گروه راه و مسکن: این روزها دولت سعی دارد تا با مکانیزم‌های مختلف، بازار مسکن را به سمت کاهش قیمت سوق دهد و فاصله توان مردم برای خرید و اجاره مسکن را با قیمت‌ها کاهش دهد البته تا حدودی این امر هم محقق شده است.
بررسی‌های میدانی از بازار مسکن حکایت از کاهش 25 درصدی قیمت‌ها دارد در واقع به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، فروشندگان قیمت‌های پیشنهادی برای املاک خود را کاهش دادهاند. البته دولت نیز با سازوکارهایی از جمله راه‌اندازی سامانه املاک و مستغلات و ارائه کد رهگیری رایگان به موجران و مستاجران و همچنین از طریق پلمب بنگاه های متخلف توانست این بازار را تا حدودی از التهاب خارج کند.
سقوط قیمت مسکن با خروج مصالح از بورس کالا
حالا در این شرایط وزیر راه و شهرسازی وعده سقوط قیمت مسکن را با یک مکانیزم جدید یعنی «خروج سیمان و فولاد از بورس کالا» را داده است. مهرداد بذرپاش در روزهای گذشته با اشاره به تمرکز دولت برای کنترل تورم مسکن گفته بود، نظارت و ساماندهی مشاوران املاک، کنترل بازار و خروج مصالح سیمان و فولاد از بورس کالا در کنترل و کاهش قیمت مسکن امری مهم است. این مسئول عالی رتبه با اشاره به ضرورت خروج مصالح ساختمانی از بورس کالا به عنوان یکی از راهکارهای کاهش قیمت مسکن گفته است که این موضوع مهم در دستور جلسه شورای عالی مسکن هفته آینده قرار دارد و با حضور شخص رئیس جمهور مورد بررسی و تصمیم گیری قرار خواهد گرفت.این ایده بلافاصله با واکنش مثبت و منفی عده ای از کارشناسان و فعالان حوزه ساخت و ساز رو به رو شد.
خطر احتمالی توزیع دلالی مصالح ساختمانی
«حسین راغفر»- اقتصاددان در خصوص ایده وزیر راه برای خروج فولاد و سیمان از بورس کالا به عنوان راهکاری برای کاهش قیمت، گفته است:« اظهارات وزیر راه و شهرسازی در خصوص ضرورت خروج سیمان و فولاد از بورس کالا به معنای اعتراف به فسادی است که در بورس کالا رخ می‌دهد.» این استاد دانشگاه به تسنیم گفته است: «خانه‌دار شدن طبقه متوسط و متوسط به پایین جامعه راهی جز اعطای زمین از سوی دولت با قیمت نازل و همینطور ارائه مصالح ارزان قیمت یارانه‌ای راه دیگری وجود ندارد.» به گفته این اقتصاددان، البته تنها این مسئله راهگشا نخواهد بود چرا که وقتی مصالح یارانه‌ای وارد بازار شود، به سبب اینکه ساختار توزیعی در اختیار دلالان قرار دارد، اجازه دسترسی مردم بدون مسکن به مصالح ارزان را نمی‌دهند. در نتیجه یک اراده سیاسی قدرتمندی لازم است تا این چرخه را بشکند و فرصت خانه‌دار شدن اقشار کم درآمدتر را فراهم کند.
قفل مسکن باز می‌شود
همچنین «رضا غلامی» - کارشناس اقتصادی مسکن، گفته است: «خروج سیمان و فولاد از بورس کالا متغیر مهمی است و باید انجام شود اما مهم این است که صادرات محدود شود. وقتی شما محصولات مهمی مانند محصولات فولاد، مس و آلومینیوم را صادر می‌کنید یا به قیمت صادراتی به داخل می‌فروشید، عملا قیمت مسکن را بالا بردید.» او به تسنیم گفته است:« اگر قرار است که این محصولات از بورس کالا خارج شود، نباید مبنای قیمت ارز آنها صادراتی باشد. در غیر این صورت مسکن براساس نرخ صادراتی قیمت‌گذاری می‌شود.
