خاطرات مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶، هر شب منتشر میشود. پیشتر، خاطرات «آیت الله» از سال ۵۸ تا ۷۱ در سرویس تاریخ «انتخاب» منتشر شده بود.
سرویس تاریخ «انتخاب»: متن کامل خاطرات ۷۱ تا ۷۶ (که به صورت اختصاصی در «انتخاب» منتشر میشود) در زیر آمده است
سال ۱۳۷۱
قرار بود امروز برهان الدین ربانى بیاید و وقت را براى او تنظیم کرده بودیم که به‌خاطر مسدود بودن فرودگاه کابل نیامد و وقتم آزاد شد؛ با ملاقات‌هاى اضافى پُر شد.
آقاى [محمد] سعیدى‌کیا، [وزیر راه و ترابری] آمد. گزارش سفر به پاکستان را داد و براى اجراى توافق‌ها استمداد کرد؛ رییس‌جمهور پاکستان هم از عدم اجراى توافقات گذشته ناراحت بوده است؛ گرچه هر دو طرف کوتاهى کرده‌اند.
آقاى [سید کمال] خرازى، [نماینده دایم ایران در مقر سازمان ملل] آمد. گزارش کار در نیویورک را داد و گفت [آقای پترس غالی]، دبیرکل سازمان ملل، خیلى از سفر ایران و برخورد من راضى است و مایل است به ایران خدمت کند. گفته براى لایروبى اروندرود و بازسازى آبادان و خرمشهر و جمع کردن مین‌ها، کمک جلب خواهد کرد. خواسته است که به مسأله زندانیان لبنانى در اسراییل و مفقودان اسراییلى کمک کنیم. گفتم بهتر است با خود لبنانى‌ها طرف باشند و ما به برگزارى مذاکرات کمک کنیم. از تلاش اسراییل براى اثبات اینکه ایران دنبال اسلحه اتمى است، گفت و از درخواست [بیل] کلینتون، [نامزد دموکرات‌ها]، براى کمک ایران به روشن‌شدن مسأله اتهام جمهورى‌خواهان درخصوص تأخیر آزادى گروگان‌هاى آمریکایى در تهران براى انتخابات. گفتم به آنها بگویند اگر تحقیقات شود، به ضرر دموکرات‌ها تمام مى‌شود؛ چون آن زمان با فشار لیبرال‌ها، سیاست این بود که براى کمک به دموکرات‌ها، زودتر آزاد شوند.
دکتر [حسن] روحانى، [دبیر شورای عالی امنیت ملی]آمد. براى مسئولیت بنیاد شهید و مرکز تحقیقات استراتژیک [ریاست جمهوری] مشورت کردیم. تذکر دادم که مجلس، منطق و اعتدال را از دست ندهد و دچار شعار زدگى نشود. گفتم استیضاح وزیرکشور موفق نیست و به مصلحت هم نیست.
آقاى [محمد]امامى کاشانى، [تولیت مدرسه عالی شهید مطهری(سپهسالار)] آمد. براى زمین مرکز حزب جمهورى اسلامى سابق و قتلگاه شهداى هفتم تیر، [واقع در خیابان سرچشمه تهران] که وقف مدرسه شهید مطهرى است و تبدیل آن به یک کارخانه استمداد کرد.
تلفنى با آیت‌الله خامنه‌اى دربارة احتمال استیضاح وزیرکشور در مجلس صحبت کردم. ایشان گفتند به [آقای علی‌اکبر ناطق نوری]، رییس مجلس گفته‌اند که موافق استیضاح نیستند.
[آقای عبدالله نوری]، وزیرکشور، تلفنى از صدا و سیما به خاطر بدرفتارى با شهردارى تهران شکایت کرد. به محمد[هاشمی، رییس سازمان صدا و سیما] تذکر دادم. معلوم شد او هم از آزار شهردارى تهران در خصوص کارهاى ساختمانى سازمان شاکى است. به آقاى نورى گفتم براى توافق‌شان، میانجی‌گرى کنند.
عصر شوراى عالى امنیت ملى جلسه داشت. مسأله بوسنى و هرزگوین مطرح و قرار شد کمک کنیم. دکتر ولایتى، [وزیر امور خارجه] گزارش سفر به سوریه را داد. دوبارة مسأله عراق و آمریکا و احتمال سقوط صدام و احتمال تجزیه عراق مطرح شد و براى موضع ایران، مذاکره و تصمیم‌گیرى کردیم. ساعت نُه و نیم شب به خانه رسیدم.
سال ۱۳۷۲
کابینه جدید را به مجلس با شش وزیر جدید و یک مورد جابجایى معرفى کردم. به خاطر احساس ناراحتى از حذف وزیران، از لحاظ روحى تحت فشار بودم؛ عمدتاً در اثر اختلافات خطى و مراعات براى مجلس پیش آمده است.
