سلامت نیوز: به دنبال اجرایی شدن مصوبات اخیر درباره تعیین تکلیف و ترخیص فوری تمام اقلام دارویی و مواد اولیه مرتبط با کرونا پای پرواز، در هفته جاری ۲۰ تن از این اقلام با مجوز وزارت بهداشت ترخیص شده است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد، تسریع در ترخیص این اقلام بعد از هشدارهای مکرر معاون امور گمرکی کشور درباره خطر انباشت هزاران تن دارو و مواد اولیه دارویی و از جمله، داروهای کرونا در انبار گمرک فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) و همچنین ورود دستگاه قضایی و بازدید معاون قضایی دادستان کل کشور از این انبارها و ضبط و انتشار تصاویر مستند از محموله‌های دارویی دپو شده و حصول توافق و الزام برای ترخیص بی‌معطلی محموله‌های دارویی بین مسوولان نظام سلامت و گمرکات کشور اتفاق افتاد.
البته حصول و اجرای این توافق هم چندان ساده نبود چون با وجود انتشار تصاویر مستند از محموله‌های چند هزار تنی دارویی فراموش شده در انبارهای گمرک، مسوولان سازمان غذا و دارو، ظرف روزهای گذشته انتشار این اخبار و تصاویر را به «جوسازی و جنگ روانی علیه وزارت بهداشت» منتسب کرده و منکر دپوی محموله‌های حجیم دارو در انبارهای گمرک شدند. این تکذیب و انکار در حالی است که بر اساس گزارش اولیه گمرک، حدود ۱۸ تن مواد اولیه داروی مرتبط با کرونا در انبارها و سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی(ره) قرار داشت که در هفته جاری در چارچوب مصوبات و با مجوز سازمان غذا و دارو ترخیص این اقلام آغاز شد و به دنبال همین توافقات صورت گرفته و الزامات موکد دستگاه قضایی، بنا به آخرین اعلام مهرداد جمال ارونقی؛ معاون فنی گمرک ایران، طی روزهای گذشته، بیش از ۲۰ تن مواد اولیه داروهای مرتبط با کرونا از جمله رمدسیویر، فاویپیراویر، بتادکس و فاموتیدین از گمرک ترخیص شده در حالی که این حجم ۲۰ تنی شامل اقلام دارویی موجود در سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی(ره) و ترخیص از پای پرواز است.
طبق اعلام روز 24 مرداد ماه ارونقی، پیش از ورود دستگاه قضایی به مساله داروهای دپو شده در انبارهای گمرک، فقط در انبارهای گمرک فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، بیش از چهار تن مواد اولیه داروی فاویپیراویر، ۸۰۰ کیلوگرم مواد اولیه بتادکس و بیش از ۱۳ تن داروی رمدسیویر دپو و بعضا دچار بلاتکلیفی بود از جمله که محموله ۲۰۰ هزار بسته‌ای داروی رمدیسیویر تزریقی 100 میلی‌گرمی emdesivir Injection، در حالی تکلیفی نامعلوم داشت و مسوولان سازمان غذا و دارو حاضر به صدور مجوزهای مربوط برای ترخیص این محموله نبودند که بنا به اظهارات مدیرعامل شرکت مربوطه، ترخیص و توزیع چند محموله قبلی از این دارو و همچنین، مواد اولیه داروی فاموتیدین، با مجوز ترخیص وزارت بهداشت انجام شده است.
به نظر می‌رسد که حضور نماینده دستگاه قضایی در محل انبارهای گمرک فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) و مشاهده محموله‌های انبار شده، امکان هرگونه دلیل‌تراشی برای جلوگیری از ترخیص داروهای وارداتی را به صفر می‌رساند چنانکه به دنبال توافقاتی که از ابتدای هفته گذشته به شکل الزام‌آور بین دستگاه قضایی و مسوولان وزارت بهداشت حاصل شد، از تاریخ ابلاغ این مصوبات (هفته پایانی مرداد 1400) تخلیه کلیه مواد اولیه داروهای کرونا در انبارها و سردخانه‌های فرودگاه امام خمینی(ره) ممنوع بوده و طبق تصمیمات اخذ شده، اقدامات لازم در راستای حمل یکسره این اقلام، باید به صورت شبانه‌روزی و از پای پرواز با هماهنگی لازم با وزارت بهداشت و ضمن استقرار نماینده مرجع مزبور در گمرک فرودگاه امام خمینی(ره) به صورت تمام وقت انجام شود.
