خبرگزاری فارس-کرمانشاه-سیروس امین زاده*: قرار گرفتن یک سایت میراث فرهنگی یا طبیعی در آثار حفاظت شده جهانی موجب توجه هر چه بیشتر به اهمیت و حفاظت بهتر آن اثر می شود تا بتوان با تبلیغ مناسب در سطح گردشگری ملی و فرا ملی به تقویت بنیه اقتصادی جوامع محلی و ملی کمک نمود.
آثاری که نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی، آثاری که مرتبط با رویدادها یا سنت‌های زندگی، افکار و عقاید و آثار هنری یا ادبی دارای اهمیت عالی جهانی باشد را می‌توان در فرایند ثبت جهانی توسط کمیته میراث جهانی یونسکو قرار داد.
«هورامان» یا «اورامان» نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم بسیار خاص است که بخش‌هایی از شهرستان‌های سروآباد، سنندج و کامیاران استان کردستان و شهرستان‌های پاوه، جوانرود، استان کرمانشاه را شامل می‌شود.
منطقه اورامان در دو استان کردستان و کرمانشاه ۱۰۶ هزار هکتار عرصه و ۳۰۳ هزار هکتار حریم دارد.داشته‌های ارزشمند فرهنگی و طبیعی و برخورداری از معماری منحصر به فرد مسیر ثبت جهانی اورامانات را هموار نشان می‌دهد و تا حدودی آسودگی خاطر مسئولین امر در منطقه و استان و حتی کشور نشان از پیروزی یک پروسه فرهنگی تاریخی در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ و در صحن کمیته میراث جهانی یونسکو دارد.
محلی که پس از جمع آوری ادله و اسناد قابل قبول و محکمه پسند توسط کارشناسان و ارزیابان «ایکوموس» و اتحادیه جهانی حفاظت یونسکو نتایج این اقدامات به رای اعضا گذاشته خواهد شد تا در تیرماه ۱۴۰۰ اورامانات بتواند بیست و پنجمین اثرمیراث ماندگار فرهنگی وطبیعی ثبت شده ایران درکمیته میراث جهانی یونسکو باشد.
رفتار ما برای ثبت جهانی اورامانات هوشمندانه بود؟
اما آنچه این نوشتار را مجاب نموده تا قامت یک شهروند پرسشگر وجهه عمومی مدیریت پروسه ثبت جهانی اورامانات را مورد خطاب قرار دهد؛ چگونگی و نحوه مدیریت این فرایند تاثیر گذار بر توسعه و رشد وترقی شاخصه‌های فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی اورامانات است.
مطالبه اصلی این نوشتار رسیدن به جواب این سوال اصلی است؛ که آیا برنامه ریزی انجام گرفته توسط مدیریت استان کرمانشاه در مسیر اقناع ذهنیت عقلایی و پرسشگر ارزیاب یونسکودر قامت شخصیت استدلال پذیر وی بوده است یا ارضا نمودن حس زیبا پرستی یک گردشگر مصری که اینگونه محل بازدید ارزیاب یونسکو به غذا ولباس‌های محلی آراسته گشته است؟
با دقت در سخنان ارزیاب یونسکو که در پایگاه‌های خبری محلی نیز بازتاب داشته است این نکته اساسی قابل فهم است که ایشان بدنبال اسناد معتبر از تاثیر گذاری فرهنگ و تاریخ اورامانات بر ساخت تمدن بشری است و اعتبار سنجی نحوه تعامل معماری سنتی اورامانات با نیازهای انسان مدرن شده در سکونتگاه ۴ هزار ساله اورامانات را در دستور کار خود قرار داده است.
سفیر یونسکو، ارزیابی خواهد داشت بر خلاقیت بشر مدرن شده بر طبیعت منحصربه فرد اورامانات و آیا این زیستگاه بشری نماد تبادل ارزش‌های بشر در حوزه فرهنگ در یک دوره زمانی مشخص است و یا اینکه آیا شهرها و روستاهای اورامانات با تاثیرپذیری از تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توسعه پیدا کرده‌اند.
