میثم خسروی
کارشناس مسائل اقتصادی
وقتی درباره پرداخت تسهیلات توسط بانک ها می خواهیم؛ صحبت کنیم، باید درباره تسهیلات تکلیفی که بر سیستم بانکی تحمیل می شود، بحث کرد. به فرض اینکه قانون تصویب میکنیم که بانکها ۳۶۰ هزار میلیارد تومان به بخش مسکن تسهیلات دهند یا به صنعتی خاص تسهیلات پرداخت کنند و انتظار داریم برای ما کف و هورا بکشند. ولی آن طرف دیگر ماجرا را هیچ گاه به مردم نمی گوییم. آن طرف این اتفاق یعنی خلق نقدینگی و خلق نقدینگی هم یعنی رشد تورم.
همزمان هم نمیشود به بانکها بگوییم سالانه فلان مبلغ تسهیلات بده و همزمان بگوییم رشد نقدینگی چرا بالا رفته است. رشد نقدینگی با پرداخت تسهیلات توسط بانکها و پرداخت سود سپرده و هزینه کردن بانکها و از این کانالها افزایش پیدا می کند. در این زمینه دولت را باید متقاعد کرد تا چه در قالب تکلیفی و چه در قالب وعده دادن به تسهیلات حمایتی به کسب و کارها و به انحای مختلف و عناوین مختلف مانند حمایت از تولید و... سراغ تسهیلات تکلیفی نرود.
حمایت از تولید خوب است ولی وقتی حمایت از تولید را گره میزنید به تسهیلات بانکی کارآیی خود را از دست می دهد. زمانی که منابع برای حمایت از تولید را به بانک ها گره می زنیم، یعنی رشد بالای نقدینگی در کشور. وقتی راجع به رشد ۴۰ درصدی نقدینگی در سال ۹۹ صحبت میکنیم این تسهیلات تکلیفی و پرداخت تسهیلات سهم عمده در این ماجرا داشته است.
باید یک استراتژی داشته باشیم ناظر به این که رشد نقدینگی متوسطی میخواهیم که تورم را افسار گسیخته افزایش ندهد و همزمان با نظارت بر بانکها سعی کنیم این مقدار پرداخت تسهیلات و رشد نقدینگی به جامعه هدف اصابت کند. وقتی به صورت کور این تسهیلات به سیستم بانکی تکلیف می شود، اتفاقی جز رشد نقدینگی را نمی توان متصور شد. وقتی پایه پولی از مسیر کسری بودجه زیاد میشود و امکان خلق نقدینگی نیز توسط بانکها افزایش پیدا میکند، این نحوه انبساط پولی که کسری بودجه به اقتصاد تحمیل میکند عملا منجر به رشد نقدینگی کور میشود. یعنی در این شرایط هم رشد بالای نقدینگی داریم و هم تسهیلات پرداختی به هدف اصابت نکرده است. تا زمانی که ساختار بانک هایمان را اصلاح نکنیم و پروژه اصلاح نظام بانکی را اجرایی نکنیم، در این زمینه اتفاق مثبتی رخ نخواهد داد. تا مشکل بانک هایی که تسهیلات بی کیفیت میدهند و هم خودشان را و هم مردم را گرفتار میکنند، حل نشود، عملا نمیتوانیم انتظار داشته باشید که رشد بالای نقدینگی و پرداخت تسهیلات به هدف بخورد.