پیمان مولوی
اقتصاددان
اقتصاد در ایران اولویت شماره یک نیست؛ وقتی اقتصاد اولویت باشد، تمام سوگیری‌های سیاسی، بین‌المللی و هر اتفاقی که می‌افتد، باید مبتنی بر رشد اقتصادی باشدو گزارش‌های منتشر شده از مرکز آمار ایران یک تورم ۴۲ درصدی را نشان می‌دهد و اگر نمودار این شاخص را بخواهیم نگاه کنیم.سقوط آزاد نرخ تورم به نقطه را می‌بینیم. به نظر من سوالی که در خصوص آمارها پیش می‌آید، این نیست که حالا که نرخ تورم که به این نقطه رسیده، خوب است یا خیر. سوال مهم این است که روند کاهشی تورم می‌تواند ادامه پیدا کند یا خیر!؟ ما بهتر است بررسی کنیم که آیا روند رو به کاهش تورم، پایدار می‌ماند یا خیر. در حال حاضر خیلی از کسب‌وکارها و افراد دنبال این هستند که ببینند که آیا روند کاهشی تورم ادامه پیدا می‌کند! من همیشه می‌گویم ای‌کاش تورم در ایران تک‌رقمی شود، اما سوال این‌جاست که آیا این شدنی است!؟ ما باید ببینیم دلیل تورم چیست. دلیل تورم، رشد نقدینگی در اقتصاد است. این رشد نقدینگی که از روی هوا که نمی‌آید. در یک اقتصادی مثل اقتصاد ایران، با خلق نقدینگی روبه‌رو هستیم. خلق نقدینگی در اقتصاد ایران هر روز انجام می‌شود و عدد آن به حدود ۳۰ درصد رسیده است. عدد ۳۰ درصد یعنی رشد متناوب ۲.۵ درصد در ماه که بخواهیم بگوییم نقدینگی ۳۰ درصدی را داریم. بعد از سال ۹۷، متوسط رشد نقدینگی به نزدیک به ۳ درصد در ماه رسید. این ۰.۵ درصد خیلی عدد بزرگی در سال می‌شود؛ یعنی رشد نقدینگی از ۳۰ درصد به ۳۶ درصد می‌رسد. در برهه‌هایی حتی رشد نقدینگی عددی نزدیک به ۴۰ درصد را هم تجربه کرد که اعداد خیلی بزرگی در اقتصاد ایران می‌شود. البته دلیل تورم فقط نقدینگی نیست. کسانی که فقط در رابطه با کسری بودجه در اقتصاد ایران صحبت می‌کنند و می‌گویند همه مشکلات در کسری بودجه است، عوامل دیگر را تقریبا یا نادیده می‌گیرند یا می‌خواهند نادیده بگیرند. مشکل اقتصاد ایران، عدم رشد اقتصادی است. مرکز آمار ایران اعلام کرد که در ۱۰ سال گذشته رشد اقتصادی ایران صفر بوده است و این یعنی هیچ کدام از برنامه‌ها اثربخش و نتیجه‌بخش نبوده است. برای مقیاس رشد اقتصادی ما حد میانه را می‌گیریم. رشد اقتصادی یا بالای ۳ درصد خواهد بود یا کمتر از ۳ درصد. ولی این نکته مطرح است که رشد ۴ درصدی که الان از آن صحبت می‌شود، نباید ما را فریب دهد. این روال همه دولت‌هاست که هر عددی که خوب باشد را اعلام می‌کنند، ولی دقت نمی‌کنیم که این شاخص‌ها چقدر می‌توانند با دلار تغییر کنند. به نظر من سناریوی محتمل، رشد اقتصادی زیر ۳ درصد برای ۱۴۰۲ است؛ مگر این‌که مذاکرات انجام و تحریم‌ها برداشته شود و در عین حال، فروش نفت تضمین شود. رشد اقتصادی که از درون لپ‌لپ بیرون نمی‌آید؛ رشد اقتصادی با سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد. ما برای رشد اقتصادی ۵ درصد در اقتصاد ایران حداقل سالانه ۲۰ میلیارد دلار سرمایه نیاز داریم. من یک مقدار با کلمه تله رشد اقتصادی مشکل دارم. مشکل ما در ایران این است که اصلا اقتصاد اولویت نیست. تله رشد اقتصادی چیست؟ انگار ما می‌خواهیم رشد داشته باشیم، ولی نمی‌شود. خیر، اقتصاد در این مملکت اولویت نیست. وقتی اقتصاد اول باشد، یعنی تمام سوگیری‌های سیاسی، بین‌المللی و هر اتفاقی که می‌افتد، باید مبتنی بر رشد اقتصادی باشد. یعنی ببینیم هر حرفی که می‌زنیم یا هر فعالیتی که می‌کنیم، به جذب و ماندگاری سرمایه کمک می‌کند یا خیر. در ۱۰ سال گذشته اقتصاد در ایران به هیچ‌وجه اولویت نبوده است. اولویت بودن اقتصاد می‌شود عربستان‌سعودی، امارات، بنگلادش، سریلانکا و هند. بعضی‌ها می‌گفتند که اقتصاد ایران به سمت هندی شدن می‌رود؛ باید بگویم خیر، اقتصاد ایران به سمت پاکستانی شدن می‌رود. وقتی اقتصاد در ایران اولویت نیست، چیزی تحت عنوان تله رشد اقتصادی (به این معنا که تلاش می‌کنیم و به رشد نمی‌رسیم) نداریم. این یک مغالطه بزرگ در اقتصاد ایران است. تمام اخباری که گفته می‌شود و پروپاگاندایی که وجود دارد، اقتصاد در ایران اولویت شماره یک نیست. دلایلی برای این دیدگاه وجود دارد. اگر اقتصاد در ایران اولویت باشد، به لحاظ رتبه آزادی اقتصادی به رتبه ۱۶۰ نزول نمی‌کنید؛ یعنی ۸ کشور به آخر مانده است.