بعد از این توافقات الزام‌آور بود که رییس سازمان غذا و دارو در یک نشست خبری از جوسازی و جنگ روانی رسانه علیه وزارت بهداشت در موضوع محموله‌های دارویی در انبارهای گمرک خبر داد. محمدرضا شانه‌ساز؛ رییس سازمان غذا و دارو و حیدر محمدی؛ مدیرکل امور دارویی این سازمان، اوایل هفته‌ای که گذشت در یک نشست خبری در توضیح اتفاقات آشکار طی روزهای پیش از آن اعلام کردند:
«سازمان غذا و دارو مسوولیت حمایت از تولید داخل و مدیریت ارز مورد نیاز در کشور را برعهده دارد و برنامه‌ریزی‌ها هم در جهت حمایت از تولید داخلی بوده است. سازمان غذا و دارو متولی تامین اقلام سلامت محور بوده و وظیفه ما دسترسی آسان مردم به کالاهای سلامت محور و در عین حال، حمایت از تولید داخل و مدیریت ارز مورد نیاز در کشور است. سال ٩٧ برنامه‌ریزی در جهت حمایت از تولید داخلی در دستور کار قرار گرفت. ماحصل اقدامات این بود که ارزبری ما در مجموع ارز نیمایی و بانکی در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۷ از ۴.۲ میلیارد به ٢.٨ میلیارد کاهش پیدا کرد که عدد بسیار بزرگ و قابل توجهی است و اگر ارزبری ۵۶٠ میلیون دلاری کرونا و اقلام مرتبط با آن در سال ۱۳۹۹ نبود، رکورد بی‌سابقه‌ای به جا می‌ماند.ماحصل این اقدامات برخورد با تخلفات و امضاهای طلایی بود. با این حال در قالب آنچه مردم به عنوان مافیا می‌شناسند، مخالفت‌های جدی را در این سال‌ها و به خصوص در ایام پایانی کار دولت برای دست‌اندرکاران نظام سلامت ایجاد کردند. از اسفند ۹۸ و به دنبال شیوع کرونا در ایران و جهان، به محض اینکه در دنیا گفتند داروی رمدسیویر در درمان کرونا موثر است؛ ما سومین کشور دنیا بودیم که این دارو و ماده اولیه آن را در دنیا تولید کردیم. همچنین داروی اکتمرا و فاویپیراویر به تولید رسید. این افتخارات بزرگی است اما طبیعی است که این سیاست‌ها با منافع تجاری عده‌ای برخورد می‌کند. وقتی ما جلوی واردات کالاهای مشابه تولید داخل را می‌گیریم، به منافع عده‌ای برمی‌خورد و این افراد اقدامات جدی علیه ما، وزارت بهداشت و شخص وزیر شروع کرده و با صرف هزینه، اخبار کذب را منتشر می‌کنند.
در فاصله تغییر ٢ دولت و به دنبال خیز پنجم کرونا، مصرف رمدسیویر در ظرف ٧٢ ساعت، ١٠ برابر و مصرف سرم هم افزایش یافت و تولیدکنندگانی که قبلا متعهد به تامین سرم شده بودند، به دلیل بار زیادی که ایجاد شد، نتوانستند به تعهد خود عمل کنند.بحثی که در زمینه گمرکات طی این چند روز اخیر مطرح شد و به نوعی در ادامه تحرکاتی است که علیه وزارت بهداشت راه افتاده بود، عمدتا در جهت واردات کالاهای مشابه تولید داخلی است. ما از روز جمعه و بامداد شنبه دو بار از انبارها به اتفاق همکاران‌مان بازدید داشتیم. آنچه در انبارها مشاهده شد، غیر از بسیاری اقلام غیر مرتبط مثل بذر یا مواد خوراکی مانند خیارشور و کشک و ... داروها و واکسن‌های دامی، یک بخشی هم دارو بود اما هیچ یک از اقلام مرتبط با کرونا نبود. حتی ما در همان جا دیدیم که محموله‌ای برای مواد اولیه فاویپیراویر چند ساعت قبلش رسیده بود و فردا صبحش که ما مجددا برای بازدید رفتیم، ترخیص شده بود.
محموله‌ای هم شامل تعداد زیادی رمدسیویر بود که بدون مجوز سازمان غذا و دارو و از یک منبع تایید نشده بود و نیاز به بررسی دارد. یک محموله‌ای هم سرم وارداتی بود که آن هم از یک منبع تایید نشده بود که همکاران‌مان در حال بررسی هستند.
وقتی از یک منبع تایید شده واردات انجام شود، نیاز به آزمایشات خاص نداریم و بدون هیچ معطلی پای پرواز ترخیص می‌شود اما وقتی واردات از منابع تایید نشده است، باید یکسری آزمایشات و بررسی‌های ویژه انجام دهیم که زمانبر است.در بازدیدی که ما داشتیم مجموعا پنج قلم دارو در گمرک بود؛ چهار قلم فاویپیراویر بود که مجوز داشت و البته کمتر از ۲۴ ساعت هم در گمرک بود و با دستور سرپرست محترم دادسرای جرایم اقتصادی ترخیص شد و ما هم موافق این ترخیص بودیم.یک قلم هم دارویی بود که بدون مجوز ما آمده بود که باید تعیین تکلیف شود چطور بدون مجوز تخلیه شده است. در این زمینه تقاضا کردیم صاحب کالا با کمک همکاران ما نمونه‌برداری‌ها را انجام دهند و تولید‌کننده نیز مکاتباتی با ما داشته باشد و بگوید دارو در چه وضعیتی است؛ چراکه گزارشات ما نشان می‌داد آن دارو در برهه‌های زمانی فراخوان (ریکال) شده و اجازه مصرف نداشته است. اگر این شبهات دارو برطرف شود، می‌توانیم درباره مجوزش اظهارنظر کنیم.در مجموع جوسازی در خصوص وجود دپوی تعداد زیادی دارو در گمرک درست نبود؛ حجم خیلی مختصری از موارد موجود در گمرک از داروهایی بود که مجوز ما را داشت و این در حالی است که با مجوز ما هر آنچه در گمرک هست باید ترخیص شود. کالایی که در گمرکات رسوب کرده و گمرکات محترم باید پاسخگو باشند، کالاهایی است که یا مجوز وزارت بهداشت یا هر وزارتخانه تخصصی را ندارد و بدون مجوز در گمرکات رسوب کرده و باید صاحب کالا پاسخگو باشد.»
