احمد حاتمی یزد
کارشناس اقتصادی
امروزه نگرانی‌ها از شرایط اقتصادی بدون برجام مطرح می شود که نگرانی کارشناسان از وضعیت اقتصادی با ادامه همین روند و عدم لغو تحریم‌ها به جاست و با ادامه این شرایط نرخ تورم بی سابقه‌ای را تجریه خواهیم کرد و رکورد می‌زنیم. در این رابطه چند عامل را باید به صورت زنجیره‌ای در هم دیگر ببینیم؛ مهم‌ترین موضوع .این است که درآمد دولت به دلیل تحریم‌های نفتی و عدم فروش نفت کاهش یافته است. درآمد حاصل از فروش نفت و گاز، درآمد مالیات و درآمد گمرک عمده درآمدهای دولت است که هر سه مورد به دلیل تحریم‌ها کاهش پیدا کرده که بیشترین افت درآمد را در بخش نفت و گاز داشتیم به طوری که به 10 درصد رسیده است.
از سوی دیگر به دلیل کاهش ذخایر ارزی و نبود ارز، توان خط تولید بسیار کاهش یافته و سود کارخانه‌ها و تولید کم شده و اساسا برخی از صنایع به مرحله تعطیلی رسیده‌اند، بنابراین به همان نسبت درآمدهای مالیاتی هم کاهش پیدا می‌کند و احتمالا آنچه به عنوان مالیات در بودجه آمده، قابل وصول نیست.به همین دلیل تحریم، واردات هم کاهش یافته و کمتر هم می‌شود چراکه ارزی وجود ندارد که خرید خارجی انجام شود به دنبال آن درآمد گمرکات هم کاهش پیدا می‌کند.
در حالی که هزینه‌های دولت از جمله صندوق های بازنشستگی، پرداخت حقوق و دستمزد، درمان و آموزش و ... تغییر نکرده بلکه افزایش یافته؛ وقتی از محل این سه مورد که عمده درآمدهای دولت را تامین می‌کنند، کاهش پیدا می‌کند بنابراین با کسری بودجه مواجه می‌شود و تنها اقدامی که می‌تواند انجام دهد این است که بودجه عمرانی را کاهش دهد یا حذف کند.
در حال حاضر حدود 3 میلیون نفر از دولت حقوق دریافت می‌کنند در این شرایط دولت‌ها چه دولت روحانی و چه دولت رییسی برای اینکه بتواند حقوق این افراد را بپردازد چاره‌ای جز چاپ پول ندارد و این به معنای افزایش نقدینگی است که این اقدام هم به طور مستقیم باعث رشد نرخ تورم می‌شود.
در نتیجه با توجه به شرایط، تورم سال 1400 حتما حدود 50 درصد خواهد بود. در حال حاضر هم شاهد افزایش قیمت تمام اقلام و کالا در هر بخشی از بازار هستیم. تورم بالای 50 درصد برای سال جاری پیش بینی می‌شود که رکورد تاریخی در افزایش نرخ تورم را می‌زنیم اما تنها راهی که می‌تواند جلوی رشد نرخ تورم را بگیرد رفع تحریم است حتی اگر بخشی از تحریم‌ها هم لغو شود می‌توان جلوی رشد تورم را گرفت.
رفع تورم می‌تواند در جبران کسری بودجه دولت اثربگذارد و جلوی
افزایش نقدینگی را بگیرد اما این سه عامل کسری بودجه، نقدینگی و تورم به طور پیوسته و متراکم بر روی اقتصاد و زندگی جامعه ایرانی اثر نامطلوب می‌گذارد و رشد اقتصاد را منفی می‌کند.
از آنجا که سرنوشت نرخ دلار در این شرایط اقتصادی اهمیت بسیاری دارد، کسی به صورت دقیق و قاطع نمی‌تواند از نرخ ارز در آینده حرفی
بزند اما با ادامه همین روند موجود ادامه دلار 40 هزار تومانی تا پایان سال وجود دارد. به هر حال عامل تعیین کننده در نرخ دلار و ارز موضوع
برجام است، امروز مساله برجام از نان شب برای مردم واجب‌تر است.
