تهران (پانا) - بیش از 16 ماه است که ویروس کرونا در ایران به یک پاندمی تبدیل شده است و این جریان محققان کشور را بر آن داشته تا در تولید تجهیزات پزشکی در حوزه تشخیص و درمان به حوزه واکسن ورود پیدا کنند و اکنون امیدها به تولید واکسن ایرانی کرونا چند برابر شده است.
تاکنون ۵ نامزد واکسن کرونا موفق به دریافت کد اخلاق و ورود به فاز مطالعات بالینی شده‌اند. در همان روزهای آغازین پاندمی کرونا در کشور مطالعات حیوانی واکسن کرونا به شیوه‌های مختلف شروع شد و شرکت‌های دانش بنیان زیادی به این موضوع ورود پیدا کردند که نتیجه این تحقیقات رسیدن به تست بالینی برخی از این واکسن‌ها بود. اولین تست انسانی واکسن «کووایران» در دی ماه انجام گرفت و همزمان انستیتو پاستور ایران فازهای یک و دو واکسن مشترک با کوبا را در کوبا انجام داد. همچنین در ادامه مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی مجوز واکسن «کووپارس» را در اسفندماه از سازمان غذا و دارو اخذ کرد و بعد از آن نیز واکسن «فخرا» در وزارت دفاع با تزریق به ۴ داوطلب، تست انسانی را آغاز کرد.
واکسن کووایران برکت، فخرا، واکسن‌های شرکت رناپ و سینا، واکسن‌های کووپارس، واکسن سیناژن و واکسن دانشگاه بقیه‌الله از جمله واکسن‌هایی است که در دستور کار قرار دارند.
مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره واکسن‌های ایرانی کرونا گفته است که یک فاز در تهیه واکسن وجود دارد که فاز مقدماتی خوانده میشود و هنوز فاز حیوانی واکسن آغاز نشده است و اکنون ۹ واکسن در این مرحله مقدماتی قرار دارد که وارد فاز پیش‌بالینی یا حیوانی نشده است. همچنین ۶ واکسن در فاز پیش‌بالینی هستند و در شهریور یا مهرماه می‌توانند مجوز بالینی کسب کنند. در این میان دو واکسن در انتظار مجوز بالینی بودند که واکسن سیناژن مجوز را اخذ کرد و واکسن دانشگاه بقیه‌الله هنوز در انتظار اخذ مجوز برای ورود به فاز اول مطالعات است.
به گفته وی، واکسن فخرا در فاز اول مطالعاتی قرار دارد و واکسن انستیتو رازی « کووپارس» در فاز مطالعاتی یک و دو قرار دارد و واکسن مشترک انستیتو پاستور ایران و کشور کوبا نیز در فاز ۳ مطالعاتی قرار دارد.
قانعی تاکید کرد: تا الان ۵.۶ میلیون دُز واکسن وارداتی داشتیم و حدودا روزانه ۱۶۰ هزار دُز واکسن هم تزریق شده است و بالای۲.۶ میلیون تزریق صورت گرفته است و ۰.۴ جمعیت هم دو دُز واکسن را دریافت کردند و اگر در نظر بگیریم که سبد کووکس کامل شود و ۱۴.۶ میلیون دُز باقی مانده هم به دستمان برسد و تولید داخل هم صورت بگیرد و مجوزها سر موعد ارائه شود، حالت مطلوب برای ما این است که واکسیناسیون روزانه به بالای ۵۰۰ هزار دُز برسد و بتوانیم ۱۶ میلیون نفر با ریسک بالا را واکسینه کنیم و برای ۶۲ میلیون نفر نیز با برنامه ریزی پیش برویم.
طبق گفته قانعی، اگر علاوه بر ۳ میلیون دُز واکسن برکت، یک میلیون دُز واکسن هم انستیتو پاستور در اختیار قرار دهد، در تیر ماه ۴ میلیون دُز واکسن ایرانی ارائه میشود.
واکسن کووبرکت
واکسن کووایران برکت(واکسن تولیدی ستاد اجرایی فرمان امام) فاز سوم مطالعات بالینی را پشت سر گذاشته است. بیش از ۱۰۰ هزار نفر داوطلب دریافت واکسن در فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن کووایران برکت شده‌اند. مطالعات در تهران و کرج به اتمام رسیده است و از ۲۰ خرداد تزریق روی داوطلبان در بوشهر، شیراز، اصفهان و مشهد آغاز میشود.
اگر شفافارمد (واکسن کووایران برکت) بر قولی که داده است بماند و وارد عرصه تحویل شود، پیش‌بینی میشود، بتواند در خرداد ماه ۳ میلیون دُز واکسن تحویل دهد البته در صورتی که فاز سوم مطالعات با موفقیت به اتمام برسد.