در حقیقت به مردمی که ریالی حقوق می‌گیرند، مسکن ارزی می‌فروشیم؛ وزیر راه دیر متوجه این موضوع شده است اما همین که امروز این موضوع را درک کرده‌اند نشانه خوبی است.»
بورس عامل آشفتگی بازار مصالح ساختمانی
«فرشید پورحاجت»- دبیر کانون سراسری انبوه‌سازان نیز با بیان اینکه بورس کالا به عاملی برای آشفتگی بازار مصالح ساختمانی تبدیل شده است از خروج عرضه سیمان و فولاد از بورس استقبال کرده و گفته است:« خروج عرضه سیمان و فولاد از بورس به کنترل قیمت مسکن و کاهش آن کمک میکند.» او به تسنیم گفته است:« امروز سازندگان و انبوه‌سازان همچنان مانند رویه قبل از مصالح‌فروشان سیمان و از بنکداران فولاد را خریداری می‌کنیم. بورس در این فرآیند یک واسطه است که بین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان حلقه ایجاد کرده است.» به گفته این فعال حوزه ساخت و ساز، اکنون بورس نتوانسته قیمت مسکن را کنترل کند.»
حمایت مجلس از ایده خروج سیمان و فولاد از بورس
همچنین« حسینعلی حاجی دلیگانی»- عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس از اجرای این ایده حمایت کرده و گفته است:« بورس محلی است که برای برخی کالاها موجبات افزایش قیمت و یا حتی انحصار در خرید را فراهم میکند و این در شرایطی است که انتظار می رفت تا بورس شرایطی را فراهم کند که شفافیت در عرضه و تقاضا به وجود آورد؛ در حوزه تامین مواد اولیه اعم از مصالح ساختمانی که نیاز واحدهای کارگاهی و همچنین واحدهای تولیدی میانی و پایین دستی است، شاهد هستیم
که این واحد ها درگیر دلال های بزرگ هستند.» او با اشاره به ایده خروج فولاد و سیمان از بورس کالا جهت پیش برد ابر پروژه نهضت ملی مسکن به تسنیم گفته است:« نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اگر بعد از جلسه شورای عالی مسکن مجموعه حاکمیت قصد دارد به طور کامل این محصولات را از بورس کالا خارج کند باید در نهایت دقت در مورد حواشی این موضوع انجام شود.
تاثیر ناچیز حذف مصالح بورسی بر قیمت ملک
این در حالی است که «حسن حسن‌خانی»- کارشناس اقتصادی تاثیر کاهش قیمت مصالح در پی خروج فولاد و سیمان از بورس کالا تنها حدود ۱۰ درصد دانسته و گفته است:« برای کاهش بیشتر قیمت مسکن باید سیاست‌های چند بعدی در نظر گرفت که یکی از این سیاست‌های چند بعدی می‌تواند کنترل قیمت نهاده‌های ساخت باشد. » او به تسنیم گفته است:« اگر بخواهیم قیمت مسکن در کلان شهرها را آنالیز کنیم باید بگوییم که حدود 60 تا 70 درصد نرخ مسکن مربوط به قیمت زمین است. در نتیجه کاهش قیمت ساخت و ساز چندان اثری بر روی قیمت تمام شده مسکن ندارد. البته این حرف در خصوص پروژه‌های مسکن ملی صحیح نیست.» با این اوصاف دولت باید این موضوع را هم در نظر بگیرد که تاثیر این دو محصول در قیاس با دیگر هزینه‌های ساخت، سهم اندکی را در هزینه مسکن به خود اختصاص می‌دهند؛ به نحوی که اگرچه در شیوه‌های مختلف ساخت، هزینه‌ها نیز کمی متفاوت هستند اما عموما سیمان تنها 2.5 درصد از هزینه ساخت مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. سهم فولاد نیز اگرچه حدودا 35 درصد برآورد می‌شود اما در برابر سهم بیش از 70 درصدی هزینه زمین و جواز ساخت، چندان به چشم نمی‌آید. از طرفی با خروج سیمان و فولاد از بورس کالا به منظور کاهش قیمت مسکن، احتمال ظهور دلالان در بازار مصالح ساختمانی وجود دارد و این خود دوباره تبعات منفی برای بازار مسکن به دنبال خواهد داشت.
