمی رقمی نزدیک به 11 میلیارد دلار در سال نیز صادرات داشته ایم ولی در بخش پایین دستی و زنجیره ارزش این کالا رقم صادراتی ما در اعدادی با سقف یک میلیارد دلار در سال نوسان کرده است.

به عقیده دکتر سعید مستشار، پایین بودن تکنولوژی تولید در فرآوری مواد خام همچنین عدم شناخت ادبیات رایج سیستم های تجارت بین الملل را باید از دلایل این وضعیت برشمرد.

وی با تأکید بر این که اتفاقی که در شرکت های خدمات صادرات و همچنین شرکت های مدیریت خدمات صادرات به وقوع می پیوندد را باید پر کردن همین خلأ صادراتی عنوان کرد گفت: این شرکت ها بین تولیدکنندگان محصولات برخوردار از مزیت های صادراتی با بازارهای بین المللی ارتباط برقرار می کنند.

به گفته وی هم اکنون شرکت های بسیاری وجود دارند که در غالب بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط فعالیت می کنند که می توان از حوزه های کشاورزی، صنایع دستی، صنایع غذایی و ... نام برد.

مستشار با بیان این که اگر هدف گذاری خود را بر شرکت های کوچک و متوسط قرار دهیم متوجه خواهیم شد که این شرکت ها توانمندی های بسیاری دارند گفت: هرچند که بسیاری از این شرکت ها حتی دانش بنیان هستند، اما توجه دقیق تر به این قبیل شرکت ها نشان می دهد که آنها تنها دانش تولید محصول را به خوبی آموخته و این قبیل شرکت های 5 تا 10 نفره ، توان و شاید تمایلی به برندینگ و یا ایجاد دپارتمان صادراتی را نداشته و برای بازاریابی های بین المللی آمادگی لازم را ندارند؛ هرچند که برخی از شرکت های بزرگ نیز از این نقیصه ها مستثنی نیستند.

مدیرعامل هلدینگ سرمایه گذاری بانک توسعه صادرات افزود: بررسی های ما نشان می دهد که بسیاری از شرکت های بزرگ هم کالاهای خود را به صورت مستقیم صادر نمی کنند، بلکه این فرآیند از کانال برخی واسطه ها انجام می شود که در پاره ای از موارد، می تواند ریسک های خاص خودش را داشته باشد، ضمن اینکه ساختار صادرات را هم در کشور به نحو مطلوب نظام مند و نهادینه نمی کند.

به عقیده وی با توجه به موارد فوق شرکت های مدیریت خدمات صادرات به طور مشخص وظیفه ایجاد یک حلقه تسهیل گر بین تولیدکنندگانی که محصولات صادراتی تولید کرده و حتی محصولی که ظرفیت صادراتی شدن دارند را با متقاضیانی که در بازارهای خارجی متقاضی خرید این کالا هستند برقرار می کنند.

مستشار ادامه داد: این چرخه تسهیل گری از برندینگ شروع شده و به کیفیت محصول، فرآیندهای اجرایی، بازاریابی؛ مسائل حقوقی و قراردادی و سایر موارد تسری پیدا می کند.

وی با اشاره به این که شرکت های مدیریت خدمات صادرات به کمک بخش خصوصی و به کمک تولیدکنندگان کوچک و بزرگی می آیند تا محصولات آنها را به بازارهای بین المللی متصل کنند ادامه داد: عدم هماهنگی نیازهای بازارهای مقصد با توان و نوع و شکل عملیات تولیدکنندگان داخلی لزوم تشکیل شرکت های مدیریت خدمات صادرات را روشن می سازد. هماهنگی بین دو حوزه تولیدکننده و بازار مصرف از طریق تسهیل فرآیندهای فیمابین بدنه اصلی وظایف شرکت های مدیریت خدمات صادرات به شمار می رود.

مستشار در توضیح تکمیلی در این رابطه با بیان این نکته که این مفهوم مفاهیم دیگری را نیز در بر دارد گفت: عمدتاً فضای شرکت های مدیریت خدمات صادرات از کانال مباحث شراکت راهبردی با بخش خصوصی پیگیری می شود و نه از طریق جایگزینی با بخش خصوصی؛ چیزی که شاید محل بحث بسیاری باشد. بر این اساس باید گفت ساختارهای شرکت های مدیریت خدمات صادرات قرار است در کنار بخش خصوصی باشد در این فرآیند اجرایی.