واکسن کرونای انستیتو پاستور(مشترک ایران و کوبا)
فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن کرونای مشترک ایران و کوبا نیز از اردیبهشت ماه آغاز شده است. این واکسن فاز یک و دو کارآزمایی بالینی را در کشور کوبا طی کرد و فاز سوم آن نیز از ششم اردیبهشت ماه در شهر اصفهان ایران آغاز شد و متعاقبا در هفت شهر دیگر زنجان، همدان، بندعباس، کرمان، یزد، بابل و ساری نیز تزریق واکسن آغاز شد. ۲۴ هزار نفر از جمعیت ۱۸ تا ۸۰ سال در این مطالعه وارد شدند و در یک بازه زمانی ۴ هفته‌ای واکسیناسیون در شهرهای هدف صورت گرفت.
به گفته احسان مصطفوی، مدیر این پروژه، قرار است پس از مشخص شدن نتایج مطالعات به طور مشترک در هر دو کشور تولید و مورد عرضه عمومی قرار گیرد. کار تولید واکسن در انستیتو پاستور ایران آغاز شده است و توسعه زیرساخت‌ها در دست اقدام است.
به گفته وی، بعد از اتمام تزریق دُز دوم واکسن و زمانی که نتایج اثربخشی واکسن مشخص شد، نتایج به سازمان غذا و دارو ارسال میشود تا تاییدیه لازم برای واکسیناسیون عمومی را اخذ کند.
واکسن کووپارس
واکسن کووپارس انستیتو رازی نیز فاز دوم کارآزمایی بالینی خود را آغاز کرده است. مرحله دوم کارآزمایی بالینی واکسن کووپارس با ۵۰۰ داوطلب در ۲ گروه ۲۵۰ نفره آغاز شده است. یک گروه ۲۵۰ نفره واکسن با دُز ۱۰ میکرولیتر و گروه دیگر با عنوان گروه کنترل قرار دارند و واکسن دریافت می‌کنند. پیش‌بینی میشود حدود ۲ ماه مطالعه فاز دوم زمان ببرد و پس از آن نتایج برای سازمان غذا و دارو ارسال میشود تا در صورت رضایت بخش بودن نتایج فاز سوم مطالعات آغاز شود. در فاز اول مطالعه ۱۳۳ نفر در ۴ گروه داوطلب شدند. ۳ گروه واکسن را با دُزهای ۵ ، ۱۰ و ۲۰ میکروگرم دریافت کردند و یک گروه هم گروه کنترل بودند.
محمدحسین فلاح مهرآبادی، سخنگوی پروژه کارآزمایی بالینی واکسن «کووپارس» انستیتو رازی درباره این پروژه گفته است: برنامه‌ریزی برای آغاز فاز سوم اوایل تا اواسط مرداد ماه است و حداقل تعداد نفرات این فاز ۲۰ هزار نفر خواهد بود.
واکسن فخرا
فاز اول کارآزمایی بالینی واکسن فخرا در اسفندماه سال گذشته با تزریق واکسن به فرزند شهید فخری‌زاده با حضور وزرای دفاع و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز شد. هم‌اکنون فاز یک مطالعات این واکسن به اتمام رسیده است که به گفته مدیران این پروژه،واکسن فخرا در فاز اولیه تزریق مشکلی نداشته است و سلامت و امنیت واکسن در ۲۰ نفر تزریق اول مورد تایید و قابل قبول بوده است ولی باید فاز یک تکمیل شود. فاز دوم تولید واکسن کرونا در دست انجام است.
واکسن نوترکیب (اسپایکوژن R)
واکسن نوترکیب (اسپایکوژن R) نخستین واکسن بخش خصوصی و ساخت شرکت سیناژن است که اخیرا نیز از سوی سازمان غذا و دارو برای ورود به فاز مطالعات بالینی کد اخلاق دریافت کرده است.
واکسن دانشگاه بقیه‌الله
واکسن دانشگاه بقیه‌الله نیز در فاز مطالعات حیوانی قرار دارد. این محصول فناورانه نیز جزو واکسن نوترکیب است و محققان دانشگاه بقیه‌الله در حال انجام مطالعات هستند.
این در حالی است که در فرایند واکسنیاسیون کرونا که از بهمن ماه سال گذشته آغاز شده است تاکنون، سه میلیون و ۴۹۴ هزار و ۱۴۵ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۵۱۵ هزار و ۹۰۸ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۴ میلیون و ۱۰ هزار و ۵۳ دُز رسیده است.