البته به نظر می‌رسد این تکذیب‌ها، واکنش مورد انتظار رسانه‌ای پس از انتقادات معاون امور گمرکی کشور از بی‌توجهی مسوولان برای ترخیص دارو با وجود تراکم در حال انفجار جمعیت نیازمند داروهای کرونا در داروخانه‌های کشور و درخواست این مقام اقتصادی برای بازدید مقامات قضایی و مشاهده واقعیت دپوی محموله‌های دارو در انبارهای گمرکات تهران بود.
به دنبال این نشست خبری که در سازمان غذا و دارو برگزار شد، ارونقی؛ معاون فنی گمرک ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا در توضیح جریان دپوی داروهای موجود در گمرک گفت: «با توجه به شرایط بحرانی کرونا از ابتدای شیوع این بیماری در کشور، همواره ترخیص کالاها و داروهای مرتبط با آن در اولویت گمرک قرار داشته و طی بخشنامه‌هایی ضرورت ترخیص فوری آن تاکید شده که در جریان ورود واکسن نیز مورد توجه بوده است؛ در مدت اخیر نیز با توجه به لزوم ترخیص فوری اقلام مربوطه از جمله سرم که باید به صورت حمل یکسره صورت بگیرد، در مراجعه‌ای که به گمرک امام خمینی(ره) برای اقدام در این رابطه داشتیم، در بازدید از انبارها و سردخانه‌های مربوطه، با داروها و مواد اولیه دارویی مرتبط با کرونا مواجه شدیم که البته همزمان وارد‌کنندگان و صاحبان کالا نیز برای تعیین تکلیف و ترخیص فوری مواد اولیه کرونا حتی به میزان چند کیلوگرم در گمرک حضور داشته و مراجعات مکرر داشتند. بررسی‌های گمرک نشان داد حدود ۱۸ تن دارو و مواد اولیه مرتبط با کرونا، در گمرک امام خمینی(ره) وجود دارد، این اقلام شامل بیش از چهار تن مواد اولیه داروی فاویپیراویر، ۸۰۰ کیلوگرم مواد اولیه بتادکس و بیش از ۱۳ تن داروی رمدسیویر بود. بر این اساس طی جلساتی که با حضور دادستانی و دستگاه‌های مربوطه تشکیل شد، مقرر گردید فهرست کلیه کالاهای موجود در انبارها و سردخانه‌های مربوطه، با ذکر مشخصات، تحویل گمرک، وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی شود.»
ارونقی در ادامه توضیحات خود افزود: «رسوب ۱۳ تن داروی رمدسیویر در سردخانه و درخواست گمرک برای تعیین وضعیت این داروها در حالی است که وزارت بهداشت به گمرک اعلام کرد که این دارو مشکل فنی دارد و در داخل تولید می‌شود با وجود آنکه صاحب کالا همزمان به ما اعلام کرد که چندی قبل، پارت‌هایی از همین دارو با مجوز وزارت بهداشت ترخیص شده و در حال حاضر در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها در حال استفاده است.»
ارونقی ضمن تاکید بر اینکه گمرک هیچ‌گاه خواستار ترخیص بدون بررسی یا بدون مجوز هیچ کالایی حتی دارو نیست، افزود: «ما خواستار تعیین تکلیف کالا هستیم که دستگاه مربوطه و صاحب کالا، جریان ترخیص، متروکه یا مرجوعی آن مشخص شود که اگر طبق ضوابط و چارچوب وارد شده و امکان ترخیص دارد، فورا در مورد آن اقدام شود و البته در مورد دارو و مواد اولیه دارویی آن هم در شرایط بحرانی فعلی، این تاکید به صورت ویژه خواهد بود. از نظر گمرک، هرگونه ایستایی در خصوص داروها و اقلام مرتبط از سوی صاحب کالا یا دستگاه‌های ذی‌ربط - حتی خود گمرک - به هیچ‌وجه عنوان پذیرفته نیست و باید با همکاری دستگاه‌های مرتبط نسبت به تعیین تکلیف و ترخیص فوری دارو و مواد اولیه دارو در وضعیت خاص موجود اقدام شود. البته گمرک، بدون اخذ مجوز قانونی از دستگاه‌ها، به ویژه وزارت بهداشت، اجازه ترخیص کالاهای مرتبط را نمی‌دهد و تاکنون نیز به‌طور کامل و شبانه‌روزی این همکاری ادامه داشته است.»