وی به عنوان یکی از دلایل تأکید بر امر صادرات وجود ظرفیت های صادراتی بسیاری که تاکنون از آنها استفاده نشده را مورد اشاره قرار داد و گفت: با توجه به مزیت های تولیدی و صادراتی و بحث های بسیاری که تاکنون در خصوص توانمندی های صادرات غیر نفتی مطرح شده، نمی توان در مورد اقتصاد مقاومتی صحبت کرد ولی بازارهای صادراتی و هدف مند کردن تولید صادرات محور را فراموش کرد بلکه باید بپذیریم که کشور ما ظرفیت های صادراتی بسیاری داشته و دارد که یا هنوز بالفعل نشده و یا روند صادرات محور شدن آنها به درستی انجام نپذیرفته است.

مدیرعامل هلدینگ سرمایه گذاری بانک توسعه صادرات در ادامه با تأکید بر این که در سطوح استراتژیک و عملیاتی الزاماتی وجود دارد و در صورت نبود شرکت های مدیریت خدمات صادرات و یا خدمات صادرات، چه خلأهایی باقی خواهد ماند، به 3 چارچوب کلی اشاره کرد و گفت: ساختار شرکت های مدیریت خدمات صادرات و قابلیت های آن، رابطه ساختارهای مدیریت صادرات با نهادهای حاکمیتی بخش خصوصی و ویژگی های زنجیره ارزش و در نهایت تجربه سایر کشورها سه راهکار در این زمینه هستند.

به عقیده وی بررسی 3 چارچوب فوق را باید بسیار مهم ارزیابی کرد، زیرا در صورت شفاف شدن موارد فوق می توان به پرسش های جدیدی پاسخ داد. پرسش هایی از جمله این سؤال که چه شد که در بازار آماده ای همچون روسیه وارد نشدیم و یا چندان موفق نبوده ایم؟

به گفته وی موارد فوق نیاز به بازتعریف برخی داده های اساسی را خاطرنشان می سازد؛ مواردی همچون جایگاه شرکت های مدیریت خدمات صادرات؛ خدمات ارائه شده ، الگوها ، نحوه معادلات بخش های خصوصی و دولتی با یکدیگر و نهایتاً آسیب شناسی آنها و توجه مجدد به تجربه سایر کشورها و حتی آسیب شناسی رفتار و تجربه کشورهای رقیب که این موارد در بدنه زیرمجموعه شرکت برنا انجام پذیرفته است.

مستشار معتقد است پس از پذیرش این مطلب که آیا شرکت های مدیریت خدمات صادرات ضروری است باید به این سوال پاسخ داد که آیا منافاتی با رقابت با بخش خصوصی از سوی بدنه حاکمیتی ایجاد می کند یا خیر؟ وی در پاسخ به این سوال گفت: استفاده از پتانسیل شرکت های مدیریت خدمات صادرات الزامی نیست که در چارچوب برخی الزامات ، فعال شدن آن، شرکت های بخش خصوصی حذف شوند. به گفته وی شرکت های بزرگی نیز نیازی ندارند که در این مسیر حرکت کنند. ذی نفع اصلی در این ارتباط صادراتی تولیدکننده یا تأمین کننده کالایی است که نمی تواند به تنهایی به صادرات اقدام کند. همچنین به کمک شرکت های مدیریت خدمات صادرات، می توان کالای اصلی را در صورت پایدار بودن تولید ، حتی با برند تولیدکننده در بازارهای صادراتی عرضه کرد.

وی تصریح کرد: در ساختار خدمات صادرات قرار نیست به یک شرکت و یا یک شخص محدود شده همچنین قرار نیست که سهمی از بخش خصوصی جدا شده و به یک شرکت دولتی متصل شود. بلکه تنها قرار است که خدمات صادراتی ارائه شود. در این خصوص یکپارچگی ، تخصص گرایی و تسهیل گری رویکردهای عملیاتی و اصلی شرکت های مدیریت خدمات صادرات است.

مستشاریادآور شد: شرکت های مدیریت خدمات صادرات به بزرگ تر شدن کیک اقتصاد با رویکرد توسعه و تقویت صادرات کمک خواهد کرد نه کندن سهمی از یکدیگر. به بیان دیگر، شرکت های مدیریت خدمات صادرات با بخش خصوصی نقش هم افزایی داشته و دارند و بدون ایجاد این هم افزایی بین تولیدکنندگان دارای پتانسیل صادراتی و شرکت های مدیریت خدمات صادرات، نباید انتظار اتفاق ویژه ای در عرصه صادرات را داشته باشیم، ضمن اینکه شرکت های مدیریت خدمات صادرات به نوعی، وظیفه ایجاد یکپارچگی و اطمینان بخشی در فضای صادراتی کشور را هم برای خریداران در بازارهای هدف ایجاد میکنند.