ساعت ده صبح جمعى از علما و طلاب و مردم قم آمدند. مقدارى با آقای اشراقى و علماى دیگر صحبت کردیم. در جلسه ملاقات آقایان شمس و کوثرى و مداح‌شان به مناسبت اربعین ذکر مصیبت و نوحه سرایى کردند. فرماندار قم گزارش کارها را داد و من به طور مفصل صحبت کردم و وعده رسیدن بیشتر به نیازهاى عمرانى قم و وعده تسریع در بهره‌بردارى از سد پانزده خرداد را دادم.
آقایان [محمدتقی] محصل [همدانی، نماینده مهریز و بافق] و [ابوالقاسم] وافى آمدند. براى مسایل یزد و انتقال آب از اصفهان به یزد مطالبى داشتند. استاندار بوشهر آمد. گزارش اوضاع را داد و از کار‌های عمده ای که پس از سفر من انجام شده، منجمله طرح تولید میگو و برق و ... گفت. اعضای انجمن فارغ التحصیلان اروپا، آمریکا و کانادا آمدند. گزارشى از کار و اهداف و برنامه دادند و من تشویقشان کردم.
عصر هیأت دولت جلسه داشت. اول جلسه مختصرى دربارة وزرایى که در کابینه آینده نخواهند بود، حرف زدم و تشکر کردم و عذر عدم معرفى را گفتم. خیلى با نجابت و از روى استغنا برخورد کردند و بناى همکارى با وزراى جدید را دارند. آقایان آقازاده، فروزش و غرضى از احتمال مخالفت متمرکز مجلسیان با آنها به خاطر شایعه عدم مخالفت من با حذف اظهار نگرانى کردندکه شایعه را تکذیب کردم و گفتم دفاع محکم خواهم کرد. در مجموع حالت افسردگى بر جلسه حاکم بود، چون اولین جلسه بعد از مشخص شدن وضع جدید است.
آقاى [علی] فلاحیان، [وزیر اطلاعات] به دفتر آمد و گزارش افغانستان و عراق را داد. شب آیت‌الله خامنه‌اى میهمانم بودند. دربارة کابینه جدید و وضع نان صحبت کردیم. از لتیان آمده‌اند و شب به لتیان برمی‌گردند.
سال ۱۳۷۳
[آقای عیسی کلانتری]، وزیر کشاورزى و دکتر [عزت] اکبرزاده آمدند. گزارش پیشرفت کار تحقیقاتى ساخت و تولید سموم را دادند. گفت، حدود پنجاه درصد از سموم مورد نیاز را ساخته‌اند و سال آینده 82 میلیون دلار صرفه‌جویى ارزى داریم. تشکر کردم، ولی باور نکردم و قرار شد رسیدگی کنم؛ کار مهمى است و فعلاً سرّى است.
[آقای عباس آخوندی]، وزیر مسکن و شهرسازی آمد. از موفقیت فعال کردن صندوق‌هاى پس انداز مسکن گفت و استقبال خوب مردم و گزارش وضع طرح اصلاح ساختار اطراف حرم [حضرت معصومه(س)] قم را داد و پیشنهادهایى داشت که قبول کردم. قرار شد پیگیرى کنیم؛ طرح خوبى است. آستانه قم پیگیر است. آیت‌الله خامنه‌اى هم موافقند.
آقاى [غلامعباس] زائرى، استاندار جدید هرمزگان آمد. نظراتم را براى سیاست کارش گرفت؛ بر مبارزه با قاچاق و پشتیبانى طرح‌هاى مهم و مناطق آزاد و توجه بیشتر به نقاط محروم تأکید کردم.
آقاى مهاجرى، [مدیرمسئول روزنامه جمهوری اسلامی و مشاور اجتماعی رییس‌جمهور] آمد و از کار روزنامه و مشاورت در وضع فعلى اظهار خستگى کرد و خواستار شغلى جدید و فرهنگى شد؛ قرار شد فکرى بکنیم. با تأسیس روزنامه دولت [= ایران]، اظهار مخالفت کرد.
عصر شوراى اقتصاد براى امور مناطق آزاد و توسعه شهر تهران جلسه داشت. براى پُرکردن دندانم که اخیراً خالى شده و نصب روکش که کنده شده است، به دندان‌پزشکى مراجعه کردم. شب به حسینیه قصر فیروزه رفتم و در مراسم عزادارى سپاه صحبت کردم. دیروقت به خانه رسیدم. عفت دیرتر رسید. دیدن فاطى و بچه‌ها رفته بود؛ از مصر برگشته‌اند.
سال ۱۳۷۴
[آقای غلامرضا آقازاده]، وزیر نفت آمد. گزارشی از شروع کار در ترکمنستان داد و بیشتر برای کشف صحت و سقم شایعة توجه به دکتر ولایتی برای ریاست جمهوری آینده آمده بود. به ایشان گفتم، گاز مایع بنیاد خیریه‌ای را که گاز به پاکستان صادر می‌کنند و سود آن، صرف نیازمندی‌های شیعه آنجا میشود، تأمین کنند.
