مرتضی عزتی
اقتصاددان
در افزایش نرخ تورم کالاهای اساسی پس از حذف ارز 4200 تومانی شکی نیست. علاوه بر نرخ پایه تورم تحت تاثیر افزایش نرخ ارز، رشد نقدینگی، رشد نرخ دستمزد و ... حذف ارز ترجیحی هم منجر به ایجاد تورم خواهد شد و قیمت‌ها را بالا می‌برد.اینکه پس از حذف ارز ترجیحی نرخ تورم افزایش می‌یابد یک بحث ساده حسابداری است و قطعا با افزایش نرخ نهادهها، قیمت محصول نهایی هم بالا می‌رود. معتقدم افرادی که تورم ناشی حذف ارز 4200 تومانی را انکار می‌کنند در واقع مدعی می‌شوند که 2 ضربدر 2 به عدد 4 نمی‌رسد به این معنا که موضوع اثرگذاری حذف ارز ترجیحی بر قیمت‌ها به همین اندازه ساده و روشن است.سیاست حذف یکباره ارز 4200 تومانی نادرست است،هر چند معتقدم از ابتدا اختصاص ارز 4200 تومانی راهکار درستی نبود اما به معنای این نیست که دولت به یکباره تصمیم به حذف ارز 4200 تومانی بگیرد بلکه این اقدام باید به تدریج و براساس شرایط اقتصادی کشور به اجرا برسد و حذف ارز 4200 تومانی باید به صورت پلکانی بر روی انواع کالا اساسی به اجرا برسد واقعیت این است حذف ارز 4200 تومانی بر قیمت بخشی از کالاها اثر می‌گذارد،بخشی از اقلام دارویی از سال 98 تا به امروز چیزی حدود 5 برابر افزایش قیمت داشته‌اند یعنی تنها در سه سال با این میزان افزایش قیمت مواجه شدند و افزایش قیمت ارز اثر خود را بر روی انواع اقلام دارو گذاشته است. بنابر‌این اگر قیمت ارز در بخش دارو به نرخ ارز نیمایی هم برسد نباید انتظار داشت که شاهد افزایش جهشی قیمت‌ها در این باشیم.با توجه به شرایط این بازار، پس از حذف ارز ترجیحی میزان انواع اقلام دارویی باید حداکثر تا 30 درصد افزایش قیمت داشته باشد. همچنین الزام این است که کیفیت تولیدات داخلی در بخش دارو باید افزایش پیدا کند و عرضه داروی با کیفیت ساخت داخل بالا رود. باید توجه داشته باشیم که در این مدت برخی از داروسازان و شرکت‌ها و نهادهای سازنده دارو از شرایط سوء استفاده کردند و با افزایش قیمت داروهای خارجی، داروی داخلی مشابه آن را گران کردند و احتمالا همین شرکت‌ها حذف ارز 4200 تومانی را بهانه کنند و باز هم عامل گرانی دارو شوند بدون انکه واقعا ارز تاثیری در تولیدات این شرکت‌ها گذاشته باشد. بخش قابل توجهی از نهاده‌های تولیدات دامی وارداتی است که اثر نهاده‌های وارداتی بر روی قیمت تمام شده محصولات پروتیئنی میانگین حدود 40 درصد است. در برخی از اقلام (گوسفند) نهادهها تاثیر کمتر از 10 درصدی و در برخی از اقلام مانند (مرغ) تاثیر 55 درصدی دارد. با توجه بررسی‌ها، حذف ارز ترجیحی از نهاده‌های دامی ممکن است باعث افزایش 100 درصدی محصولات پروتئینی شود این در حالی است که در این سال‌ها هم نرخ گوشت مرغ و گوشت قرمز بسیار افزایش داشتند به طوری که گوشت مرغ از 13 هزار تومان در هر کیلو به بالای 40 هزار تومان هم رسید. اما اینکه قیمت گوشت تا 300 درصد و قیمت مرغ تا 5 برابر هم افزایش پیدا می‌کند تحلیل غیر منطقی است چراکه در تمام این سال‌ها افزایش نرخ ارز اثر خود را در بر روی این کالا گذاشته بود. طبق آنچه که مورد بررسی قرار گرفته اثر حذف ارز 4200 تومانی بر روی تورم مواد غذایی حدود 70 درصد خواهد بود و قطعا نرخ تورم کالاهای اساسی به بالاتر از نرخ تورم 40 تا 50 درصد موجود می‌رسد. درباره اراده دولت برای مبارزه با فساد در توزیع ارز 4200 تومانی،وقتی فضا را به این حد و سطح باز می‌گذارند، طبیعی است که فساد رخ دهد از سوی دیگر قدرت کنترلی و نظارت دولت‌ها هم آنقدر بالا نیست که این فساد را مهار کنند و این در در سایر کشورها هم دیده می‌شود. واقعیت این است قدرت کنترلی سیستم‌ها برای مبارزه با این سطح از فساد بالا نیست.