درک درستی از سوالات و نیازهای یونسکو وجود نداشت!
آنچه خرد معاصر اورامانات و معماری منحصر به فرد و فرهنگی غنی و باور و آثار ادبی به جای مانده از پیشینیان گواه می‌دهد؛ سهل انگاری در شناخت مسئله و چگونگی مواجهه با برنامه تسهیل نمودن فرایند ثبت میراث فرهنگی اورامانات است.
مدیریت استان کرمانشاه تنها چندروز مانده به سفر ارزیاب یونسکو به اورامانات در خواست تشکیل کارگروه تسهیل موانع بر سر راه ثبت جهانی اورامانات را داشت آن هم صرفاً به آذین بندی مکان‌های وروستا های مورد بازدید در راستای ارضای نیازهای احساسی و زیبا شناختی ارزیاب یونسکو بسنده می‌گردد.
غافل از اینکه یک ارزیاب بدنبال فهم و درک لایه‌های ناپیدا یک موضوع و کشف ارتباط بین عناصر تشکیل دهنده یک میراث بشری و تمایل و انگیزه ساکنان محلی برای انتقال آن به نسل های آینده بشری است و نحوه حفاظت بومی و محلی از سایت‌های اماکن تاریخی، زیست طبیعی و میراث فرهنگی و چگونگی دسترسی ایمن و آسان بشرن مدرن شده به این آثار و اماکن فرهنگی طبیعی را مد نظر قرار می‌دهد؛ نه شیرین یا تلخ بودن غذای سنتی سرو شده در ظروف تزیین شده به سبک و سیاق گذشتگان!
آنچه در این مدت حضور ارزیاب یونسکو در اورامانات مشهود بود عدم آگاهی مردم منطقه از مزایا و معایب احتمالی ثبت جهانی اورامانات است؛ که می بایست مدیریت استان کرمانشاه از مدت‌ها پیش نسبت به آگاهی دادن ملموس و باور پذیر به افکار عمومی اقدام می‌نمود.
لذا با توجه به مطالب بیان شده افکار عمومی درنحوه مواجهه با فرایند ثبت جهانی اورامانات و چگونگی برنامه ریزی برای حضور ارزیاب یونسکو در اورامانات سوالاتی از مسئولان کشوری و استانی در گیر در فرایند ثبت جهانی این میراث ارزشمند بشری را دارد. از جمله:
۱-با اذعان به اینکه سایت فرهنگی، تاریخی و طبیعی اورامانات در رقابت با سایر پیشنهادات کشوری تنها کاندیدای کشوری در سال برای ثبت جهانی در یونسکو می‌باشد، میزان توجه و اعتبار اختصاص داده شده کشوری و استانی به فراهم نمودن بستر علمی و عقلایی بازدید کارشناسان یونسکو از اورامانات به چه میزان بوده است؟
۲-آیا هسته‌های علمی و آکادمیک به منظور فراهم نمودن بستر ارتباط عقلایی با کارشناسان و ارزیاب یونسکو در اورامانات تشکیل گردیده است تا با تاکید به استفاده از کارشناسان و نخبگان حوزه تاریخی و باستان شناسی و فرهنگی بومی اورامانات بتوان مسیر کشف حقیقت را برای ارزیاب یونسکو هموار نمود.
۳-آیا اهتمام ویژه و خاص از سوی مدیریت استان وشهرستان‌ها جهت جلب اعتماد اجتماعی و عمومی اورامانات به تاثیر گزاری روند ثبت جهانی اورامانات بر توسعه پایدار منطقه انجام گرفته است؟
۴-آیا مدیریت استان میزان تاثیرگذاری سازمان‌های مردم نهاد درباور پذیر نمودن مردم اورامانات به مزایای اقتصادی و سیاسی و اجتماعی ثبت جهانی اورامانات بر زندگی و معیشت خود را قبول نموده است.