آقای [صباح] زنگنه، سفیرمان در سازمان کنفرانس اسلامی آمد و راه‌های توسعه همکاری با کشورهای اسلامی و برنامه‌ریزی برای غنیکردن کنفرانس اسلامی در تهران را گفت.
آقای [غلامرضا] انصاری، کاردارمان در لندن آمد. از بهتر شدن روابط و بهخصوص بعد از تحریم آمریکا اظهار رضایت کرد و معتقد بود مصاحبه من با تلویزیون سی ان ان، تأثیر زیادی در جلب حمایت کشورهای غربی داشته است.
آقای [مهدی] غیوران آمد. درخواست ارجاع خدمتی داشت. [خانم شفیقه رهیده]، همسر دکتر حبیبی آمد. گزارش وضع کارخانه سرنگسازی [هلالاحمر] را داد و نمونه فیلتر ساخت ایران برای دیالیزی‌ها را آورد که کار مهمی است. برای سرعت اجرای کارخانه ساخت مواد اولیه داروهای بیولوژیک استمداد کرد.
آقایان [سیدحسن] طاهری خرمآبادی و [ابوالفضل] توکلی‌بینا آمدند. برای تحویل گاز مایع از سوی وزارت نفت استمداد کردند که با تذکر قبلی من به آقای آقازاده، حل نشده بود. آقای طاهری، تأکید بر ابقای آقای مهدویکنی در سمت دبیرکلی جامعه روحانیت مبارز داشت و برای معالجه فرزندش استمداد کرد.
آقای [رسول] لاهیجانیان، [مدیرعامل شرکت شیلات]، از جهادسازندگی آمد. گزارش طرح‌های پرورش میگو را داد و از مزاحمت‌های دیوان محاسبات و وزارت اطلاعات شکایت کرد. عصر دکتر حبیبی آمد و گزارش تکمیل برنامه کار هیأت اعزامی به کنفرانس پکن برای حقوق زنان را داد. در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دربارة کنکور دانشگاه‌ها بحث بود که ناتمام ماند.
سال ۱۳۷۵
در خبرها، مخالفت وسیع جهانى، علیه مصوبه اخیر مجلسین و دولت آمریکا، در مجازات شرکت‌هایى که در امور نفت با ایران همکارى نمایند، راه افتاده که بىسابقه و عجیب است. تقریباً تمام کشورهاى مهم اروپا و آمریکا و آسیا و آفریقا، شدیداً از این تصمیم آمریکا انتقاد دارند و بعضى تهدید به مقابله به مثل دارند و جز اسراییل، هیچ دولتى موافقت نکرده است؛ به عنوان یک زورگویى آشکار و تجاوز به حقوق دولت‌هاى دیگر.
آقاى شمشاد احمد، دبیرکل اکو [= سازمان همکاری اقتصادی]، براى خداحافظى آمد. مذکرات تشریفاتى و محبت‌آمیز بود. آقاى [محسن] دعاگو، [امامجمعه شمیرانات] آمد. نسبت به مدیریت بعد از من اظهار نگرانى کرد و پیشنهادهایی براى حذف سوبسید نان و تولید لوازم آرایشى، براى جلوگیرى از خروج ارز داشت. اصرار داشت که در جلسه اجتماع ائمه جمعه استان تهران شرکت کنم. گزارش سفر به خرمشهر و پیشنهاد تقویت برنامه کاشت اُکالیپتوس را داشت.
آقاى [عباس] ملکى، معاون وزیر امورخارجه آمد. گزارش سفر به بحرین و انگلیس و نیز پیشنهاد از سوى مشاوران کنسرسیوم نفت آذربایجان، براى انتقال نفت‌مان به تبریز و تأسیس تلویزیون در انگلیس و نیز همکارى با بانک جهانى داد. اخوى محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور]، براى امور جارى آمد. مصاحبه رادیو تلویزیونى، براى سفر چهارمحال و بختیارى داشتم. عصر در جلسه هیأت دولت، چند مصوبه داشتیم؛ منجمله تصمیم به تقویت ورزش و تصویب استانداران جدید براى استان مرکزى و استان چهارمحال و بختیارى، بعد از بحث داغ بعضى از وزرا با وزیر کشور.
سال ۱۳۷۶
پیش از ظهر در منزل بـراى خطبـه هـاى جمعـه مطالعـه کـردم. در نمازجمعـه، در خطبـه اول درباره اعجاز قرآن و در خطبه دوم درباره مناسبت هاى هفته حرف زدم. ظهر جمع زیادی از بستگان و نیز بچه جمع بودند
عصر به مطالعه و اصلاح پیش نویس کلید قـرآن در مـورد «آب» گذشـت. درگـزارش هـا تصمیم آمریکا به تشدید تحریم علیه ایران و سخت گیرى در مورد مقاومت فلـسطین، مـورد توجه است و نیز رسیدن سایوز روسیه به ایستگاه میر، براى تعمیر ایستگاه آسیب دیده.
