طرح جدید بنزینی دولت که فعلاً به صورت آزمایشی در دو جزیره قشم و کیش اجرا می‌شود، نگرانی‌هایی را برای صاحبنظران و مردم به دنبال داشته است. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش، حداقل تخصیص بنزین را به خانواده‌های دو و سه نفره ۶۰ لیتر اعلام کرده و تلاش می‌کند، نگرانی مردم را از احتمال گرانی قیمت در سال آینده رفع کند.
اخبار مرتبط با قیمت یا سهمیه‌بندی بنزین همواره برای مردم و تمامی اقشار جامعه اهمیت دارد، چراکه بیش از یک دهه است تغییرات قیمت بنزین مستقیم با نوسانات قیمت کالا‌ها و خدمات عجین شده و افزایش قیمت آن حتی به صورت ناچیز و به طور مستقیم موجب جهش چند برابری قیمت سایر کالا‌ها می‌شود. از این رو با انتشار اخبار مربوط به طرح جدید بنزینی دولت، موجی از نگرانی‌ها و شایعات در فضای مجازی به راه افتاده و همچنان ادامه دارد.
برخی از نمایندگان مجلس، طرح جدید دولت را درخصوص تخصیص بنزین یارانه‌ای به مردم به جای خودروها، طرحی خام و ناقص می‌دانند. این طرح که در جریان تصویب لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ از سوی نمایندگان در سال گذشته پیگیری شد، اکنون به صورت طرحی پایلوت قرار است در جزایر قشم و کیش اجرا شود. دولت مصمم است به آن دسته از افرادی که صاحب خودرو نیستند و تاکنون از یارانه بنزین بی‌بهره مانده‌اند، یارانه بدهد. درحقیقت دولت قصد دارد بنزین را به صورت عادلانه بین همه مردم توزیع کند و همه هموطنان از این نعمت بهره‌مند شوند، بر این اساس، هیچ افزایش قیمتی در کار نیست و تمام مردم چه کسانی که صاحب خودرو هستند و چه کسانی که خودرو ندارند، بر حسب کارت ملی و با شرط اینکه یکسال در ایران اقامت داشته باشند، در ابتدای این طرح ماهانه ۱۵ لیتر بنزین هزار و ۵۰۰ تومانی به آن‌ها تعلق می‌گیرد و دریافت‌کنندگان می‌توانند آن را استفاده کرده یا به‌صورت اعتباری از بخش ریالی آن استفاده کنند.
ورود عدالت به عرصه توزیع یارانه
یکی دیگر از مزایای این طرح این است به نیمی از افراد جامعه که خودرو ندارند، سهمیه تعلق می‌گیرد. این افراد عموماً جزو خانوار‌های کم درآمد هستند که می‌توانند این سهمیه را نگه دارند یا در بازار متناسب با عرضه و تقاضا بفروشند. حتی سیاستگذار می‌تواند در زمان نیاز به کاهش مصرف، سیاست‌های تشویقی یا اعتباردهی را بر مبنای بنزین ذخیره شده به این افراد ارائه کند. نکته قابل توجه این است که شاید این سهمیه در یک خانوار کم جمعیت تک نفره رقم قابل توجهی نباشد، اما به عنوان مثال در یک خانوار پنج نفره، می‌تواند بخش قابل توجهی از هزینه‌ها را پوشش دهد. با اجرای این طرح، اعتماد مردم به خصوص کم درآمد‌ها به آشکارسازی یارانه پنهان بازخواهد گشت و بخش قابل توجهی از مردم پشتیبان آن می‌شوند. این موضوع زمینه را برای آشکارسازی سایر حامل‌های انرژی بازخواهد گذاشت و می‌تواند مقدمه‌ای برای آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی باشد. به طور کلی، شرط موفقیت این طرح این است که حمایت عمومی را در پی داشته باشد، در غیر این صورت با شکست روبه رو خواهد شد.
البته این سناریو اثر تورمی به همراه خواهد داشت و این امکان وجود دارد که قیمت نسبی برخی از کالا‌ها را متأثر کند که البته اثر آن محدود خواهد بود. طبیعی است، در شرایط کنونی نمی‌توان بدون توجه به انتظارات تورمی طرحی را اجرایی کرد. با توجه به فواید این طرح به نظر می‌رسد که اجرای آن در مناطق آزاد می‌تواند یک گام رو به جلو باشد، اما یک نکته مبهم وجود دارد و اینکه آیا اجرای آن در یک منطقه آزاد و جزیره می‌تواند به کلانشهری نظیر تهران تعمیم یابد یا خیر؟ بنابراین شاید اجرای آزمایشی آن در یک منطقه دیگر می‌توانست نتایج بهتری برای سیاستگذار داشته باشد.
عدالت بنزینی برای خانواده‌های کوچک
کارشناسان اقتصادی طرح جدید دولت را عدالت بنزینی دولت سیزدهم می‌دانند و معتقدند با کنترل قیمت کالا‌ها و پیاده‌سازی غیرعجولانه، این طرح به نفع اقشار آسیب‌پذیر خواهد بود. در این خصوص روزگذشته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به جزئیات اجرای طرح تخصیص بنزین به هر فرد گفت: در این طرح یک سامانه مبادله بنزین پیش‌بینی شده است، افرادی که خودرو ندارند، می‌توانند سهمیه خود را به سایر افراد بفروشند.
جلیل سالاری در گفتگو با شبکه خبر درباره طرح تخصیص بنزین به هر فرد به‌جای هر خودرو گفت: قبل از ارائه طرح جدید عرض می‌کنم ذخیره بنزین سهمیه‌ای که در کارت سوخت خودروها و موتورسیکلت‌ها وجود دارد، حفظ خواهد شد و مردم از این بابت نگرانی نداشته باشند. طبق این طرح سهمیه بنزین خودرو‌های عمومی تغییر نخواهد کرد و به‌جای واریز به کارت سوخت، به حساب بانکی صاحب آن خودرو واریز می‌شود. برای خودرو‌های شخصی سهمیه‌ای معادل ۱۵ لیتر به‌ازای هر فرد به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش گفت: در این طرح امکان خرید و فروش سهمیه کارت وجود خواهد داشت، همچنین در حال بررسی هستیم که بتوانیم در طرح آزمایشی اگر خانواده‌ای قبلاً سهمیه بنزین ۶۰ لیتر داشته است و الان کمتر شده است، با تمهیداتی این سهمیه ۶۰ لیتر را برای آن خانواده حفظ کنیم. وی گفت: در این طرح یک سامانه مبادله بنزین پیش‌بینی شده است، افرادی که خودرو ندارند می‌توانند سهمیه خود را به سایر افراد بفروشند و در واقع سهمیه خود را نقد کنند.
