دکتر اصغرنعمتی
روزنامه نگار و مدرس دانشگاه
نوظهور بودن بیماری کرونا آثار و پیامدهای زیادی را برای جامعه جهانی رقم زده است. این بیماری تأثیرات شگرفی در شئون مختلف زندگی در ابعاد روانی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در پی داشته و یکی از مهمترین آثار آن بر سبک زندگی و تغییرات آن است. توصیه‌های بهداشتی مبنی بر رعایت پروتکل‌ها که بیشتر معطوف به ماندن در خانه و رعایت قرنطینه با هدف قطع زنجیرة انتقال ویروس صورت می‌گیرد، مهمترین عامل در دگرگونی‌های زندگی فردی محسوب می‌شود. یکی از پیامدهای این تغییر بروز همه‌گیری چاقی است که غالب متخصصان علم تغذیه از آن به عنوان ام‌المراض نام می‌برند. این بحران که می‌تواند در غالب یک سونامی پدیدار گردد، دلایل متعددی دارد که ضروری است با راهکارهای منطقی و مبتنی بر شیوه‌های علمی، کنترل و پیشگیری شود.
اولین علت بروز چاقی در دوران کرونا ماندن در خانه و کم شدن تحرک و کنار گذاشتن ورزش‌های ساده و متداولی چون پیاده‌روی، کوه‌پیمایی و... است. چراکه در چنین دورانی نه تنها انگیزه و شرایط لازم برای ورزش‌های ساده و کم هزینه مانند پیاده‌روی مهیا نیست، بلکه با بسته شدن اماکن ورزشی که غالب جوانان و نوجوانان از آن استفاده می‌کنند، انجام منظم ورزش در این دوران را سخت و ناممکن ساخته است. بدیهی است این مسئله در طولانی مدت بستر و زمینه افزایش وزن و چاقی را دامن می‌زند. بنابراین از آنجائیکه این محدودیت‌ها سراسری بوده و آموزش و فرهنگ‌سازی لازم برای آگاهی شهروندان با روش‌های جایگزین و اصلاح رژیم‌های غذایی متناسب با این شرایط صورت نگرفته، بروز سونامی چاقی دور از انتظار نیست.
عامل دیگری که در قرنطینه خانگی و در دوران سخت شیوع کرونا در کنار کم تحرکی می‌تواند چاقی را تشدید کند، پرخوری‌ها و ریزه‌خواری‌های مستمر روزانه افراد در خانه است. چرا که بیکاری و دورهمی‌های کوچک خانوادگی همواره وسوسة خوردن غذاهای متنوع را تشدید می‌کند و این گرایش روانی خود بستری برای پرخوری‌ها و دریافت کالری‌های مضاعف و چاقی مستمر می‌شود. از سوی دیگر رواج برخی از شایعات در زمینة ارتباط مستقیم بنیه بدنی و ایمنی قوی با خورد و خوراک حداکثری و افزایش وعده‌های غذایی با کالری بالا از دیگر عواملی است که افراد را در دوران قرنطینه به خوردن بیشتر ترغیب می‌کند. البته براساس توصیه متخصصان علم پزشکی دریافت مواد غذایی کافی و وافی اعم از انواع ویتامین‌ها، مکمل‌ها و ریزمغذی‌های موردنیاز بدن، بویژه عناصری که در تقویت سیستم ایمنی موثر می‌باشند ضروری است، اما دریافت و غنای در حد کفایت این مواد در بدن باید مبتنی بر یک فرایند علمی شامل آزمایشات و غربا‌ل‌گری‌ها تا اخذ مشاوره‌های پزشکی و دریافت رژیم غذایی مناسب از صاحب نظران و متخصصان اهل فن باشد. لذا در این مورد شهروندان نباید از ترس و نگرانی ابتلا به کرونا در دام اخبار جعلی و فیک‌نیوزها گرفتار شوند و با مصرف خودسرانه و بیش از حد مواد غذایی به بهانه تقویت سیستم ایمنی که موجب تولید کالری بیشتر در بدن می‌شود، زمینه‌ساز چاقی شوند که عامل بسیاری از بیماری‌های متابولیک نظیر دیابت، فشارخون، مشکلات قلبی و غیره است.
در هر صورت باید بپذیریم که بیماری کرونا پدیده‌ای نوظهور است و ابعاد ناشناخته بسیاری دارد و همین ابهامات زمینه‌ساز سردرگمی‌های زیادی در عرصة پزشکی در ابعاد مختلف پیشگیری و درمان شده است. در حال حاضر با گذشت قریب به یکسال از شیوع این بیماری، راهکارهای درمانی، پیامدها و حواشی آن تبیین نشده است، اما قدر مسلم این است که بر مبنای دلایل ذکر شده چاقی می‌تواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین پیامدهای زیان‌بار این بیماری تلقی شود که بارها از سوی برخی از صاحب نظران گوشزد شده است. بنابراین ضروری است متولیان و مسئولان سلامت در کنار سخت‌کوشی‌هایی که در حوزه درمان و پیشگیری از این بیماری دارند به پیامدهای منفی در پساکرونا و کاهش و تخفیف عوارض ناشی از آن نیز بکوشند. در این زمینه ارتقاء آگاهی مردم مبنی بر رعایت رژیم‌های غذایی متعادل و متناسب با دوران قرنطینه، آموزش برخی از ورزش‌های قابل انجام و موثر در این دوران، رژیم‌های غذایی مناسب و همچنین ارتقاء آگاهی‌های عمومی شهروندان در پرهیز از پرخوری‌های بی‌مورد با هدف تقویت سیستم ایمنی که برگرفته از ادعای مجعول است، می‌تواند در کاهش این دغدغه موثر افتد. در چنین حالتی می‌توان امید داشت تا حدودی از تبعات منفی این همه‌گیری کاست. در غیر این صورت از سونامی چاقی گریزی نیست.
قدر مسلم جامعه جهانی در آینده نه چندان دور کرونا را با واکسن مهار می‌کند، اما سونامی چاقی می‌تواند سال‌ها به عنوان مادر بیماری‌های متابولیک، تهدیدی جدی برای سلامت همگان باشد. امیدوارم مسئولان بهداشت که با خستگی ناپذیری و ایثار در جبهه درمان و پیشگیری خوش درخشیدند، درخصوص عوارض و پیامدهای این چنینی نیز هوشیار بوده و با آموزش و آگاهی‌بخشی به مردم زمینه پیشگیری از بحران‌های جدید ناشی از کرونا را فراهم نمایند. انشاالله