۵- آیا مسئولان امر به سهم قابل توجه سازمان‌های مردم نهاد زیست محیطی که در تلاش برای حفظ و انتقال میراث‌های طبیعی به نسل‌های آینده بشری هستند اعتقاد داشته است که ارزیاب یونسکو اقرار به تحت تاثیر گرفتن از اقدامات انجمن زیست محیطی ژیوای شهرستان پاوه دارد
۶-آیا ادله و اسناد جمع آوری شده توسط متولیان دولتی امر جوابگوی حس پرسشگری عقلایی ارزیاب یونسکو در اورامانات بوده است؟ یا خیر ادله فوق در کنار مراسم استقبال از ارزیاب محترم یونسکو تنها حس زیباشناختی را ارضا شده دیده است و تنها در قالب یک گردشگر با ذهنیتی اقناع نشده از کشف حقیقت، داده های احساسی را به پرونده ثبت جهانی اورامانات در یونسکو اضافه خواهد نمود.
سخن پایانی:
آنچه در سخنان دکتر حسام مهدی ارزیاب مصری یونسکو در اورامانات قالب فهم می باشد، این است که ذهنیت پرسشگر و کنشگر وی بدور از تاثیر پذیری ازمشاهدات احساسی و تأثی گرفتن ازمولفه اشتراکات دینی و... بدنبال جمع آوری اسناد محکمه پسند علمی و عقلانی و ثبت مشاهدات میدانی خود بر مبنای ابزار تجربی بوده است و خود را ملزم به استفاده از هوش شناختی و عقلایی در مقام ارزیاب یونسکو و اجرای تعهدات سازمانی خود می‌دانسته است و هرگز گزارش وی به یونسکو متاثر از اقدامات و برنامه‌های برانگیزنده حس زیبایی شناختی برنامه ریزان و مدیریت استان کرمانشاه نخواهد بود.
در چند روز اخیر که ارزیاب محترم به همراه مسئولان کشوری و استانی در حال بازدید از سایت میراث فرهنگی و آثار تاریخی و طبیعی اورامانات بودند آنچه سوالات این نوشتار را قابل طرح می‌نماید؛ چرایی عدم آگاهی افکار عمومی و لایه‌های اجتماعی بومی از چیستی و چگونگی ثبت جهانی اورامانات است؛ تا آنجا که این موضوع با ارزش بر اثر عدم برنامه ریزی مدون در ماه‌های اخیر به گفتمان اجتماعی تبدیل نگردیده است و از طرفی عدم اعتماد مدیریت استان به سرمایه‌های علمی و آکادمیک در استان و اورامانات، تدوین برنامه‌های عجولانه و بدون کارشناسی، بستر و زمینه علمی و قابل قبولی برای حضور ارزیاب یونسکو در اورامانات را ایجاد ننموده بود.
بحران شناختی همیشگی موجود در مدیریت استان کرمانشاه، متولیان سازمان میراث فرهنگی و برنامه ریزان محلی را دچار خطای شناختی بزرگ اشتباه گرفتن ویژگی شخصیتی با نقش پذیری اجتماعی و جایگاه سازمانی دکتر حسام مهدی نموده بود، خطای مشهودی که با اختلاط ویژگی‌های شخصیتی با نقش اجتماعی و جهانی وی در یونسکو دکتر حسام مهدی را به جای ارزیاب و پرسشگر یونسکو گردشگر مصری فرض نموده بود.
امید که در فرایند ثبت جهانی اورامانات، درپیشنه فرهنگی ارائه داده شده به ارزیاب یونسکو اسنادی دال بر ارتباط مستقیم و ملموس با حوادث، باورها و آثار ادبی ارزشمند به جای مانده از خلاقیت ساکنان اورامانات و دست آوردی بی همتا از نبوع هنری پیشینیان وجود داشته باشد. تا سرزمین مادریمان در بهار سال ۱۴۰۰ شمسی شاهد ثبت جهانی میراث فرهنگی تاریخی خود در کمیته میراث جهانی یونسکو باشد. قطعاً بررسی درست این مسائل و مداقه در خصوص آن‌ها می‌تواند رهگشای سایر ثبت‌های جهانی باشد.
*دانشجوی دکتری علوم سیاسی
انتهای پیام/ح/و
